Tick, Tick… Boom: Η επαναστατική ροκ γιορτή της νεότητας στήνεται στην Εναλλακτική Σκηνή

To εκρηκτικό και βαθιά ανθρώπινο ροκ μιούζικαλ Tick, Tick… Boom! του βραβευμένου με Πούλιτζερ και Τόνυ συνθέτη και στιχουργού Τζόναθαν Λάρσον, δημιουργού του θρυλικού Rent, παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα, σε μια νέα, φιλόδοξη παραγωγή της Εναλλακτικής Σκηνής της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Στην ελληνική εκδοχή του, το μιούζικαλ παρουσιάζεται στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ σε μετάφραση κειμένου και απόδοση στίχων της Τζούλιας Διαμαντοπούλου, μουσική διεύθυνση του Μιχάλη Παπαπέτρου και σκηνοθεσία της Έμιλυς Λουίζου.

Το Tick, Tick… Boom!, η πρώτη παραγωγή του οποίου έγινε οφ-Μπρόντγουεϊ τον Ιούνιο του 2001 από τους Βικτόρια Λήκοκ, Ρόμπυν Γκούντμαν, Ντήντη Χάρρις, Λόρη Κάουεν Λέβυ και Μπεθ Σμιθ, αφηγείται τη συγκινητική ιστορία ενός νεαρού καλλιτέχνη λίγο πριν κλείσει τα τριάντα που παλεύει ανάμεσα στα όνειρα, την καλλιτεχνική του φιλοδοξία και την πραγματικότητα μιας ζωής γεμάτης αβεβαιότητα. Με φόντο τη Νέα Υόρκη των αρχών της δεκαετίας του ’90, το έργο καταγράφει με χιούμορ, πάθος και αφοπλιστική ειλικρίνεια τον φόβο του χρόνου που περνά, την ανάγκη για δημιουργία και την πίστη ότι, παρά τα εμπόδια, αξίζει να κυνηγάς το πάθος σου.

Τρεις ηθοποιοί, δέκα χαρακτήρες, δεκατέσσερα τραγούδια, και ένα έργο-γιορτή αφιερωμένο στα όνειρα, τη νεότητα και την πάλη ανάμεσα στον ρομαντισμό και τον κυνισμό.

Με εκρηκτική μουσική, αξέχαστα τραγούδια, χιούμορ και συγκίνηση, το Tick, Tick… Boom! είναι ένα δυναμικό έργο για τη ζωή, τον θάνατο και τη δύναμη της τέχνης, ένα ροκ πορτρέτο του δημιουργού που πάλλεται ανάμεσα στο πάθος και τον χρόνο.

Τη σκηνοθεσία του μιούζικαλ έχει αναλάβει η ανερχόμενη Έμιλυ Λουίζου, στην πρώτη της συνεργασία με την Εναλλακτική Σκηνή. Η ίδια επισημαίνει στο NEWS 24/7 τι ήταν αυτό που την άγγιξε περισσότερο στο “Tick, Tick… Boom!” και το σκηνοθέτησε για πρώτη φορά στην Ελλάδα; “Η αλήθεια είναι ότι αφορμή στάθηκαν τα δικά μου φετινά 30ά γενέθλια, που συμπίπτουν με τα γενέθλια του ήρωα του έργου! Η συγκεκριμένη παράσταση είναι ό,τι πιο διαφορετικό και ιδιαίτερο έχω σκηνοθετήσει. Σε πρώτη φάση κάποιος που ξέρει τη δουλειά μου θα έλεγε ότι είναι κόντρα σε ό,τι κάνω συνήθως. Πράγματι είναι το πρώτο αμιγώς μιούζικαλ που σκηνοθετώ, και σίγουρα το πιο “ποπ” θέαμα που έχω επιχειρήσει. Κι όμως διαβάζοντας το την πρώτη φορά, και ακούγοντας τα τραγούδια, ένιωσα ένα τεράστιο κύμα συγκίνησης και ζεστασιάς ταυτόχρονα. Και ήταν κάπως έρωτας κεραυνοβόλος!“

Το “Tick, Tick… Boom!” έχει έναν εκρηκτικό ροκ χαρακτήρα. Ποιες ήταν οι μεγαλύτερες μουσικές προκλήσεις στο να αποδώσετε την ενέργεια αλλά και την ευαισθησία της παρτιτούρας του Λάρσον;

Μιχάλης Παπαπέτρου: Η παρτιτούρα του Λάρσον κουβαλά με ιδιαίτερη ηλεκτρικότητα, μια αίσθηση που μοιάζει με παλμό, με καρδιακό χτύπο που τρέχει πιο γρήγορα απ’όσο χρειάζεται. Η μεγαλύτερη πρόκληση είναι να κρατηθεί αυτή η ακατέργαστη ένταση χωρίς να χαθεί η ευαισθησία που κρύβεται από πίσω.

