Οι Θηραϊκές Τελετουργίες της Άρτεμης Χατζηγιαννάκη στο Μουσείο Τομάτας

Tη νέα έκθεση της Άρτεμις Χατζηγιαννάκη με τίτλο «Θηραϊκές Τελετουργίες» φιλοξενεί από τις 23 Αυγούστου έως και τις 24 Οκτωβρίου 2025, το Βιομηχανικό Μουσείο Τομάτας «Δ. Νομικός» στη Βλυχάδα της Σαντορίνης 

Πρόκειται για μια εικαστική πρόταση βαθιάς σύνδεσης με τη γη, την ιστορία και τους ανθρώπους της Θήρας, μια κατάδυση στη συλλογική μνήμη ενός νησιού που μεταμορφώθηκε σε διεθνές σύμβολο, χωρίς ποτέ να απολέσει τις ρίζες του.

Με 15 υδατογραφίες, η καλλιτέχνιδα επιχειρεί να συλλάβει και να αποτυπώσει τον τελετουργικό ρυθμό της θηραϊκής ζωής, μέσα από εικόνες καθημερινότητας, εργασίας, εθίμων και τοπικού μόχθου – εικόνες που δεν χάνονται, αλλά επιμένουν να επιστρέφουν με εσωτερικό φως και μελαγχολική δύναμη. Οι σκηνές που ζωντανεύουν στα έργα της δεν είναι αναπαραστάσεις, αλλά στιγμές αυθεντικής επαφής με το παρελθόν· η τομάτα, το ηφαίστειο, τα πανηγύρια, οι ανεμόμυλοι, το χώμα και το αμπέλι αποκτούν ποιότητες τελετουργικές, σχεδόν ιερές.

Στο ιδιαίτερα φορτισμένο περιβάλλον του SAF (Santorini Arts Factory), η έκθεση αποκτά πολλαπλές διαστάσεις: ιστορική, κοινωνική, βιωματική, αλλά κυρίως συναισθηματική. Η Σαντορίνη παρουσιάζεται εδώ όχι ως καρτ ποστάλ, αλλά ως παλίμψηστο ζωής, δουλειάς και ανθεκτικότητας. Μέσα από την τέχνη της Χατζηγιαννάκη, γίνεται τόπος υπαρξιακού στοχασμού και στοργικής ανάκλησης.

Σε αυτό το πλαίσιο, η ίδια η δημιουργός μάς εμπιστεύεται τις σκέψεις και τις μνήμες της, φωτίζοντας τις πηγές έμπνευσης πίσω από τα έργα:

Άρτεμις Χατζηγιαννάκη: “Σε όλα τα έργα προσπάθησα να δώσω έμφαση στην σχέση του ανθρώπου με τον τόπο του”

Τι Άρτεμις Χατζηγιαννάκη αναφέρει χαρακτηριστικά στο NEWS 24/7: “Με την Σαντορίνη με συνδέουν πολλές αναμνήσεις, βιώματα, συναισθηματικοί δεσμοί. Το 2014 έκανα εκεί την πρώτη ατομική μου έκθεση, η οποία είχε και μεγάλη επιτυχία και κατά κάποιο τρόπο αποτέλεσε και την αφετηρία για την μετέπειτα καλλιτεχνική μου διαδρομή.

Στην δεκαετία που μεσολάβησε από τότε, κατόρθωσα να οργανώσω καλύτερα το θέμα μου, να συνεργαστώ με τοπικούς φορείς, τον Δήμο Θήρας, το Santorini Archive Project, και να συγκεντρώσω πλούσιο αρχειακό υλικό για την νέα μου προσπάθεια. Είχα συγκεντρώσει πολλές παλιές φωτογραφίες, γραπτές / προφορικές αφηγήσεις, λογοτεχνικά κείμενα, αλλά και προσωπικές βιωματικές εμπειρίες και αναμνήσεις.

Πολλές από τις σκηνές που επέλεξα για τα έργα μου τις είχα προλάβει και τις είχα ζήσει και εγώ η ίδια, όταν είχα πρωτοπάει στην Σαντορίνη, στα τέλη της δεκαετίας του ’70. Την αφορμή για την έκθεση, μου την έδωσε ο Δήμος Θήρας τον περασμένο Απρίλιο, με την πρωτοβουλία του για το έτος 2025 και την πρόσκλησή του να συμμετέχω στην δράση “Σαντορίνη 2025: Έτος Ανάδειξης και Υποστήριξης της Αυθεντικότητας”.

