Πώς η αύρα της Martha Graham συνεχίζει και εμπνέει ακόμη και το Tik Tok

Έναν αιώνα μετά την ίδρυσή της, η Martha Graham Dance Company – η ομάδα που δίδαξε στον κόσμο ότι ο χορός μπορεί να εκφράσει την ανθρώπινη ψυχή με την ίδια ένταση που το κάνει η ποίηση ή το θέατρο – συνεχίζει να κινείται με ορμή προς το μέλλον. Από το 1926 μέχρι σήμερα, το έργο της Μάρθα Γκράχαμ δεν έμεινε ποτέ κλειδωμένο σε μια γυάλα μνήμης. Αντιθέτως, εξελίχθηκε, προκάλεσε, συγκρούστηκε με τα όρια του κλασικού και γέννησε μια νέα γλώσσα κίνησης που άλλαξε τον σύγχρονο χορό παγκοσμίως.

Αυτή η αδιάκοπη συνομιλία ανάμεσα στο παρελθόν και στο παρόν βρίσκεται στον πυρήνα της επετειακής παράστασης “The First and The Future”, που παρουσιάζεται στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών σε έξι παραστάσεις – ένα ζωντανό αφιέρωμα στη ριζοσπαστική κληρονομιά της “χορεύτριας του αιώνα” και, ταυτόχρονα, μια τολμηρή πρόταση για το πώς μπορεί να μοιάζει ο χορός του αύριο.

Υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση της Τζάνετ Άιλμπερ, η εταιρεία δεν αναπαράγει απλώς την ιστορία της. Τη θέτει σε διάλογο με το σήμερα, φέρνοντας εμβληματικά έργα όπως τα Chronicle και Errand into the Maze δίπλα σε σύγχρονες δημιουργίες όπως το Cave, αποδεικνύοντας ότι η «Τεχνική Graham» δεν είναι ένα μουσειακό ίχνος, αλλά ένας ζωντανός, εξελισσόμενος οργανισμός που εξακολουθεί να εμπνέει νέες γενιές χορευτών και δημιουργών.

Λίγο πριν την άφιξη της ομάδας στην Αθήνα, μιλήσαμε με την Τζάνετ Άιλμπερ για το τι σημαίνει να κουβαλάς μια τόσο βαριά κληρονομιά και, ταυτόχρονα, να οφείλεις να την οδηγήσεις μπροστά – εκεί όπου γράφεται το μέλλον του χορού.

 

 

Η Τζάνετ Άιλμπερ αναφέρει ποιες ήταν οι μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετώπισε στο να συνδυάσει την κληρονομιά της Graham με μια σύγχρονη καλλιτεχνική προσέγγιση: “Στην αρχή της θητείας μου ως Καλλιτεχνική Διευθύντρια, διαπίστωσα ότι οι μεγαλύτερες προκλήσεις στο να επιμεληθώ τα κλασικά έργα της Graham με νέους και ανατρεπτικούς τρόπους ήταν οι προσδοκίες κάποιων πρώην θαυμαστών, χορηγών και

Κάποιοι από αυτούς πίστευαν ότι η Μάρθα Γκράχαμ δεν ήταν πια επίκαιρη και ότι έπρεπε να αποσυρθεί η Ομάδα. Εγώ ποτέ δεν σκέφτηκα να ακολουθήσω αυτή την συμβουλή. Άλλοι πίστευαν ότι έπρεπε να συνεχίσουμε ακριβώς όπως γινόταν όσο ζούσε η Γκράχαμ και να εκτελούμε μόνο τα κλασικά έργα της Graham.

Αλλά αυτό που παραβλέπουν είναι ότι η ίδια η Γκράχαμ πάντα επιδίωκε την αλλαγή, την πραγματοποιούσε και προσπαθούσε να προβλέψει το μέλλον. Συνεχώς αναθεωρούσε τα έργα της για να τα κρατήσει συναρπαστικά και πάντα δημιουργούσε καινούργια έργα. Αυτός είναι ο τρόπος που καθοδηγώ την Ομάδα καθώς προχωράμε στο μέλλον. Το παρόν και το μέλλον πρέπει να εκπροσωπούνται στη σκηνή δίπλα στα κλασικά μας έργα. Και αυτή η προσέγγιση έχει αποδείξει πόσο επίκαιρα παραμένουν τα έργα της Γκράχαμ.