Το έργο ζητά από τη μουσική να είναι ταυτόχρονα μια κραυγή και μια εξομολόγηση. Η ροκ ενέργεια είναι το περίβλημα, αλλά το εσωτερικό υλικό είναι εύθραυστο. Θέλει χώρο για να ακουστεί η αγωνία, το πάθος, ο φόβος. Συνεπώς, η δουλειά επικεντρώνεται σε μια διαρκή αναπνοή ανάμεσα σε δύο κόσμους, το θόρυβο και τη σιωπή.

Στο έργο μιλάτε για την ακροβασία ανάμεσα στο φως και το σκοτάδι. Πώς επιχειρήσατε να αποτυπώσετε αυτή τη λεπτή ισορροπία στη σκηνική γλώσσα και στη συνολική αισθητική της παράστασης;

Έμιλυ Λουίζου: Αυτή η ακροβασία ανάμεσα στο φως και το σκοτάδι είναι κάτι που αποζητώ σε κάθε μου σκηνοθεσία. Και στο συγκεκριμένο έργο συνυπάρχουν μαεστρικά αυτά τα δύο, αντικατοπτρίζοντας πως και στη ζωή, μέσα στην ίδια στιγμή, στην ίδια μέρα εμπεριέχεται τόσο το τραγικό όσο και το κωμικό. Το στοίχημα ήταν να αποτυπωθεί και μέσα από τη σκηνική γλώσσα.

Αξιοποιήσαμε τόσο τη σωματικότητα όσο και τη κλασική θεατρική λογική της διαφορετικής περούκας/φωνής, ώστε οι δύο ηθοποιοί που σχεδόν παίζουν άλλο ρόλο σε κάθε σκηνή του έργου να μεταμορφώνονται μέσα σε ένα λεπτό. Δεν επιχειρούμε τον ρεαλισμό, μάλλον την υπερβολή, την καρικατούρα, το ονειρικό, όπως ακριβώς αισθάνεται πολλές φορές και ο πρωταγωνιστής, σαν η ζωή του να έχει γίνει φάρσα. Οπότε και η αισθητική της παράστασης ακροβατεί ανάμεσα στο “κιτς” και την “υπερβολή” του Broadway, όπως άλλωστε και ο δημιουργός του έργου ένιωθε διχασμένος για το αν ήθελε να ανήκει στη mainstream σκηνή του musical ή κάπου αλλού.

Πώς δουλέψατε με το μουσικό σύνολο ώστε να ισορροπήσετε τον «ζωντανό» ροκ ήχο με τη θεατρικότητα και το αφηγηματικό βάθος του έργου;

Μιχάλης Παπαπέτρου: Για να βρεθεί η ισορροπία, το μουσικό σύνολο λειτουργεί σαν προέκταση της ψυχολογίας των χαρακτήρων. Δεν ερμηνεύει απλώς τη μουσική αλλά την αφηγείται. Η προσέγγιση βασίζεται στη δημιουργία ενός κοινού συναισθηματικού κώδικα. Η ενέργεια του ροκ δεν είναι αυτοσκοπός — είναι ο τρόπος με τον οποίο μεταφράζεται η πίεση του χρόνου. Οι μουσικοί καλούνται να παίζουν με την αίσθηση ότι κάτι μέσα στο έργο βράζει, ενώ παράλληλα αφήνουν χώρο στις στιγμές όπου η ιστορία θέλει να ακουστεί καθαρά.

Η θεατρικότητα χτίζεται μέσα από τις λεπτομέρειες: μικρές επιβραδύνσεις, συνειδητές σιωπές, δυναμικές που ακολουθούν τα συναισθήματα και όχι μόνο την παρτιτούρα.

Ο ήχος και ο ρυθμός λειτουργούν ως «χρονόμετρο» μέσα στο μιούζικαλ. Με ποιους τρόπους ενσωματώσατε αυτό το μοτίβο στη μουσική καθοδήγηση των ηθοποιών;

Μιχάλης Παπαπέτρου: Στο Tick, Tick… Boom! ο χρόνος δεν είναι απλώς θεματικό στοιχείο, είναι μουσικό εργαλείο. Ο ρυθμός λειτουργεί σαν υπενθύμιση ότι κάτι πλησιάζει, ότι μια προθεσμία πιέζει αδιάκοπα. Αυτό το μοτίβο ενσωματώνεται μέσα από σταθερές παλμικές δομές, από επαναλαμβανόμενα μοτίβα. Οι ηθοποιοί νιώθουν τον ρυθμό σαν ανάσα — σαν μια αόρατη αντίστροφη μέτρηση που τους επηρεάζει, είτε τραγουδούν είτε μιλούν. Έτσι, κάθε φράση αποκτά βαρύτητα: άλλες λέγονται βιαστικά, άλλες όχι, άλλες χρειάζονται διαστήματα σιωπής.

