Ο Ανδρέας Γεωργιάδης δίνει άλλη διάσταση στο Καβαφικό σύμπαν

Ο Ανδρέας Γεωργιάδης είναι ένας από τους ξεχωριστούς εικαστικούς της γενιάς του. Γεννημένος στη Θεσσαλονίκη το 1972 και μαθητής του Γιώργου Ρόρρη, έχει πραγματοποιήσει δεκαπέντε ατομικές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό, με έργα του να κοσμούν μουσεία και συλλογές, ενώ παράλληλα έχει διακριθεί και στον χώρο της σκηνογραφίας, συνεργαζόμενος με σημαντικούς καλλιτεχνικούς οργανισμούς. Με τη ζωγραφική του, που συχνά κινείται ανάμεσα στο φως και τη σκιά, στο πραγματικό και το μεταφυσικό, επιχειρεί να μεταπλάσει συναισθήματα και ποιητικές ατμόσφαιρες σε εικόνες έντονα προσωπικές.

Η νέα του έκθεση «Αναφορά στον Κ. Π. Καβάφη / Δήλος» σε επιμέλεια της Ιστορικού τέχνης Φανής-Μαρίας Τσιγκάκου στη Δημοτική Πινακοθήκη Μυκόνου (5-20 Σεπτεμβρίου 2025) αποτελεί ένα διπλό αφιέρωμα: αφενός στη Δήλο, το ιερό νησί με το αξεπέραστο φως, και αφετέρου στον Κ. Π. Καβάφη, τον μεγάλο Αλεξανδρινό ποιητή. Με μελάνια σε χαρτί, ο Γεωργιάδης στήνει δύο ενότητες που συναντιούνται σε ένα κοινό έδαφος μνήμης και συγκίνησης. Από τη μία πλευρά, το τοπίο της Δήλου μετατρέπεται σε μια γεωγραφία συμβολισμών, ενώ από την άλλη, το καβαφικό σύμπαν αποκτά νέα εικαστική διάσταση, μέσα από πορτρέτα, τοπία και εσωτερικά που συνομιλούν με την ποίηση.

Ο Ανδρέας Γεωργιάδης αναφέρει στο NEWS 24/7 πώς γεννήθηκε η ιδέα για την έκθεση «Αναφορά στον Κ.Π. Καβάφη / Δήλος» και ποιο ήταν το αρχικό του ερέθισμα: “Η ενότητα “Αναφορά στον Καβάφη” γεννήθηκε από μια προσωπική ανάγκη να ορίσω με το δικό μου τρόπο τη επαφή μου με το καβαφικό σύμπαν. Επέστρεψα στην (αγαπημένη μου) πόλη του πολλές φορές, για να την γνωρίσω σε βάθος, να εισχωρήσω στον μικρόκοσμό της και να την οικειοποιηθώ με τη ζωγραφική μου.
Επέστρεψα στο ακέραιο, την καταγραφή του αισθήματος που γεννούσε κάθε φορά η επαφή με την ποίησή του. Η έκθεση παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στην Γεννάδειο Βιβλιοθήκη, σε επιμέλεια της Μαρίας Γεωργοπούλου, ενώ μετά ταξίδεψε στην Κωνσταντινούπολη, στην Istanbul Concept Gallery της Isik Gencoglu.
Όταν δέχτηκα την πρόσκληση από τον Δήμο Μυκόνου για να την παρουσιάσω στην Δημοτική Πινακοθήκη, σκέφτηκα αμέσως οτι θα ήθελα να εκμεταλλευτώ την ευκαιρία για να δείξω και κάτι ακόμη, ολοκαίνουριο, ως ευχαριστήρια ανταπόδοση στο γενναιόδωρο κάλεσμα. Έτσι γεννήθηκε η μικρή αυτή ενότητα “Δήλος” όπου παρουσιάζεται για πρώτη φορά”.

