Q Lazzarus: Η γυναίκα που τάραξε τα νερά του new wave – και μετά εξαφανίστηκε

Σε ένα ταξί μπορείς να συναντήσεις τους πιο απίστευτους ανθρώπους, κι αυτό στην περίπτωση της Q Lazzarus (κατά κόσμον Diane Luckey) συνέβη όχι μία, αλλά δύο φορές.

Ο μεγάλος σκηνοθέτης Τζόναθαν Ντέμι, του Philadelphia και της Σιωπής των Αμνών, μπήκε σε μια κούρσα όπου οδηγός ήταν αυτή η συναρπαστική περσόνα που έμελλε να γίνει εμβληματική φιγούρα του αμερικάνικου underground των ‘80s και ‘90s. Η Q οδηγούσε το ταξί και έβαλε στον Ντέμι να ακούσει τη demo κασέτα της.

Εκείνος κατενθουσιασμένος επέλεξε να συμπεριλάβει την Q Lazzarus και τη μουσική της σε 4 από τις επακόλουθες ταινίες του: Something Wild, Married to the Mob, Philadelphia και – γνωστότερα όλων – τη Σιωπή των Αμνών.

Η Q έμοιαζε έτοιμη για μετεωρική άνοδο αλλά αντ’αυτού – εξαφανίστηκε.

Την ιστορία της την έχουμε αφηγηθεί στο παρελθόν πολύ αναλυτικά όπως της αξίζει, αλλά ας πούμε απλά πως, δεκαετίες μετά, το Πού Στον Κόσμο Βρίσκεται Η Q Lazzarus παρέμενε ένα άλυτο αίνιγμα. Μέχρι που, πριν λίγα χρόνια, συνέβη άλλη μια συνάντηση σε ταξί.

Η σκηνοθέτης Εύα Φουέντες, μεγάλη φαν της Q, πήρε ένα ταξί μες στη βιασύνη της μέρας και κάποια στιγμή κατά τη διάρκεια της διαδρομής την ρώτησε: «Ξέρεις την Q Lazzarus;». Η Q δεν απάντησε, αλλά στο τέλος της κούρσας συστήθηκε στην Εύα. Εκεί ξεκίνησε μια σχέση που είχε σαν αποτέλεσμα να καταγραφεί σε μορφή ντοκιμαντέρ μια ζωή και μια καριέρα που η Q είχε αφήσει πίσω.

Το αποτέλεσμα είναι το Goodbye Horses: The Many Lives of Q Lazzarus, ένα ντοκιμαντέρ γεμάτο χιούμορ, συγκίνηση και στοχασμό για μια βιομηχανία και μια κοινωνία που ξέρει μόνο πώς να αφήνει επιθετικά στην άκρη ό,τι δεν μπορεί να κατανοήσει και να κάνει δικό του. Η υποτιμημένη Q, που κάποτε θα γινόταν σούπερ σταρ, επιστρέφει σε αυτά που είχε αφήσει πίσω και μοιράζεται ανέκδοτες ιστορίες του Τότε, με επίκεντρο πάντα το εμβληματικό cult hit Goodbye Horses.

Τώρα, η ταινία παίζεται σε μια ειδική προβολή την Τετάρτη 2 Ιουλίου στις 21.00, στο ΤΡΙΑΝΟΝ (Κοδριγκτώνος 21, Αθήνα), για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Την προβολή μάλιστα θα ακολουθήσει Q&A με τη σκηνοθέτη, αλλά και DJ set από την ίδια και τον Dear Quentin.

Με αφορμή την προβολή του ντοκιμαντέρ Goodbye Horses, η σκηνοθέτης Eva Aridjis Fuentes μιλά στο NEWS24/7 για τη δική της Q Lazzarus, για τα όσα έμαθε από αυτήν στη διάρκεια της φιλίας που ανέπτυξαν –και πριν τον θάνατο της τραγουδίστριας πριν λίγα χρόνια– καθώς και για την αξέχαστη στιγμή που μοιράστηκαν, καταλογογραφώντας μαζί το σπάνιο έργο της.