H Τεχνική Graham και το σήμερα

Η Μάρθα Γκράχαμ έχει αφήσει μια τεράστια επιρροή στον σύγχρονο χορό. Πώς πιστεύετε ότι η “Τεχνική Graham” συνεχίζει να εμπνέει νέες γενιές χορευτών και χορογράφων, και πώς την ενσωματώνετε στην παραγωγή “The First and The Future”;

Η τεχνική της Μάρθα Γκράχαμ βασικά είναι η θεατροποίησή της ενστικτώδους ανθρώπινης κίνησης – τη γλώσσα του σώματος. Το φυσικό της λεξιλόγιο είναι πάντα συναισθηματικά περιγραφικό. Αυτή ήταν μια επαναστατική ιδέα όταν την παρουσίασε στη σκηνή – κάτι καινούριο για την εποχή της! – αν και εκείνη συχνά έλεγε ότι δεν είχε ανακαλύψει τίποτα, αλλά είχε ανακαλύψει εκ νέου τι μπορεί να κάνει το σώμα.

Η ιδέα της Γκράχαμ ότι το ανθρώπινο συναίσθημα μπορεί να εκφραστεί στη σκηνή μέσω της κίνησης, τώρα διαπνέει τον παγκόσμιο χορό. Συνεχίζει να εμπνέει τους χορογράφους του σήμερα, ανεξαρτήτως του στυλ χορού που χρησιμοποιούν – από τη συναυλιακή σκηνή μέχρι το Broadway και το TikTok. Η ίδια η Τεχνική Graham εκπροσωπεί τόσο το Παρελθόν όσο και το Μέλλον, γιατί ήταν μια ριζοσπαστική καινούργια ιδέα τη δεκαετία του 1930 και γιατί συνεχίζει να εξελίσσεται και να προχωρά προς το μέλλον.

Η Ομάδα γιορτάζει τα 100 χρόνια της. Καθ’ όλη τη διάρκεια αυτής της πορείας, πώς έχει εξελιχθεί η καλλιτεχνική σας καθοδήγηση και ποιες αλλαγές έχετε φέρει στη δουλειά της ομάδας κατά τη διάρκεια της διεύθυνσή σας;

Από την αρχή της θητείας μου ως Καλλιτεχνική Διευθύντρια, ο κύριος στόχος μου ήταν να ανοίξω τις πόρτες σε νέο κοινό. Όταν η Μάρθα Γκράχαμ ζούσε, το κοινό πάντα ερχόταν να δει τις νέες της δημιουργίες. Αλλά χωρίς εκείνη, έπρεπε να ανακαλύψουμε τρόπους να προσκαλέσουμε το κοινό στην κληρονομιά της Γκράχαμ.

Στην αρχή, αυτό σήμαινε πολλές πειραματικές προσπάθειες. Εισαγάγαμε μια ομιλία εισαγωγής πριν από κάθε παράσταση για να προσφέρουμε στο κοινό περισσότερα συμφραζόμενα γύρω από τα αριστουργήματα της Γκράχαμ – κάτι σαν την ηχητική ξενάγηση ενός μουσείου.

Δημιουργήσαμε και υπέρτιτλους για την Κλυταιμνήστρα της Γκράχαμ, δανειζόμενοι αυτήν την τεχνική από την όπερα. Αρχίσαμε να χρησιμοποιούμε μέσα και αφήγηση στη σκηνή και να δημιουργούμε θεματικά προγράμματα.

Είχαμε απρόβλεπτες συνεργασίες. Μόλις το κοινό άρχισε να καταλαβαίνει ότι κάναμε νέα και απρόβλεπτα πράγματα, μπορέσαμε να προσθέσουμε νέες δημιουργίες στα προγράμματά μας. Η συνεργασία με σύγχρονους χορογράφους υπήρξε ο πιο αποτελεσματικός τρόπος να προσελκύσουμε το κοινό και να τους προσφέρουμε περισσότερους τρόπους να εξετάσουν την κληρονομιά της Γκράχαμ.

