Η Κατερίνα Αγγελίτσα σε έναν βαθιά προσωπικό μονόλογο – Συνομιλώντας με τη φωνή της Σύλβια Πλαθ

Μπορεί μια γυναίκα στην Αθήνα του 2025 να κουβαλά μέσα της τη φωνή, το τραύμα και το φως της Σύλβια Πλαθ; Η Κατερίνα Αγγελίτσα δεν προσπαθεί να απαντήσει – το δηλώνει απερίφραστα. «Είμαι η μετεμψύχωση της Σύλβια Πλαθ» λέει, με τόλμη και συγκινητική διαύγεια, στην ομώνυμη παράσταση που συνυπογράφει σκηνοθετικά με τον Ευάγγελο Βογιατζή και παρουσιάζεται κάθε Τετάρτη και Πέμπτη στον βιομηχανικό χώρο της ΠΛΥΦΑ.

Μια γυναίκα σε μια κουζίνα – όχι για να μαγειρέψει, αλλά για να ξαναζήσει, να εξομολογηθεί, να ακροβατήσει ανάμεσα στο χιούμορ και την κατάρρευση. Στο όριο μιας αυτοκτονίας που μοιάζει με καθημερινή ρουτίνα, η ηρωίδα μοιράζεται όλα όσα δεν χωρούν στις λέξεις, μιλώντας για τη σεξουαλικότητα, την κατάθλιψη, την επιθυμία, την εγκατάλειψη και τη ματαίωση, με την ίδια ωμή ειλικρίνεια που έκανε τη φωνή της Πλαθ να αντηχεί διαχρονικά ως σύμβολο μιας γυναικείας πάλης απέναντι στο στίγμα, την κανονικότητα και τον κοινωνικό καθωσπρεπισμό.

Η Κατερίνα Αγγελίτσα – συγγραφέας, σκηνοθέτις και ερμηνεύτρια – συναντά το φάντασμα της Σύλβια Πλαθ όχι ως φόρο τιμής, αλλά ως συλλογική ταύτιση, ως αποτύπωμα ενός γυναικείου ασυνείδητου που διατρέχει εποχές, σώματα και λέξεις. Σε αυτή τη συνέντευξη, μιλά για την ανάγκη του μοιράσματος, τη λυτρωτική δύναμη του χιούμορ, την παγίδα της κοινωνικής αποξένωσης και το γιατί, τελικά, ακόμη και μέσα στα πιο σκοτεινά μέρη, υπάρχει φως.

Η Κατερίνα Αγγελίτσα αναφέρει πως στη Σύλβια Πλαθ τη γοήτευσε ο “βαθιά ειλικρινής, σαρωτικός κι εξομολογητικός τρόπος γραφής της. Το γεγονός πως έγραφε για ζητήματα που τότε θεωρούνταν ταμπού, όπως η κατάθλιψη, η μητρότητα, η σεξουαλικότητα, η αυτοκτονία και η γυναικεία καταπίεση. Η καθολικότητα που έχει μέχρι και σήμερα. Η μαεστρία με τη οποία κάνει τον πόνο τέχνη, το πώς πλάθει σουρεαλιστικές ποιητικές εικόνες, που εμπλέκονται με καθημερινές λέξεις ή απρόσμενες μεταφορές. Η προσπάθειά της να αποκτήσει φωνή, σε έναν ανδροκρατούμενο χώρο. Να τη δουν, να τη λάβουν σοβαρά υπόψην. Επίσης η ίδια η ζωή της και το τέλος της. Η συνεχής πάλη με την ψυχική της ασθένεια που μετουσιώθηκε σε υψηλής μορφής τέχνη και το πάθος, η ένταση με τα οποία βίωνε τον έρωτα”.

