Η Λυδία Δαμπασίνα τραβά μία κόκκινη γραμμή στη βαρβαρότητα της εποχής μας

Στη Χαλέπα, εκεί όπου η παλιά αρχιτεκτονική των Χανίων συναντά το σύγχρονο βλέμμα της τέχνης, η Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων μεταμορφώνεται σε ένα πεδίο αμφισβήτησης, φιλοσοφικής αναζήτησης και εικαστικής δυναμικής μέσα από τη μεγάλη αναδρομική έκθεση της Λυδίας Δαμπασίνα, «Red Line, Κόκκινη γραμμή, Ligne rouge».

Η έκθεση, σε επιμέλεια του επίκουρου καθηγητή Πανεπιστημίου Πατρών, δρ. Κωνσταντίνου Β. Πρώιμου, και υπό την αιγίδα της Γαλλικής Πρεσβείας, αποτελείται από 70 έργα που συνοψίζουν σχεδόν τρεις δεκαετίες καλλιτεχνικής διαδρομής. Με ζωγραφική, φωτογραφία, εγκαταστάσεις, βίντεο και readymades, η Λυδία Δαμπασίνα προσεγγίζει τα μεγάλα ζητήματα της ανθρώπινης συνθήκης: τη μνήμη, τη φθορά, τα όρια, τη βία της πολιτικής, τις εύθραυστες ισορροπίες του σύγχρονου κόσμου.

Είναι μια έκθεση που δεν απευθύνεται μόνο στο βλέμμα αλλά κυρίως στη συνείδηση — μια πρόσκληση να «διασχίσουμε» τις κόκκινες γραμμές που ορίζουν ή καταπνίγουν την ύπαρξή μας.

Η Λυδία Δαμπασίνα — εικαστικός με έντονη διεθνή παρουσία, γεννημένη στη Θεσσαλονίκη και εκπαιδευμένη στη Γαλλία — έχει διαμορφώσει ένα προσωπικό, τοποειδικό λεξιλόγιο: τα έργα της εμπνέονται πάντα από τον τόπο όπου εκτίθενται, συναντούν τον χώρο και του αντιστέκονται, τον συνομιλούν και τον επαναπροσδιορίζουν. Ζει και εργάζεται μεταξύ Παρισιού, Αθήνας και Κέας, και έργα της βρίσκονται σε σημαντικές συλλογές στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Στο επίκεντρο της έκθεσης στα Χανιά βρίσκεται μια βαθιά διερεύνηση των αόρατων δομών που διαμορφώνουν τη ζωή μας — οικονομικές, πολιτικές, ψυχολογικές, ιδεολογικές. Από το εμβληματικό έργο «1.330 γραμμάρια φαιάς ουσίας» μέχρι το καινούργιο «Άτιτλο» (2025), η καλλιτέχνιδα μιλά με έργα που λειτουργούν σαν ερωτήματα, σαν προειδοποιήσεις, σαν εσωτερικές συγκρούσεις. Η «κόκκινη γραμμή» λειτουργεί ως ένα σύμβολο ορίου: ανάμεσα στην ευθύνη και στην απάθεια, ανάμεσα στη ζωή και στη φθορά, ανάμεσα στην αλήθεια και στην ψευδαίσθηση.

Με αφορμή αυτή τη σημαντική έκθεση, η Λυδία Δαμπασίνα μιλά για τις κόκκινες γραμμές που διατρέχουν το έργο και τη ζωή της, για τον ρόλο της τέχνης σε μια εποχή βαρβαρότητας, για το πώς η μνήμη διασώζεται μέσα από εικόνες και υλικά, για το πώς η πολιτική εγγράφεται χωρίς δηλώσεις και για το πώς ο χρόνος — φθαρτός, αμείλικτος, αλλά και γενναιόδωρος — βρίσκει πάντα τον τρόπο να επιστρέφει.

Η “Κόκκινη γραμμή” φαίνεται να είναι ένα ισχυρό σύμβολο στην έκθεσή σας. Τι σημαίνει αυτή η “κόκκινη γραμμή” για εσάς προσωπικά και πώς την ενσωματώνετε στη δουλειά σας;

Όρια στην κατανάλωση και όρια στην διαφθορά. Ο πλανήτης γη πεθαίνει και οι κυβερνώντες καταστρέφουν ότι έχει απομείνει. Είμαστε όλοι υπεύθυνοι, όμως το ερώτημα στα έργα μου παραμένει: Η κότα έκανε το αυγό ή το αυγό την κότα; Η γραμμή -στο έργο μου RED LINE (2025)- χαράζεται κυριολεκτικά με 10.000 ταμειακές αποδείξεις περασμένες σε χορδή πιάνου σαν σουβλάκι στα κάρβουνα ή σαν άσπρα φύλλα που περιμένουν τον ανεμοστρόβιλο.