Πόσο καιρό γνώριζες και θαύμαζες την Q και τι ήταν αυτό που σε τράβηξε περισσότερο σε αυτήν, ως μουσικό και ως προσωπικότητα;

Γνώριζα το τραγούδι ‘Goodbye Horses’ από τότε που είδα τη Σιωπή των Αμνών στο λύκειο, αλλά δεν άρχισα να την ερευνώ και να ερευνώ τη μουσική της περισσότερο μέχρι που άρχισα να δουλεύω ως DJ στη Νέα Υόρκη περίπου δέκα χρόνια αργότερα. Πριν τη γνωρίσω, δεν ήξερα πολλά για εκείνη – όπως και όλοι οι θαυμαστές της – αλλά μου άρεσε η δυνατή και ανδρόγυνη φωνή της, και το ‘Goodbye Horses’ είναι ένα τόσο μυστηριώδες και βαθύ τραγούδι που φαίνεται να αγγίζει τους ανθρώπους πολύ βαθιά.

Πώς αποφάσισες να εμπλακείς συναισθηματικά και αφηγηματικά στην ταινία και να γίνεις μέρος της ιστορίας της;

Όταν γνώρισα την Q, ήταν εντελώς τυχαίο, αν και και οι δύο αισθανθήκαμε ότι ήταν γραφτό να συμβεί. Όλοι λάτρεψαν την ιστορία του πώς γνωριστήκαμε, οπότε αποφάσισα να την ενσωματώσω στην ταινία. Και να παρουσιάσω ποια ήταν, πώς είχε εξαφανιστεί και όλο το μυστήριο που την περιβάλλει, και μετά να δείξω τη συνάντησή μας και μετά να περάσω στην παρούσα στιγμή, όπου αρχίζει να αφηγείται την ιστορία της.

Όταν ξέσπασε η πανδημία, συνεχίσαμε να γυρίζουμε, αλλά εκείνη τη στιγμή ήμασταν μόνο εγώ και αυτή, και το υλικό έγινε πολύ οικείο και συχνά μου μιλούσε πίσω από την κάμερα. Μεγάλο μέρος της ταινίας είναι σαν μια φίλη να λέει σε μια άλλη καλή φίλη για τη ζωή της. Προσπάθησα να μην εμπλακώ πολύ στην ταινία, καθώς ήταν η ιστορία της Q και επίσης δεν μου αρέσει να τραβάω την προσοχή στον σκηνοθέτη/τη διαδικασία της σκηνοθεσίας, θέλω το κοινό να χαθεί μέσα στην ταινία.

Πώς εξελίχθηκε η σχέση σας με την Q – από εκείνη την πρώτη διαδρομή με το ταξί μέχρι το θάνατό της – και πώς αυτός ο δεσμός διαμόρφωσε την ίδια την ταινία;

Γίναμε πολύ στενές φίλες κατά τη διάρκεια των τριών χρόνων που γυρίζαμε μαζί. Αυτό οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι η Q μου εμπιστεύτηκε την ιστορία της, την οποία δεν είχε πει ποτέ σε κανέναν, ούτε καν στην ίδια της την οικογένεια, και στη συνέχεια η πανδημία μας έφερε ακόμα πιο κοντά, καθώς καταλήξαμε να είμαστε μόνο οι δύο μας που γυρίζαμε την ταινία. Ήταν πολύ μητρική μαζί μου, ίσως επειδή ήταν μεγαλύτερη, αλλά και λόγω της προσωπικότητάς της. Της άρεσε να μου δίνει συμβουλές και δώρα και να μου μαγειρεύει.

Αλλά όταν βρέθηκε στο νοσοκομείο, ήρθε η σειρά μου να την φροντίσω. Στο τέλος της ζωής της, οι περισσότερες από τις συζητήσεις μας δεν αφορούσαν πια τη μουσική της ή την ταινία, καθώς περιμέναμε να περάσει η πανδημία και να είναι έτοιμη για τη συναυλία που υποτίθεται ότι θα ήταν το τέλος της ταινίας. Στο τέλος, οι συζητήσεις μας αφορούσαν απλώς τη ζωή – το να είσαι δημιουργικός, το να είσαι μητέρα, τις σχέσεις, τις οικογένειές μας και όλα όσα συνέβαιναν στον κόσμο.

Τι άλλαξε στο ντοκιμαντέρ μετά το θάνατό της;

Πολλά πράγματα. Ήμουν πολύ καταθλιπτική και έπρεπε να κάνω ένα διάλειμμα. Όταν επέστρεψα, έπρεπε να ξανασκεφτώ τη δομή του μοντάζ και να κινηματογραφήσω όλους τους ανθρώπους στο Λονδίνο καθώς επρόκειτο να κινηματογραφήσω την επανένωσή της μαζί τους μετά από 25 χρόνια. Μερικοί από τους παραγωγούς εγκατέλειψαν την ταινία μετά το θάνατό της και μαζί τους έφυγε και η χρηματοδότηση. Έπρεπε να κάνω ένα Kickstarter/crowdfund για να το τελειώσω, και το τελείωσα μόνο δύο χρόνια αργότερα. Έτσι, η όλη διαδικασία διήρκεσε πέντε χρόνια, και με όλη τη διανομή και τις προβολές της ταινίας, τώρα φτάνουμε τα έξι χρόνια.