Η έκθεση συνδυάζει δύο θεματικές ενότητες, τη Δήλο και τον Καβάφη. Τι σας ενώνει με καθεμία από αυτές;

Από μικρός θυμάμαι να έχω την εξής ιδιαιτερότητα: όποτε διάβαζα ένα βιβλίο, ποίημα ή μυθιστόρημα, είχα την ανάγκη να πλάθω στο μυαλό μου τις εικόνες που περιγράφονται, τη σκηνογραφία δηλαδή, μέσα στην οποία εκτυλίσσεται η ιστορία.
Αυτές οι εικόνες υπήρξαν πολύτιμοι σύμμαχοι στη ζωγραφική διαδικασία αργότερα. Όταν πρωτογνώρισα το έργο του Καβάφη, από τα σχολικά κιόλας χρόνια, είχαν γεννηθεί οι πρώτες εικόνες στο μυαλό μου που με βοήθησαν να καταλάβω πού τοποθετεί τους ήρωές του, τις σκέψεις του, τις αντιλήψεις του. Αυτές τις εικόνες ανέσυρα από την μνήμη μου με τον καιρό. Ζωγραφίζοντάς τες δείχνω πως αντιλαμβάνομαι τον ποιητικό κόσμο του Καβάφη. Διάβαζα και ξαναδιάβαζα τα ποιήματά του για να καταλάβω, όχι μόνο απ’ αυτά που λέει, αλλά από αυτά που βρίσκονται στα κενά ανάμεσα στις λέξεις, ή στην στίξη του. Να φωτίσω λίγο τον ποιητικό του σύμπαν, γιατί είχα ανάγκη να το μεταπλάσω σε μια συναισθηματική εικονοποιία, βαθιά υποκειμενική, άκρως προσωπική. Εκεί ήταν και το μεγάλο στοίχημα, αν θα κατάφερνα να συγκινήσω με τα έργα μου τους ανθρώπους με τον ίδιο τρόπο που συγκίνησε εμένα η ποίησή του.

Παρόμοια ιστορία έχω να αφηγηθώ όμως και για το καθηλωτική εμπειρία της επίσκεψής μου στο ιερό νησί της Δήλου. Ένα από τα πιο δυνατά ενεργειακά μέρη που επισκέφθηκα ποτέ μου, στο κέντρο των Κυκλάδων και με αξεπέραστο φως. Αυτό που ύμνησαν πολλοί, από τη Σαπφώ έως τον Μπάυρον.

Τα έργα σας είναι μελάνια σε χαρτί, με διάφανο φως και έντονες σκιές. Πώς επιλέξατε αυτήν την εικαστική γλώσσα για να συνομιλήσετε με τον Καβάφη;

Το φως και η σκιά παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο στα έργα μου. Στην πραγματική αλλά και τη συμβολική τους διάσταση, Το φως δημιουργεί όλες τις προϋποθέσεις να ορίσεις κάτι με ακρίβεια, ένταση και καθαρότητα. Η σκιά πάλι, αφήνει αναπάντητα ερωτήματα, καλλιεργεί τον υπαινιγμό και την αμφιβολία, στοιχεία καθοριστικά για τη σχέση ενός έργου με το θεατή του. Είναι σαν να αφήνει ανοιχτά περάσματα να εισέλθει ο θεατής που επιθυμεί να συμπληρώσει αυτά τα κενά με τη δική του συναισθηματική εκδοχή.

Από την άλλη, προσπαθώντας να αρθρώσω ένα ποιητικό περιβάλλον (το καβαφικό), με βάση ένα πραγματικό (την Δήλο), νιώθω έντονη την ανάγκη να σκηνοθετήσω κάθε δέσμη φωτός που υπάρχει στα έργα, κατευθύνοντας έτσι ευκολότερα τον θεατή στις προθέσεις μου.

Στον κατάλογο της έκθεσης, ο Δημήτρης Δασκαλόπουλος μιλά για «αποφλοίωση» ποιημάτων και τοπίων. Πώς προσεγγίζετε την ερμηνεία της καβαφικής ατμόσφαιρας μέσα από τη ζωγραφική;

Πρωτοήρθα σε επαφή με την ποίησή του στην πρώτη εφηβεία μου. Επανερχόμουν κατά καιρούς στην ποίησή του. Ο Καβάφης συμβόλιζε πάντα για μένα μια σταθερή πηγή έμπνευσης και αναφοράς, στη ζωή και στο έργο μου. Κάποια στιγμή στα τριάντα ζωγράφισα το πρώτο μου έργο εμπνευσμένο από το ποίημα “Απολείπειν ο Θεός Αντώνιον”.

Πριν λίγα χρόνια αποφάσισα να αφιερώσω μια ενότητα έργων αποκλειστικά και μόνο στο μεγάλο Αλεξανδρινό. Εργάστηκα πάνω στην πρόθεση μου αυτή, ζωγραφίζοντας και μελετώντας τέσσερα χρόνια. Η εικαστική αφήγηση σκηνογραφημένη έξοχα από τη Βιβή Γερολυμάτου, συμπληρώνεται από ένα εξαιρετικό ηχητικό ντοκουμέντο με απαγγελία ποιημάτων από τον Παρασκευά Καρασούλο.

