Ο Μαρίνος Τρανουδάκης θέλει να ακουστεί δυνατά η “φωνή” των κρουστών

Η μουσική είναι μια γλώσσα που δεν χρειάζεται μετάφραση. Μπορεί να εκφράσει ό,τι δεν λέγεται με λόγια και να ενώνει πολιτισμούς, εποχές και συναισθήματα. Αυτό ακριβώς επιδιώκει το 2ο Φεστιβάλ Κρουστών της Εναλλακτικής Σκηνής της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, που επιστρέφει υπό την καλλιτεχνική επιμέλεια του διακεκριμένου σολίστα κρουστών, Μαρίνου Τρανουδάκη.

Το φεστιβάλ θα φιλοξενήσει μια μοναδική τριήμερη γιορτή ήχων και ρυθμών στις 11, 12 και 13 Ιουνίου, φέρνοντας το κοινό σε επαφή με τον πλούτο και την ποικιλία του κόσμου των κρουστών. Από παραδοσιακά κρουστά της Δυτικής Αφρικής, που συνδέονται άρρηκτα με τον χορό και την τελετουργία, έως τις εκρηκτικές ρυθμικές δομές των Βαλκανίων, και από την αρμονική αυστηρότητα των μεγάλων κλασικών μέχρι την ιδιοφυΐα του Ξενάκη και την ποιητική ένταση του Πιατσόλα, το φεστιβάλ ξεδιπλώνει ένα ηχητικό σύμπαν γεμάτο εκπλήξεις.

Και δεν είναι μόνο αυτό. Το φεστιβάλ θα προσφέρει στο ελληνικό κοινό την ευκαιρία να παρακολουθήσει το διεθνούς φήμης σύνολο κρουστών OPERcussion, που συνδυάζει τη μουσική παράδοση με τη σύγχρονη καινοτομία. Οι λάτρεις της μουσικής θα απολαύσουν επίσης συναυλίες από σχήματα όπως το Modular του Σερτζάν Ιβάνοβιτς, την εκρηκτική ομάδα Seli Kanou σε μουσική επιμέλεια Αντώνη Παπαδόπουλου, αλλά και το τρίο των Χάικ Γιαζιτζιάν, Γιώτη Κιουρτσόγλου και Βαγγέλη Καρίπη. Το φεστιβάλ θα κλείσει με την παρουσίαση του Arrhythmic Percussion υπό την καθοδήγηση του φλαουτίστα Γιάννη Ανισέγκου.

Ο σολίστ κρουστών Μαρίνος Τρανουδάκης, η ψυχή του 2ου Φεστιβάλ Κρουστών της Εναλλακτικής Σκηνής της ΕΛΣ αναφέρει χαρακτηριστικά στο NEWS 24/7 για το όραμά του: “Το όραμά μου, ήδη από τη «γέννηση» της ιδέας, είναι να κινητοποιήσω (ειδικά) τη νέα γενιά και να την εμπνεύσω να προσεγγίσει τα κρουστά ως μια ανεξάντλητη πηγή δημιουργίας. Εξαρχής ήθελα το φεστιβάλ να λειτουργήσει ως περιβάλλον όπου η γνώση, η τεχνική, η καλλιτεχνική έκφραση και η παράδοση διαφορετικών λαών με αφετηρία τα κρουστά και κατ επέκταση και με τον χορό συναντώνται και εξελίσσονται μέσα από εργαστήρια, masterclasses και συναυλίες υψηλού επιπέδου. Έχω την προσδοκία ότι το κοινό μας είναι έτοιμο να αγκαλιάσει το φεστιβάλ ως μια γέφυρα ανάμεσα στους μουσικούς και τους ακροατές”.

Το φετινό πρόγραμμα καλύπτει ένα εξαιρετικά ευρύ φάσμα – από παραδοσιακά αφρικανικά κρουστά μέχρι έργα των Ιάννη Ξενάκη και Ρουίτσι Σακαμότο. Πώς καταλήξατε σε αυτόν τον πολυσυλλεκτικό σχεδιασμό;

Η πολυσυλλεκτικότητα του φετινού προγράμματος αντικατοπτρίζει την πλούσια πολυμορφία των κρουστών. Εξαρχής δεν ήθελα το πρόγραμμα του φεστιβάλ να περιοριστεί σε ένα μόνο είδος ή πολιτισμικό πλαίσιο, κι αυτό γιατί τα κρουστά διατρέχουν πολλούς κόσμους, χρονικές περιόδους και μουσικές διαλέκτους…σαν ένα είδος παγκόσμιας κοινής γλώσσας θα έλεγα.