Ποια είναι η πιο συγκινητική στιγμή που έχετε ζήσει στην πορεία σας με την Martha Graham Dance Company, και πώς έχει επηρεάσει το καλλιτεχνικό σας έργο;

Για μένα, το πιο συγκινητικό αποτέλεσμα είναι το γεγονός πως βλέπω πόσο επίκαιρο παραμένει το έργο της Μάρθα Γκράχαμ – ειδικά όταν πλαισιώνεται από χορούς που δημιουργήθηκαν στην εποχή μας. Τα θέματα αντηχούν βαθιά και υπάρχει μια πραγματική συνομιλία μεταξύ των νέων έργων και των κλασικών της Graham στα προγράμματά μας.

Ο χορός στην εποχή του TikTok

Κατά τη διάρκεια της θητείας σας ως καλλιτεχνική διευθύντρια της Martha Graham Dance Company, πώς έχετε δει τον χορό να εξελίσσεται και ποια θεωρείτε ότι είναι η μεγαλύτερη κληρονομιά που άφησε η Graham στον σύγχρονο χορό, όχι μόνο μέσω της τεχνικής της αλλά και μέσω της καλλιτεχνικής της οπτικής;

Ο χορός έχει γίνει όλο και πιο δημοφιλής κατά τη διάρκεια της θητείας μου ως Καλλιτεχνική Διευθύντρια. Οι διαγωνισμοί χορού στην τηλεόραση έχουν δημιουργήσει ένα τεράστιο κοινό και το έχουν εκπαιδεύσει να κρίνει την τεχνική του χορού και την απόδοση με βάση την αριστεία.

Αυτό το νέο κοινό έχει αυξηθεί ακόμα περισσότερο μέσω των social media και εφαρμογών όπως το TikTok, όπου άνθρωποι από όλο τον κόσμο μαθαίνουν τις ίδιες κινήσεις και μοιράζονται παραστάσεις. Αυτό μόνο ενίσχυσε την επιθυμία μου να προσκαλέσουμε νέο κοινό στις παραστάσεις μας και να πειραματιστούμε με νέους τρόπους να φτάσουμε σε αυτούς.

Οι χορευτές μας είναι συχνά στο TikTok, παρεμπιπτόντως. Σας προτείνω να παρακολουθήσετε κάποια από τα βίντεό τους! Όσον αφορά την Μάρθα Γκράχαμ, όπως είπα, πάντα προσπαθούσε να κατανοήσει και να προβλέψει το Νέο. Θα είχε λατρέψει την νέα τεχνολογία και θα εργαζόταν για να βρει τρόπους να την ενσωματώσει στην καλλιτεχνική της παλέτα.

Η μεγαλύτερη κληρονομιά της Γκράχαμ κατά την άποψή μου είναι ότι ήταν η πρώτη που παρουσίασε πραγματικά ανθρώπινα συναισθήματα στη σκηνή – όχι κύκνους ή λουλούδια, βασιλιάδες ή θεές – αλλά την πραγματικότητα, τους αγώνες, τις χαρές, τον πόνο, την έκσταση, τις προκλήσεις του να είναι κανείς άνθρωπος. Ο χορός δεν υπήρξε ποτέ ξανά ο ίδιος από τότε.

Hibbard Nash Photography

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

CHRONICLE
Χορογραφία και Κοστούμια: Μάρθα Γκράχαμ
Μουσική: Γουόλινγκφορντ Ρίγκερ
Φωτισμός: Ντέιβιντ Φίνλεϊ και Στίβεν Λ. Σέλεϊ
Πρεμιέρα: 20 Δεκεμβρίου 1936, Guild Theater, Νέα Υόρκη

ERRAND INTO THE MAZE
Χορογραφία: Μάρθα Γκράχαμ
Μουσική: Τζαν Κάρλο Μενόττι
Φωτισμός: Λόρεν Λιμπρέτι
Κοστούμια: Μαρία Γκαρσία
Πρεμιέρα: 28 Φεβρουαρίου 1947, Ziegfeld Theatre, Νέα Υόρκη

CAVE
Χορογραφία: Χοφές Σέχτερ
Παραγωγός: Ντανίιλ Σίμκιν
Μουσική: Ame και Χοφές Σέχτερ
Κοστούμια: Κάλεμπ Κριγκ
Φωτισμός: Γι-Τσουνγκ Τσεν
Βοηθός Χορογραφίας: Κιμ Κόλμαν
Παγκόσμια Πρεμιέρα: 6 Απριλίου 2022, New York City Center