Η ενότητα “Αναφορά στον Καβάφη” λοιπόν, είναι μια προσωπική εκδοχή καταγραφής της καβαφικής ποίησης, πολύ συναισθηματική και προφανώς έντονα βιωματική, μέσα από 20 έργα: τοπία, εσωτερικά και πορτρέτα που εναλλάσσονται, προτείνοντας μια υποκειμενική ανάγνωση του κόσμου του. Η εργασία πάνω στον Καβάφη μου φέρνει και δύο νέα στοιχεία αναφορικά με την ζωγραφική μου. Αφενός δούλεψα και παρουσιάζω μια σειρά από πορτρέτα, στην πλειοψηφία τους φανταστικών ανθρώπων, πρωταγωνιστών στα ερωτικά του ποιήματα. Αφετέρου πήρα το θάρρος να ξεδιπλώσω τις εικόνες σε μεγάλο μέγεθος, γεγονός που μου έδωσε μια χειρονομιακή ελευθερία.

Τέλος, να αναφέρω τα υλικά των έργων, τα οποία είναι μελάνια σε χαρτί. Το υλικό δηλαδή που χρησιμοποιούσε ο ποιητής για την γραφή των ποιημάτων του, γίνεται η πρώτη ύλη μου, για να πλάσω τις εικόνες επάνω σε χειροποίητα χαρτιά από βαμβάκι. Αραιωμένα με νερό, τα μελάνια δίνουν την εντύπωση της ακουαρέλας, αφήνοντας να κυριαρχήσει το φως και η σκιά αντί για μια χρωματική ποικιλία. Σε κάθε περίπτωση το φως με απασχολεί πολύ στα έργα είτε πραγματικό είτε μεταφυσικό.

Ποιο από τα καβαφικά ποιήματα ή τοπία σας έχει συγκινήσει περισσότερο και γιατί;

Έχω την εντύπωση βλέποντας τα έργα κρεμασμένα και σε σειρά τέτοια ώστε να εξυπηρετεί την εκθεσιακή αφήγηση, οτι πρόκειται για ένα ενιαίο σύνολο, ένα έργο σε πολλά μέρη.
Θα τολμήσω να ξεχωρίζω το πορτρέτο του ποιητή, όχι για λόγους αισθητικής αξίας αλλά για το συμβολισμό που εμπεριέχει. Αποφεύγοντας τις γνωστές φωτογραφίες που όλοι ξέρουμε, στηρίχθηκα στο ποίημά του “Ένας γέρος”:
Ξέρει που γέρασε πολύ· το νοιώθει, το κυττάζει.
Κ’ εν τούτοις ο καιρός που ήταν νέος μοιάζει
σαν χθες. Τι διάστημα μικρό, τι διάστημα μικρό.
Και συλλογιέται η Φρόνησις πως τον εγέλα·
και πως την εμπιστεύονταν πάντα — τι τρέλλα! —
την ψεύτρα που έλεγε· «Aύριο. Έχεις πολύν καιρό».

Η έκθεση έχει ήδη παρουσιαστεί στην Αθήνα και στην Κωνσταντινούπολη, ενώ ετοιμάζεται να ταξιδέψει στο Λονδίνο. Πώς βιώνετε αυτή τη διεθνή διαδρομή του έργου σας;

Η σχέση με το κοινό λειτουργεί πάντα πολύ γόνιμα για μένα. Για να το πω απλά, ζωγραφίζω, για να μοιράζομαι εμπειρείες και συναισθήματα με τους άλλους. Κάθε σταθμός της έκθεσης λοιπόν έχει να μου προσφέρει διαφορετικές αναγνώσεις της εικαστικής μου γλώσσας. Πολλώ δε μάλλον όταν πρόκειται για ανθρώπους διαφορετικής κουλτούρας. Θεωρώ πάντως αυτη την διεθνή διαδρομή αν ένα μεγάλο προνόμιο που μου προσφέρεται. Και δεν ξεχνώ ποτέ να ευχαριστώ τους ανθρώπους που πιστεύουν και βοηθούν στην πραγματοποίησή του με όρους υψηλής ποιότητας.