Τα έργα σας συχνά θίγουν έντονα κοινωνικά ζητήματα, όπως η φτώχεια, οι ανισότητες και η πολιτική. Πώς συνδυάζετε την πολιτική διάσταση με την καλλιτεχνική σας έκφραση;

Τα υλικά της δημιουργίας είναι τα υλικά της ζωής. Η κάθε σκέψη δημιουργεί εικόνες φτιαγμένες με την πραγματικότητα, τα όνειρα, τη φρίκη και την ομορφιά. Όπως το έργο μου Άτιτλο,(2010), 2023, με το Μαχαίρι στο κόκκαλο, που σηματοδοτεί την έκθεση RED LINE.

Ποια είναι η δική σας σχέση με τη μνήμη και το χρόνο, και πώς αυτά τα δύο θέματα αναδεικνύονται μέσα από τα έργα σας στην παρούσα έκθεση;

Το υποσυνείδητο είναι ένα φορτίο θησαυρός, εμπεριέχει την ιστορία και την ιστορία μας, κουβαλάμε όλοι μας το εφήμερο της ύπαρξης μας, το να υπερβαίνεις τον θάνατο, είναι το ζητούμενο της ζωής…

Τα έργα δεν είναι ένα προϊόν επίπλαστο, αλλά κατασκευάζονται με σκέψη, ονειροπόληση και υλικά. Τα πάντα ρεί, νερά καταρράκτες, φουρτουνιασμένες θάλασσες και ήρεμες λίμνες. Όταν η κουδούνα της αγελάδας -στο έργο μου 1996- ηχεί, χαράδρες, εκκλησίες, τρελές αγελάδες, φαρμακοβιομηχανίες και καθαρά λιβάδια μπερδεύονται. Παράλληλος ορίζοντας παραμένουν τα ξύλινα δοκάρια.

Το έργο σας συνδυάζει συχνά προσωπικές εμπειρίες με ευρύτερες κοινωνικές θεματολογίες. Πόσο προσωπική είναι η έκθεση αυτή και πώς σχετίζεται με την τρέχουσα πολιτική και κοινωνική συγκυρία

Όλες οι εκθέσεις είναι προσωπικές. Σε κάθε δουλειά εγγράφεται η ζωή του κάθε καλλιτέχνη. Δεν χρειάζονται τυποποιημένα σύμβολα για να πούμε ότι ένα έργο είναι πολιτικό. Η διαδήλωση γίνεται σε διαφορετικούς χρόνους, και η δουλειά μου κάθε φορά πηγαινοέρχεται μεταξύ βιωμάτων, γνώσεων, συγκίνησης και προσωπικών ή κοινωνικών απαγορεύσεων έως ότου οι συγκυρίες να γίνουν ή όχι έργο. Ο θεατής είναι πάντα ο μέγας κριτής, που και αυτός επίσης σαν τον δημιουργό πηγαινοέρχεται μεταξύ βιωμάτων, γνώσεων, συγκίνησης και απαγορεύσεων.

Ξαναδιαβάζοντας τη «Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου», συνειδητοποιούμε πόσο η εποχή του πολιτισμού έχει χαθεί — και πως ζούμε ξανά σε μια εποχή βαρβαρότητας.

Τι θα λέγατε πως σας εμπνέει; Και πόσο πολιτική οφείλει να είναι η Τέχνη σήμερα;

« Το ταξίδι ως υπαρξιακή περιπλάνηση, η φυγή από τον κοινωνικό εγκλεισμό και την επιτήρηση, ένα όνειρο ελευθερίας. Όνειρο της ίδιας της φύσης, επίσης ». Η τέχνη δεν οφείλει να είναι σήμερα πιο πολιτική από χθες. Το χρώμα μπορεί να είναι αχνό ή δυνατό το σημαντικό είναι να ξέρεις εσύ ο ίδιος ποια πινελιά είναι η δική σου.

Αν ενδιαφέρεστε για τις πολιτικές μας πεποιθήσεις, τότε μην ψάχνετε άλλο πέρα ​​από το έργο. Εκεί βρίσκεται η αυθεντική δήλωση του καλλιτέχνη – η Weltanschauung του – τόσο αυθεντική στην πραγματικότητα, που είναι μεγαλύτερη από τον ίδιο τον καλλιτέχνη.

Η έκθεση συνοδεύεται από πλήρως εικονογραφημένο δίγλωσσο (ελληνικά- αγγλικά) κατάλογο. Στο πλαίσιο της προγραμματίζονται ξεναγήσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα, ομιλίες, στρογγυλές τράπεζες, καθώς και άλλες δράσεις και εκδηλώσεις, οι οποίες θα ανακοινωθούν προσεχώς.