Γιατί πιστεύεις ότι δεν είχε ποτέ την καριέρα που αρχικά φαινόταν πιθανή για αυτήν;

Νομίζω ότι ήταν μπροστά από την εποχή της, και οι δισκογραφικές εταιρείες δεν ήξεραν τι να κάνουν με αυτήν. Δεν τους άρεσε το γεγονός ότι ήταν μια μαύρη γυναίκα που δούλευε σε είδη που θεωρούνταν λευκά, όπως το new wave και το heavy metal. Δεν τους άρεσε το γεγονός ότι ήταν μεγαλόσωμη, δεν τους άρεσε το γεγονός ότι δεν έκανε R+B ή ποπ και δεν έμοιαζε με την Γουίτνεϊ Χιούστον.

Και μετά υπήρχαν πράγματα στην προσωπική της ζωή που την εκτροχίασαν, αλλά νομίζω ότι αυτά συνέβησαν αφού είχε παραιτηθεί από το να γίνει ροκ σταρ. Η φυλή σίγουρα είχε μεγάλη σχέση με αυτό, αλλά και η επιφανειακή και συντηρητική δεκαετία του 1980. Αν έκανε τα ίδια πράγματα σήμερα και το κοινό μπορούσε να την βρει απευθείας στο διαδίκτυο, νομίζω ότι θα ήταν πολύ διαφορετικά.

Το ντοκιμαντέρ σας αναδεικνύει ζητήματα ρατσισμού και διακρίσεων στη μουσική βιομηχανία – και στην κοινωνία γενικότερα – μέσω συστημικής αδικίας. Πόσο σημαντικό (και πόσο δύσκολο) ήταν να ισορροπήσετε την προσωπική ιστορία με τις πολιτικές διαστάσεις της ζωής της;

Η φυλή της σίγουρα έπαιξε ρόλο πολλές φορές στη ζωή της, από τον τρόπο με τον οποίο την αντιμετώπιζε η μουσική βιομηχανία, μέχρι τον τρόπο με τον οποίο την αντιμετώπιζε το νομικό σύστημα και το ιατρικό σύστημα. Είναι ένα θέμα που επαναλαμβάνεται πολλές φορές στην ταινία, αλλά το επίκεντρο είναι η προσωπική της εμπειρία με όλα αυτά και πώς την επηρέασαν.

Νομίζω ότι οι άνθρωποι ερωτεύονται την Q και έτσι συνειδητοποιούν πόσο δύσκολο είναι να είσαι μαύρη γυναίκα στις Ηνωμένες Πολιτείες. Πολύ περισσότερο από ό,τι αν τους παρουσιάζονταν απλώς αριθμοί και στατιστικά στοιχεία. Επειδή είναι η προσωπική της ιστορία που σε κάνει να καταλάβεις πόσο άδικο και λάθος ήταν όλα αυτά.

Μπορείς να θυμηθείς μια στιγμή βαθιάς σύνδεσης με την Q που έχει τη μεγαλύτερη συναισθηματική σημασία για σένα, με βάση αυτά που μοιράστηκε μαζί σου;

Ναι. Λίγες εβδομάδες μετά την έναρξη των γυρισμάτων, μου έδωσε μια μεγάλη τσάντα με κασέτες και DATS και μου είπε: «Ορίστε, αυτή είναι όλη η μουσική που έχω δημιουργήσει».

Ψηφιοποίησα όλα τα τραγούδια και μετά περάσαμε δύο μέρες στο σαλόνι μου ακούγοντάς τα όλα. Τότε μου είπε πώς λεγόταν κάθε τραγούδι, με ποιον το έγραψε, πότε και πού το έγραψε, για τι μιλούσε. Κατά κάποιον τρόπο καταλογογραφούσαμε το έργο της, αλλά το πιο σημαντικό ήταν ότι άκουγε αυτή τη μουσική που δεν είχε ακούσει εδώ και 25 χρόνια και τραγουδούσε μαζί, γελούσε, έκλαιγε και αναπολούσε.

Ήταν πραγματικά ξεχωριστό να το βλέπω, γιατί την είδα να συνειδητοποιεί πόσο ταλαντούχα ήταν πραγματικά.