Έχετε σημαντική εμπειρία και στον χώρο της σκηνογραφίας και του θεάτρου. Ως σκηνογράφος έχετε αναλάβει το σχεδιασμό του Μουσείου Ιδρύματος Β. & Ε. Γουλανδρή στην Αθήνα, αλλά και το σχεδιασμό πολλών εκθέσεων στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη, στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, στο Μουσείο Μπενάκη, κ.α.
 Πόσο επηρεάζει η αυτή σας η ματιά τη ζωγραφική σας;

Θα έλεγα περισσότερο το αντίθετο: η ζωγραφική, την οποία θεωρώ βασική μου ιδιότητα, είναι εκείνη που τροφοδοτεί τη σκηνογραφική μου ματιά.
Η ζωγραφική είναι ένας τρόπος για να βλέπω τη ζωή. Άρα εκ των πραγμάτων τη διαμορφώνει. Όταν λέω τη ζωή, εννοώ τους ανθρώπους και τα πράγματα γύρω μου, αλλά κι εμένα τον ίδιο σε κάθε πτυχή του κόσμου μου.

Ποιες είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις όταν επιχειρείτε να «μεταφράσετε» την ποίηση σε εικόνα;

Νομίζω πως η μεγαλύτερη πρόκληση είναι η προσπάθεια να μιλήσω όχι το ίδιο το ποίημα αλλά την εντύπωση που μου προκαλεί. Δεν με αφορά άλλωστε η εικονογραφική προσέγγιση, αλλά κυρίως η συναισθηματική. Αυτό καθιστά και την εικόνα πιο προσωπική, ενδεχομένως και πιο αυτόνομη.

Ποιο είναι το προσωπικό σας ζητούμενο από τον θεατή που θα επισκεφθεί την έκθεση στη Μύκονο;

Θα είμαι ευτυχής αν ο θεατής συγκινηθεί. Έχω την εντύπωση πως όσο πιο απλά και καθαρά μιλάει ένας καλλιτέχνης στους ανθρώπους, τόσο πιο μικρή απόσταση χρειάζεται να διανύσουν για να μπουν στον κόσμο του. Κι αυτό έχει να κάνει με το τι αναπαριστά κανείς στα έργα του κι όχι με τον τρόπο με τον οποίο το παρουσιάζει. Πιστεύω πως όσο πιο καθαρό είναι το μήνυμα, τόσο πιο εύκολα ενδέχεται να συγκινήσει και τον θεατή. Με λιγότερη σκέψη και περισσότερη καρδιά. Μπορεί να είναι ένα βλέμμα, ένα χαμόγελο. Ένας δρόμος ή ένας φοίνικας που πάλλεται στον άνεμο. Μπορεί να είναι το σπάραγμα ενός αρχαίου ναού ή το φως που μπαίνει από τις γρίλιες ενός παραθύρου. Εάν είμαι σίγουρος γι’ αυτό που περιγράφω, αυτό που θέλω να πω, όσο πιο απλός και καθαρός είναι ο τρόπος, τόσο πιο άμεσα ενδέχεται να επικοινωνήσω με το κοινό.

Έχετε ήδη διανύσει μια διαδρομή 15 ατομικών εκθέσεων στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Ποια θεωρείτε ότι είναι η θέση αυτής της έκθεσης στο συνολικό σας έργο;

Υπάρχει μια πολύ όμορφη σύμπτωση: Ο Κωνσταντίνος Καβάφης, αναφέρει στο ημερολόγιο που κράτησε από το πρώτο του ταξίδι στην Ελλάδα, το 1901, την αναγκαστική παραμονή του στη Δήλο, στο λοιμοκαθαρτήριο. Του έκανε μεγάλη εντύπωση ο χρυσός ήλιος και το καθαρό τοπίο. 124 χρόνια μετά, εγώ παρουσιάζω στην Μύκονο τόσο το καβαφικό σύμπαν, όσο και την δική μου ανάμνηση από τις επισκέψεις μου στο ιερό νησί.

Τέλος, μιλήστε μας για την εμπειρία σας και τη συνεργασία σας με τη Χλόη Ομπολένσκι στο κομμάτι των σκηνικών και κοστουμιών στην Τουραντότ που άνοιξε το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου στο Ηρώδειο φέτος.

Στάθηκα πολύ τυχερός. Η γνωριμία μου με την σπουδαία σκηνογράφο μέσω της Φανής-Μαρίας Τσιγκάκου, και η συνεργασία μου μαζί της για δύο ολόκληρα χρόνια μου έδωσε πάρα πολλά πράγματα. Ήταν η πρώτη μου επαφή με ένα είδος θεάτρου που αγαπάω από έφηβος, την όπερα, και είχα την ευκαιρία να παρακολουθήσω όλα τα στάδια προετοιμασίας δίπλα σε πολύ σημαντικούς καλλιτέχνες.