Το σκηνικό της πελώριας τούρτας που συνεχώς μεταμορφώνεται αποτελεί μια ευρηματική σκηνογραφική σύλληψη. Πώς εντάσσεται στη δραματουργία και ποια είναι η συμβολική του διάσταση;

Έμιλυ Λουίζου: Πράγματι, η ιδέα της πελώριας τούρτας συνδυάζει πολλά από τα θέματα-κλειδιά του έργου. Πρώτα από όλα σατιρίζει όλο το υπαρξιακό άγχος που βιώνει ο πρωταγωνιστής και την άρνησή του να σβήσει τα κεράκια της τούρτας του. Σε ένα δεύτερο επίπεδο η κυκλική τριώροφη τούρτα συμβολίζει την κυκλικότητα του χρόνου και της ζωής, τα σκαλοπάτια και τα επίπεδα στις διαφορετικές φάσεις που διανύει κάθε άνθρωπος. Αλλά αυτό που έχει ακόμα μεγαλύτερο ενδιαφέρον είναι το πώς αξιοποιείται η τούρτα στη δραματουργία και ροή της παράστασης.

Εμπνευσμένοι από τη θεατρικότητα του έργου του Λάρσον (που στην ουσία είναι λες και διαδραματίζεται σε ένα stage, σαν ένα αλληγορικό cabaret ή stand up performance), η τούρτα μας μεταμορφώνεται συνέχεια, από συναυλιακό stage σε διαμέρισμα στο Σόχο, την καφετέρια που δουλεύει ο Τζον, αυτοκίνητο, και διάφορες άλλες τοποθεσίες. Οι μεταμορφώσεις αυτές πάλι γίνοντα με αφετηρία όχι τον ρεαλισμό, αλλά τη θεατρικότητα, τη δημιουργικότητα και πάνω από όλα την αίσθηση “παιχνιδιού” που διέπει όλο το έργο. Σαν ένας άλλος Πήτερ Παν, ο Τζον θα θελε να μείνει για πάντα παιδί! Κάπως έτσι και το σκηνικό της παράστασής του.

Αναφέρατε ότι αυτή η παράσταση είναι και ένας τρόπος να «γιορτάσετε τα δικά σας τριακοστά». Πόσο προσωπικό έγινε για εσάς το ταξίδι προς αυτή την πρώτη συνεργασία με την Εναλλακτική Σκηνή;

Έμιλυ Λουίζου: Αρκετά προσωπικό! Κάτι που το κάνει ταυτόχρονα πιο εύκολο, αλλά και πιο δύσκολο. Πιο εύκολο γιατί τα διλήμματα του χαρακτήρα είναι προκλήσεις που έχεις ζήσει και με τα οποία ταυτίζεσαι απόλυτα, άρα όλο το ταξίδι του ήρωα γίνεται πολύ πιο εύκολα διαχειρίσιμο.

Από την άλλη, είναι “δύσκολο” γιατί όλες οι συζητήσεις που προκύπτουν στην πρόβα διαχέονται και στην προσωπική μου ζωή, τις κουβαλάς και εκτός πρόβας, τις σκέφτεσαι, και σε ταλανίζουν. Πάντως σίγουρα το να σκηνοθετείς ένα έργο που “σε καίει”, που έχει τη δύναμη να σε αγγίζει προσωπικά και να σε συγκινεί, είναι δώρο. Και η αλήθεια είναι ότι ακόμα και σήμερα, σχεδόν 8 μήνες αφού ξεκίνησα να προετοιμάζω την παράσταση, το έργο συνεχίζει να έχει έντονη επίδραση πάνω μου!

Η παράσταση βασίζεται σε τρεις ερμηνευτές που υποδύονται πολλούς χαρακτήρες. Πόσο απαιτητική ήταν η φωνητική και ρυθμική προετοιμασία για να υποστηριχθεί αυτή η συνεχής εναλλαγή;

Μιχάλης Παπαπέτρου: Με τρεις ερμηνευτές να ενσαρκώνουν πολλούς χαρακτήρες, η φωνή και ο ρυθμός γίνονται εργαλεία μεταμόρφωσης. Η προετοιμασία δεν αφορά μόνο την τεχνική αρτιότητα, αλλά και την ικανότητα να αλλάζει κανείς εσωτερικό «χρώμα» μέσα σε μερικά λεπτά. Κάθε αλλαγή απαιτεί ξεχωριστή αναπνοή, ξεχωριστό στήσιμο της φωνής.

