Μήπως είμαστε τελικά εκουσίως Δεσμώτες;

Ο «Δεσμώτης» της Νατάσας Σίδερη για πρώτη φορά στην Ελλάδα από τη θεατρική ομάδα «Πτωχαλαζόνες», σε σκηνοθεσία Κώστα Παπακωνσταντίνου. Όσα μας δήλωσε η συγγραφέας

ΧΡΗΣΤΟΣ ΔΕΜΕΤΗΣ
23 Δεκεμβρίου 2025 06:15

Ο «Δεσμώτης» της Νατάσας Σίδερη, που ανεβαίνει αυτή την περίοδο στο θέατρο OLVIO (Δευτέρες και Τρίτες), είναι μια από τις παραστάσεις που καταφέρνει να μιλήσει εύστοχα, για όσα πραγματικά γίνονται σήμερα. Γύρω μας, και εντός μας.

Το κείμενο κέρδισε το 1ο βραβείο στον διεθνή διαγωνισμό «Mythos?!» και είναι η πρώτη φορά που το βλέπουμε στην Ελλάδα. Ο Κώστας Παπακωνσταντίνου και η ομάδα «Πτωχαλαζόνες» έστησαν μια παράσταση με ένταση, σωματικότητα και ρυθμό που “ανεβάζει” τον θεατή στη σκηνή, καθρεφτίζοντάς τον στους αναδυόμενους ρόλους.

Η υπαρξιακή αναζήτηση ενός modern-day rebel συναντά τον παραλογισμό της εξουσίας, τα ηθικά διλήμματα, τον σκοπό που αγιάζει τα “μέσα” και την ακούσια (ή και εκούσια) υποδούλωση.

Σύμφωνα με την υπόθεση:

Ο Νήφος εκμυστηρεύεται στο φίλο του Κάλλιο πως δεν έχει τα χρήματα για να πληρώσει τη δόση του δανείου και κινδυνεύει να χάσει το σπίτι του. Ο Κάλλιος προσφέρεται να του τα δανείσει. Ο Νήφος δέχεται, και σε ένδειξη ευγνωμοσύνης προθυμοποιείται να αναλάβει κάποιες εργασίες ανακαίνισης στο σπίτι του φίλου του. Παίρνει άδεια από τη δουλειά του, η άδεια τελειώνει, αλλά οι εργασίες όχι. Το ίδιο και οι απαιτήσεις του δανειστή προς τον οφειλέτη. Το άτυπο συμβόλαιο μεταξύ φίλων σταδιακά εξελίσσεται σε σχέση υποτέλειας, χωρίς ποτέ να παραβιάζονται οι κανόνες της αστικής ευγένειας. Μόνη παράφωνη νότα σε αυτό το εύρωστο νοικοκυριό που πλάθει και φιλοξενεί ευσυνείδητους πολίτες, η κόρη της οικογένειας.

«Ποτέ δεν θα σ’ αφήσουν να φύγεις. Τώρα είσαι αιχμάλωτός τους, όπως κι εγώ».

Ο «Δεσμώτης» μιλάει αλληγορικά για τη χώρα μας και τις δεσμεύσεις/δεσμά της προς τους “φίλους” δανειστές της. Μέσα στο περιβάλλον της οικονομικής κρίσης που ακόμα ζούμε, το έργο μιλάει ευρύτερα για τη “δέσμευση και το χρέος”, την εξάρτηση στον «ευεργέτη», και ειδικότερα για τη θέση και τη σχέση του ατόμου με τους άλλους. Αν μη τι άλλο είναι μια δουλειά που θα σας κάνει να μιλήσετε για αυτή μετά το κλείσιμο της αυλαίας, και να αναρωτηθείτε για το πόση “ελευθερία” αναλογεί στον καθένα μας, μέσα από τον τρόπο που επιλέγουμε να ζούμε.

Όπως είπε η συγγραφέας Νατάσα Σίδερη, μιλώντας στο NEWS 24/7:

Η αρχική ιδέα για το έργο προέκυψε το 2014, όταν έμενα ακόμη στη Γερμανία. Γύρισα στην Ελλάδα ακριβώς εκείνη την περίοδο, οπότε είχα πολλές αναφορές. Όλη αυτή η σύνδεση ανάμεσα στο καλό και στο κακό, η ηθικολογία περί χρέους, με τον δανειστή και τον χρεωμένο, μου προέκυψε μέσα από τη συνθήκη της κουβέντας που υπήρχε στη Γερμανία το 2014.

Εν συνεχεία επέστρεψα στην Ελλάδα, παρακολούθησα το στούντιο συγγραφής του Εθνικού, και ο Βασίλης Κατσικονούρης μας είχε δώσει μια άσκηση, να ξαναγράψουμε τον Έμπορο τη Βενετίας. Οπότε η ιδέα ξεκίνησε κάπως από εκεί, και μετά ήρθε και το καλοκαίρι του ’15 και “κούμπωσε” μαζί.