Οι φαινομενικά ετερόκλητες επιλογές στο πρόγραμμα όπως η παράδοση της δυτικής Αφρικής μαζί με έργα συνθετών όπως ο Μότσαρτ, ο Ξενάκης και ο Σακαμότο, ή η βαλκανική τζαζ μαζί με την μουσική παράδοση της λατινικής Αμερικής προέκυψαν από την επιθυμία ανακάλυψης ενός κοινού πεδίου όπου τα κρουστά δεν είναι μόνο όργανα συνοδείας , αλλά φορείς πολιτισμικής ταυτότητας και πειραματισμού.

Η επιλογή του διακεκριμένου μουσικού συνόλου OPERcussion και καλλιτεχνών όπως ο Σερτζάν Ιβάνοβιτς δείχνει ιδιαίτερη τόλμη. Τι σας ενέπνευσε να συστήσετε αυτούς τους καλλιτέχνες στο ελληνικό κοινό;

Οι φετινές συγκεκριμένες επιλογές προέκυψαν από την επιθυμία μου να συστήσω στο ελληνικό κοινό κάτι αυθεντικό, σύγχρονο και απολύτως…αναγκαίο! Οι OPERcussion, το σύνολο κρουστών της Κρατικής Όπερας της Βαυαρίας, υποψήφιοι το 2023 για το βραβείο German Record Critics’ Award, είναι ένα σύνολο που παρακολουθώ εδώ και αρκετό διάστημα.

Μέσα από τα ανατρεπτικά τους προγράμματα ενώνουν την τεχνική αρτιότητα και πειθαρχία της γερμανικής μουσικής παράδοσης με το θεατρικό στοιχείο, τη φαντασία και το λάτιν ταπεραμέντο, ανοίγοντας νέους δρόμους στην παρουσίαση προγραμμάτων συγκροτημάτων κρουστών. Ο Σερτζάν Ιβάνοβιτς, από την άλλη, ένας καλλιτέχνης με πλούσια δισκογραφία και τακτική παρουσία στην παγκόσμια jazz σκηνή, φέρει μέσα του την εκρηκτικότητα και την ευαισθησία της Βαλκανικής μουσικής.

Η ικανότητα που έχει μέσα από τις συνθέσεις του να μας αφηγείται το δικό του προσωπικό ταξίδι τον καθιστούν μοναδικό, κάτι που αντιλαμβάνεται το κοινό ακούγοντας την δισκογραφία του τόσο με το κουαρτέτο Blazin Quartet όσο και με το νεοσυσταθέν σχήμα του, Modular, το οποίο θα κάνει το ντεμπούτο του στην Ελλάδα την δεύτερη ημέρα του φεστιβάλ. Κοινή συνισταμένη σε όλες τις φετινές επιλογές ήταν να δώσω χώρο σε καλλιτέχνες που δεν αναπαράγουν απλώς ένα ρεπερτόριο, αλλά δημιουργούν εμπειρίες.

Ποιος είναι ο ρόλος του σώματος και της κίνησης σε ένα φεστιβάλ που έχει ως επίκεντρο τον ρυθμό; Πόσο σημαντική είναι η σύνδεση των κρουστών με τον χορό σε αυτή τη διοργάνωση;

Ιστορικά η σχέση των κρουστών με τον χορό έχει βαθιές ρίζες . Σε πολλές παραδόσεις ο ρυθμός και η κίνηση είναι αλληλένδετα, καθώς ο χορός εκφράζει το συναίσθημα και την «κοινότητα» που γεννιέται μέσα από τους ήχους, κάτι που ειδικότερα τα παιδιά αντιλαμβάνονται πιο φυσικά. Έτσι έδωσα μεγάλη σημασία σε αυτή τη διαλεκτική σχέση μέσω εργαστηρίων και performances όπου η κίνηση γίνεται προέκταση του ρυθμού. Η σύνδεση αυτή ενισχύει την κατανόηση του ρυθμού ως ζωντανής, σωματικής εμπειρίας ώστε να αντιληφθούν οι συμμετέχοντες και το κοινό τα κρουστά όχι μόνο ως μουσικά όργανα, αλλά…ολιστικά, ως φορείς έκφρασης που ενώνουν το σώμα, τον ήχο και την ψυχή.

Υπάρχει έντονο εκπαιδευτικό στοιχείο στη διοργάνωση με εκπαιδευτικά εργαστήρια και masterclasses. Τι προσδοκάτε να αποκομίσουν οι νέοι συμμετέχοντες από αυτή την εμπειρία;

Το εκπαιδευτικό σκέλος του φεστιβάλ ήταν θεμελιώδες στο σχεδιασμό που είχα κάνει εξαρχής. Τα εργαστήρια και τα masterclasses να προσφέρουν έναν χώρο συνάντησης μεταξύ διαφορετικών ιδεών, σχολών και καλλιτεχνικών προσεγγίσεων με σκοπό οι συμμετέχοντες να αποκομίσουν ιδέες και έμπνευση. Θέλω να φύγουν με δημιουργικά ερωτήματα, να νιώσουν πως τα κρουστά είναι ένας κόσμος που δεν τελειώνει ποτέ η μελέτη και η ανακάλυψή του.