Η διαδικασία μοιάζει σαν χορογραφία: η ενέργεια μεταβάλλεται, οι φωνητικές τοποθετήσεις αλλάζουν, οι ρυθμοί προσαρμόζονται στην ψυχολογία του κάθε ρόλου. Όταν όλα λειτουργήσουν μαζί, προκύπτει μια αίσθηση ροής όπου οι χαρακτήρες μοιάζουν να εναλλάσσονται χωρίς να διακόπτεται η αφήγηση, σαν να αλλάζει ο φωτισμός μέσα στο ίδιο δωμάτιο. Στην δική μας παράσταση, ο Πάρις, η Δανάη και ο Αργύρης καταφέρνουν με απόλυτη επιτυχία να ενσαρκώσουν αυτούς τους χαρακτήρες, δίνοντας τους τον τόνο που χρειάζεται.

Αν έπρεπε να διαλέξετε έναν μόνο στίχο ή ένα τραγούδι από το Tick, Tick… Boom! που σας αγγίζει προσωπικά, ποιος θα ήταν και γιατί;

Έμιλυ Λουίζου: Ο Λάρσον μας χάρισε πολλά τρομερά τραγούδια σε αυτό το έργο, και η Τζούλια Διαμαντοπούλου έχει κεντίσει κυριολεκτικά τους στίχους στην Ελληνική μετάφραση (διόλου απλή υπόθεση!). Θα ξεχωρίσω το τραγούδι που λέγεται “Jonny can’t decide” – “Ρέμα ή Γκρεμός” σε ελεύθερη μετάφραση.

Κι ο στίχος λέει: “Μπρος του δυο ζωές, Μα κι οι δυο μισές, Ήρθε ο καιρός να διαλέξει μα πώς;”. Αυτό συμπυκνώνει για εμένα όλα τα νοήματα αυτού του έργου, αυτού του ήρωα, και ίσως και αυτής της ηλικίας. Που νιώθεις – δικαιώς; αδίκως; – σα να ήρθε η στιγμή “να μεγαλώσεις”, όπως συνεχίζει το τραγούδι, και να κάνεις κάποια δύσκολες επιλογές για τη ζωή σου. Τι γίνεται όμως όταν καμία από τις διαθέσιμες επιλογές δεν φαίνεται αρκετή; Συμβιβάζεσαι; Ή μήπως συνεχίζεις την αναζήτηση;!

Μιχάλης Παπαπέτρου: Ένα τραγούδι που συνήθως συνοψίζει το πνεύμα του έργου είναι το “Louder Than Words”. Ο πυρήνας του; γιατί οι άνθρωποι συνεχίζουν να δημιουργούν, ακόμη κι όταν όλα μοιάζουν εναντίον τους αγγίζει μια βαθιά αλήθεια.

Το τραγούδι λειτουργεί σαν καθρέφτης: δείχνει την ομορφιά αλλά και το κόστος της προσπάθειας. Είναι η στιγμή που το έργο σταματά να μιλά για τον Τζόναθαν μόνο και αρχίζει να μιλά για όλους όσοι έχουν νιώσει ότι ο χρόνος τους πιέζει, αλλά παρ’ όλα αυτά επιμένουν. Στη δική μας εκδοχή ( σε μετάφραση Τζούλιας Διαμαντοπούλου), ο στίχος μιλάει για τα πουλιά που φεύγουν μακριά από αγάπη και όχι από φόβο και μας καλεί να αφήσουμε τα κλουβιά μας και να πετάξουμε ψηλά, ελεύθεροι από όλα τα δεσμά.

Συντελεστές

Η μουσική διεύθυνση ανήκει στον έμπειρο του είδους Μιχάλη Παπαπέτρου.

Το σκηνικό και τα κοστούμια είναι της Νίκης Ψυχογιού, η κίνηση και χορογραφία της Ιόλης Φιλιππακοπούλου, ο σχεδιασμός φωτισμών του Χρήστου Τζιόγκα και ο σχεδιασμός ήχου του Νταβίντ Μπλουέν.

Τους ρόλους ερμηνεύουν τρεις ταλαντούχοι ηθοποιοί και τραγουδιστές της νέας γενιάς: ο Πάρις Παρασκευάδης ως Τζον, ο Αργύρης Λάμπρου ως Μάικλ και η Δανάη Βασιλοπούλου ως Σούζαν.

Το μουσικό σύνολο απαρτίζεται από τους: Γιάννη Αγγελόπουλο (ντραμς), Γρηγόρη Ντάνη (κιθάρα), Μάνο Αναγνωστόπουλο (μπάσο), Μιχάλη Παπαπέτρου / Φρίξο Μόρτζο (πιάνο, συνθεσάιζερ).