Η όλη προσπάθεια έπρεπε να ολοκληρωθεί μέσα σε πολύ λίγο χρόνο (5 μήνες) και αυτό έκανε ακόμη πιο δύσκολο το εγχείρημα. Αμέριστη βοήθεια και πολύτιμη συνεχή στήριξη βρήκα από τους επιμελητές της έκθεσης Λευτέρη Ζώρζο, αρχαιολόγο και Νίνα Γεωργιάδου, αρχιτέκτονα, καθώς και από τον δημοσιογράφο και συγγραφέα Νίκο Βατόπουλο. Η επιλογή του Βιομηχανικού Μουσείου Τομάτας «Δ.Νομικός», ως χώρου που θα φιλοξενούσε την έκθεση επίσης ήταν εξαιρετική”.

Και συνεχίζει λέγοντας πως η θεματολογία της “επικεντρώθηκε στο άνθρωπο, στην ανάγκη επιβίωσης και δικτύωσής του σε μία κοινωνία αυτάρκη και αυτόνομη, σε άμεση αλληλεξάρτηση με την φύση και τα φυσικά φαινόμενα. Σε όλα τα έργα προσπάθησα να δώσω έμφαση στην σχέση του ανθρώπου με τον τόπο του, με την γη του, τον αέρα του, το ηφαίστειό του και την θάλασσά του.

Μία σχέση που φανερώνεται κάθε στιγμή και σε κάθε σκηνή, στους ανεμόμυλους, στα ορυχεία, στα εργοστάσια τομάτας, στις κάναβες, στα γλέντια, στα πανηγύρια, στις θρησκευτικές τελετές κ.λ.π. Σκηνές απλές, καθημερινές, λιτές και ανώνυμες, που συμπυκνώνουν όμως την δύναμη της αυθεντικότητας του τόπου και τον πλούτο της αυτάρκειας των κατοίκων του. Μέσα από κύκλους απώλειας και αναγέννησης γενιές και γενιές ανθρώπων αγωνίσθηκαν να επιβιώσουν σ’ αυτές τις δύσκολες συνθήκες και το κατάφεραν.

Κάθε σκηνή γίνεται μια μικρή τελετουργία της καθημερινότητας, ενώ όλες μαζί συνθέτουν την διαχρονική ταυτότητα του τόπου, η οποία παρέμεινε σταθερή και αμετάβλητη για πολλούς αιώνες, μέχρι τον σεισμό του 1956 και την δεκαετία του 1970 που ξεκινά η σύγχρονη φάση του τουρισμού στο νησί.

Η θεματολογία που επιλέγω έχει να κάνει συνήθως με σκηνές και πρόσωπα του παρελθόντος. Ξεκινά από την ανάγκη ανάδειξης μιας άλλης εποχής, που συνήθως έχει παρέλθει και έχει λησμονηθεί και της επιδίωξης μέσα απ’ αυτή την διαδικασία της προσέγγισης και της σύνδεσής της με την δική μας σύγχρονη πραγματικότητα. Η αναβίωση μιας σκηνής αλλοτινής και ξεχασμένης, σίγουρα μας γεμίζει νοσταλγία και σίγουρα μας συνδέει με το παρελθόν και γεφυρώνει το χάσμα ανάμεσα στο χθες και το δικό μας σήμερα.

Όσο ταπεινή και δύσκολη και αν ήταν η ζωή εκείνη την εποχή, στηριζόταν σε άφθαρτες αξίες, σχέσεις και ισορροπίες, που δοκιμάζονταν, άντεχαν και μακροημέρευαν στο πέρασμα του χρόνου. Το βλέπεις στις ματιές των εργατών, το ακούς στα βήματα των προσκόπων, στο ψιθυρίζουν οι νεαρές υφάντρες. Εκλάμψεις ενός κόσμου που είχε μάθει να ζει στην κόψη του χρόνου και να απολαμβάνει την κάθε στιγμή. Μια στάση ζωής, από την οποία μπορούμε τόσο πολλά να διδαχτούμε”.