Η Σύλβια Πλαθ και η σύγχρονη γυναίκα

Πώς όμως συνδέεται η Σύλβια Πλαθ με τη σύγχρονη γυναίκα;

“Τα θέματα με τα οποία καταπιάνεται η Πλαθ στα έργα της κατά τη γνώμη μου είναι πολύ διαχρονικά. Η μοναξιά, η ματαίωση, η προσπάθεια να ακουστεί η φωνή της σε έναν ανδροκρατούμενο χώρο, η αίσθηση καταπίεσης κι εγκλωβισμού, η δύναμη του τραύματος, η πάλη με τις κοινωνικές προσδοκίες, η μητρότητα με μια πιο σκοτεινή διάσταση, ο έρωτας, η προδοσία, οι ψυχικές ασθένειες- όλα τα παραπάνω πιστεύω δε γίνεται να μην αφορούν κατά ένα μικρό ή πολύ μεγαλύτερο ποσοστό μια σύγχρονη γυναίκα.

Όσο κι αν οι εποχές αλλάζουν, πιστεύω τα θέματα αυτά στον πυρήνα τους πάντα θα αφορούν μια σύγχρονη γυναίκα, γιατί έχουμε χτίσει ένα συλλογικό ασυνείδητο που κουβαλάμε λόγω της καταπίεσης που έχει δεχτεί το φύλο μας, ασχέτως του πού και πότε γεννηθήκαμε. Οι δυσκολίες και τα εμπόδια που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε όσο κι αν αλλάζουν πολλές φορές μορφή, στη βάση τους παραμένουν ίδια.

Άλλωστε δεν είναι τυχαίο που μεταγενέστερα το έργο της Πλαθ θεωρήθηκε φεμινιστικό, γιατί φανέρωνε ακριβώς με οξύτητα κι αιχμηρότητα, όλες τις δυσκολίες που περνούσαν οι γυναίκες προσπαθώντας να υποστηρίξουν τον ρόλο που τους είχε επιβληθεί. Κατά τη γνώμη μου, η Πλαθ δίνει λέξεις σε εμπειρίες που πολλές γυναίκες σήμερα νιώθουν, αλλά δυσκολεύονται να εκφράσουν. Κι αυτό για μένα την καθιστά ανατριχιαστικά επίκαιρη” αναφέρει η Κατερίνα Αγγελίτσα.

Το έργο αναφέρεται στη «μετεμψύχωση» της Σύλβιας Πλαθ. Τι συμβολίζει αυτή η μετεμψύχωση και πόσο προσωπική είναι;

“Το έργο εξετάζει ακριβώς αυτό που ανέφερα και νωρίτερα. Το πώς αφορά μια σύγχρονη γυναίκα η θεματολογία του έργου της Πλαθ, το πώς η ζωή της μπορεί να έχει κοινά και να συνδέεται «παράξενα» με τη ζωή της ίδιας της ποιήτριας, καθιστώντας τη τόσο καθολική κι επίκαιρη. Και βέβαια αποκαλύπτεται πως την αφορά και ταυτίζεται μαζί της τόσο πολύ, στο βαθμό που η ηρωίδα του μονολόγου πιστεύει ότι αποτελεί μετεμψύχωσή της. Η «μετεμψύχωση» δεν είναι τίποτα περισσότερο από το συλλογικό γυναικείο ασυνείδητο που μας δένει όλες μεταξύ μας ασχέτως εποχών και συνθηκών, γεννώντας συχνά συναισθήματα απέραντης κατανόησης κι αλληλεγγύης μεταξύ μας.

Επίσης το έργο λέγεται «Είμαι η μετεμψύχωση της Σύλβια Πλαθ», επειδή ακριβώς είναι μια απόπειρα και μια βαθιά ανάγκη από μεριάς μου που έγραψα αυτό το έργο , να καταγράψω με την ίδια ειλικρίνεια, οξύτητα κι εξομολογητικό χαρακτήρα από μέρους μου για θέματα που δε συζητάμε συχνά όπως ακριβώς κι η Πλαθ, για παράδειγμα την κατάθλιψη, την αίσθηση ματαίωσης και μοναξιάς, τις σεξουαλικές εμπλοκές, τον πόνο του έρωτα, τις αυτοκτονικές τάσεις, τη δύναμη του τραύματος, τον αγώνα και την πάλη μιας γυναίκας, να εκφραστεί, να ακουστεί και να καταφέρει να βρει ποια είναι και τι αληθινά επιθυμεί για να νιώσει ολοκληρωμένη. Κι εδώ νομίζω σου απάντησα και γιατί η «μετεμψύχωση» είναι για μένα και τόσο προσωπική” απαντά η σκηνοθέτιδα και ηθοποιός.