Παράλληλα, θέλω να αισθανθούν ότι ανήκουν σε μια κοινότητα να έρθουν σε επαφή με καταξιωμένους καλλιτέχνες, να ανταλλάξουν εμπειρίες και να διευρύνουν τους ορίζοντές τους τόσο μουσικά όσο και ανθρώπινα. Αυτή η αλληλεπίδραση, η άμεση επαφή με σημαντικές προσωπικότητες του χώρου και η συμμετοχή στη διαδικασία της μάθησης είτε ως ενεργοί συμμετέχοντες είτε ως ακροατές, έχω την βεβαιότητα ότι μπορεί να αλλάξει τη ματιά ενός νέου μουσικού.

Πώς βλέπετε τη θέση των κρουστών στο σύγχρονο μουσικό τοπίο – τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς; Πιστεύετε ότι κερδίζουν τη θέση που τους αξίζει;

Τα κρουστά, παραδοσιακά αντιμετωπίζονταν συχνά ως «συνοδευτικά» όργανα, σήμερα βλέπουμε μια σαφή μετατόπιση αυτής της αντίληψης. Οι σύγχρονοι συνθέτες, τα νέα μουσικά ρεύματα, αλλά και οι ίδιοι οι εκτελεστές, προβάλλουν τα κρουστά ως πρωταγωνιστές, ως όργανα με τεράστιο εκφραστικό βάθος, πολυμορφία και ανεξάντλητες ηχοχρωματικές δυνατότητες.

Τα κρουστά έχουν ήδη κατακτήσει τη δική τους θέση, με σημαντικά έργα να γράφονται αποκλειστικά γι’ αυτά, με σολίστες που περιοδεύουν παγκοσμίως, και με σεμινάρια που τους δίνουν κεντρικό ρόλο. Στην Ελλάδα, βλέπω μια μικρή ενθαρρυντική πρόοδο. Υπάρχει βέβαια μια νέα γενιά εξαιρετικών Ελλήνων μουσικών που διεκδικεί τη θέση της με αυτοπεποίθηση τόσο στη συμφωνική και σύγχρονη μουσική όσο και στην πειραματική σκηνή και τις world/ethnic παραδόσεις, οι οποίοι όμως δραστηριοπούνται κυρίως στο εξωτερικό.

Μετά το τέλος του φετινού φεστιβάλ, τι θα θεωρούσατε προσωπικά ως «επιτυχία»; Ποια είναι η μεγαλύτερη επιθυμία σας για αυτή τη δεύτερη διοργάνωση;

Η έννοια της «επιτυχίας» δεν μετριέται μόνο σε αριθμούς συμμετοχών ή εισιτηρίων. Σε έναν χώρο όπου συχνά κυριαρχεί η ημιμάθεια, ο εντυπωσιασμός και η επιφανειακή προσέγγιση, θεωρώ επείγον να επανεστιάσουμε στην ουσία και την αλήθεια. Η μεγαλύτερη μου επιθυμία για αυτή τη δεύτερη διοργάνωση είναι να αρχίσει να χτίζεται μια κοινότητα ανάμεσα σε διεθνείς προσωπικότητες, δασκάλους, μαθητές, επαγγελματίες και ερασιτέχνες, που να βασίζεται στη γνώση, στον σεβασμό και στην αγάπη για το αντικείμενο. Αν αυτό το φεστιβάλ γίνει αφορμή για τους νέους να επαναπροσεγγίσουν τα κρουστά με σεβασμό και διάθεση ουσιαστικής σπουδής, τότε θα μιλάμε για επιτυχία…να φυτέψουμε έναν σπόρο που θα ανθίσει στο μέλλον.

Αν μπορούσατε να συνοψίσετε σε μία φράση τι σημαίνει για εσάς το Φεστιβάλ Κρουστών, ποια θα ήταν αυτή;

Το Φεστιβάλ Κρουστών της Εναλλακτικής Σκηνής της Εθνικής Λυρικής Σκηνής είναι ένας θεσμός που προσφέρει μια μοναδική ευκαιρία να ακουστεί η «φωνή» των κρουστών, ενός συχνά υποτιμημένου αλλά εξαιρετικά εκφραστικού μουσικού κόσμου.