"ΔΕΣΜΩΤΗΣ" της Νατάσας Σίδερη Νίκος Βαρδακαστάνης

“Τι σημαίνει καλό και κακό, ηθικό και μη ηθικό μέσα στην ίδια την οικογένεια;”

Νομίζω πως αυτό το έργο μου δόθηκε. Μου δόθηκε η συνθήκη και από τη στιγμή που ξεκίνησα να το γράφω, τα υπόλοιπα ήρθαν πολύ εύκολα χωρίς να χρειαστεί να “τραβήξω” τις αναφορές. Πράγματι, υπάρχουν παραλληλίες με τις σχέσεις μέσα σε μια οικογένεια, αλλά θεωρώ πως η στιγμή ήταν η κατάλληλη ώστε να έρθει και να τα ενώσει όλα μαζί.

Εξ αρχής είχα φανταστεί πως όλο αυτό εξελίσσεται μέσα σε μια οικογένεια. Η οικογένεια λειτουργεί ως ένα πολύ καλό παράδειγμα για να σταθεί πάνω της όλο το έργο, με την έννοια πως δημιουργεί μια διαστρωμάτωση χρεών. Μου έδωσε λοιπόν τη δυνατότητα να δουλέψω το οικονομικό χρέος, αυτό που αναφέρεται στην παράσταση ως ηθικό χρέος αλλά και αυτό που αναφέρεται ως κοινωνικό χρέος, που είναι το “χρέος” του παιδιού προς τον γονιό, αλλά αντίστοιχα και του πολίτη μέσα στο κοινωνικό σύνολο.

“Τι είναι ελευθερία”

Εν γένει θεωρώ πως δεν ήθελα να περάσω ένα συγκεκριμένο μήνυμα μέσα από την παράσταση, προτιμώ το κοινό να βγάζει τα συμπεράσματά του. Πρόκειται εδώ για ένα έργο που έχει εκουσίως ανοιχτό τέλος. Αυτό προέκυψε στη δεύτερη, τρίτη γραφή. Όσο το έγραφα, “άνοιγα” το τέλος. Έχουμε να κάνουμε με μια διαρκή διαπραγμάτευση ανάμεσα στη δέσμευση και την ελευθερία. Όλο το έργο δουλεύει πάνω σε μια “γραμμή”, από τη μια έρχεται η σκλαβιά και από την άλλη η ελευθερία. Υπάρχουν χαρακτήρες που διεκδικούν το τι σημαίνει για αυτούς. Η μικρή, η Πεταλία διεκδικεί την απόλυτη ελευθερία και ο Νήφος φλερτάρει με την απόλυτη σκλαβιά. Η παράσταση μας προσκαλεί να αναμετρηθούμε με τους τέσσερις χαρακτήρες και με τα δικά μας όρια εντός μας.

Η Νατάσα Σίδερη είναι συγγραφέας και μεταφράστρια. Έχει γράψει τις συλλογές διηγημάτων Κυρίαρχοι πονηροί λογισμοί (Μωβ Σκίουρος, 2018, βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου πεζογράφου περιοδικού Ο Αναγνώστης), και Το Μόνο Ζώο (εκδόσεις Γεννήτρια), καθώς και τα θεατρικά έργα Δεσμώτης (Μωβ Σκίουρος, 2025), Τιτανομαχίες (Σοκόλη, 2017), Το κοινό καλό (Το Θέατρο της Κυριακής στο Τρίτο, 2021), Μάγισσες (ΠΛΥΦΑ, 2022) κ.ά. Η πεζογραφική και δραματουργική της δουλειά έχει μεταφραστεί στα γαλλικά, τα γερμανικά και τα αγγλικά.

ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΜΑΔΑ

Η θεατρική ομάδα «Πτωχαλαζόνες» δημιουργήθηκε το 2012 με σκηνοθέτη τον Κώστα Παπακωνσταντίνου.

Διατηρώντας έναν σταθερό κύκλο συνεργατών από τον χώρο του θεάτρου, έχουν παρουσιάσει τα έργα:

«Οι Χαλασοχώρηδες» του Αλ.Παπαδιαμάντη, «Μαζώχτρα» του Αργ. Εφταλιώτη, «Αυτόχειρ» του Μιχαήλ Μητσάκη, «Μεταξύ Πειραιώς και Νεαπόλεως» του Γ. Βιζυηνού, «Βόυτσεκ» του Γκέοργκ Μπύχνερ, «Γάμος» του Μ. Ποντίκα, «Ηρακλείδαι» του Ευριπίδη, «Ο μπαμπάς ο πόλεμος» του Ιάκ. Καμπανέλλη, «Διατί η Μηλιά δεν έγινε Μηλέα» του Γ. Βιζυηνού και «Οι Κάλπηδες» του Στρ. Μυριβήλη.

Για την υλοποίηση των παραγωγών τους, συνεργάζονται με την εταιρεία Ξανθίας ΑΜΚΕ, η οποία από το 2006, με έδρα την Αθήνα, έχει πραγματοποιήσει πάνω από 20 θεατρικές παραγωγές και εκατοντάδες παραστάσεις.