Η παράσταση επικεντρώνεται σε ζητήματα ψυχικής υγείας, αυτοκτονίας και του εσωτερικού κόσμου του ανθρώπου. Πώς προσεγγίζει αυτά τα δύσκολα θέματα η Κατερίνα Αγγελίτσα;

“Με μπόλικη δόση χιούμορ, ειρωνείας και αυτοσαρκασμού, επίσης με παραδείγματα που δανείζομαι από άλλες μορφές τέχνης όπως τον κινηματογράφο, ώστε να επιτευχθεί μια ασφαλής αποστασιοποίηση” απαντά.

Πόσο δύσκολο είναι να φέρεις στη σκηνή τέτοιες προσωπικές σκέψεις και να τις μοιραστείς με το κοινό; Και τι σημαίνει αυτό το “μοίρασμα”;

“Σίγουρα δεν είναι εύκολο. Το γεγονός βέβαια πως συμβαίνει στα πλαίσια του προστατευμένου περιβάλλοντος μιας παράστασης, μέσα από έναν ρόλο που πλάστηκε μέσα από πρόβες βοηθά πολύ. Εν τέλει το «μοίρασμα» αυτό καταλήγει να γίνεται καθαρτικό. Και αυτό ιδανικά θα ήθελα να επικοινωνηθεί και μέσα από την παράσταση. Πως όποιες κι αν είναι οι δυσκολίες μας, από το να τις κουβαλάμε και να μας βαραίνουν από φόβο ή αιδώ , καλύτερα να τις μοιραστούμε κάπου. Κάποιος κάπου θα υπάρχει να μας ακούσει. Κι ίσως ανακουφιστούμε και συνειδητοποιήσουμε ότι δεν ήταν και τόσο φοβερές. Ή κι αν είναι φοβερές , νιώσουμε πως δεν είμαστε μόνοι/ες μας τουλάχιστον. Είναι πολύ σημαντικό αυτό”.

Τέλος, ποιο είναι το στοιχείο της παράστασης που θεωρεί η Κατερίνα Αγγελίτσα ότι έδωσε μια προσωπική διάσταση στη δική της ερμηνεία και την έκανε να συνδεθεί ακόμη περισσότερο με το έργο;

Καθώς το έργο έχει γραφτεί από μένα την ίδια, σίγουρα εκ προοιμίου υπάρχει μια βαθιά προσωπική σύνδεση. Νομίζω το στοιχείο που δίνει την πιο προσωπική διάσταση στην ερμηνεία είναι το χιούμορ. Προσπαθήσαμε πολύ και μαζί με τον Ευάγγελο Βογιατζή που συν σκηνοθετήσαμε το έργο, τα περισσότερα κομμάτια του έργου-ακόμη και τα πολύ σκοτεινά- να φιλτράρονται και να «ξεπλένονται» από μικρότερες ή μεγαλύτερες δόσεις χιούμορ.

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ

Κείμενο – ερμηνεία: Κατερίνα Αγγελίτσα
Σκηνοθεσία: Κατερίνα Αγγελίτσα, Ευάγγελος Βογιατζής
Σκηνικό – κοστούμια: Χριστίνα Κωστέα
Μουσική: Aspra
Επικοινωνία: Μαρίκα Αρβανιτοπούλου
Παραγωγή: Lacquer
Επιμέλεια κίνησης: Βάλια Παπαχρήστου
Σχεδιασμός φωτισμών: Σεμίνα Παπαλεξανδροπούλου
Φωτογραφίες: Μαίρη Λεονάρδου
Graphic Design: Αγγελική Κρόκου