The Insanity of Failure as Nourishment of Desire

“Eros the melter of limbs (now again) stirs me – sweetbitter unmanageable creature who steals in” Sappho, Fragment 130, translated by Anne Carson

Η νέα περιοδική έκθεση της Μαρίας Παπαδημητρίου στο Art Lounge του NEW Hotel συνομιλεί με τον μύθο, την ερωτική ενέργεια και τη φαντασιακή διάσταση της γυναικείας ταυτότητας. Η Παπαδημητρίου δημιουργεί ένα σύμπαν κατακερματισμένων εικόνων, προερχόμενων από παλιά τεύχη του Playboy, αντιστρέφοντας το αρχικό, στερεοτυπικό βλέμμα και ανασυνθέτοντας τη γυναικεία μορφή ως μια αρχετυπική, σχεδόν ιερή ύπαρξη. Πρόκειται για ένα έργο που υπερβαίνει το λογικό και το γήινο και μεταβαίνει στο παράλογο και υπαρξιακό: η γυναίκα δεν παρουσιάζεται ως αντικείμενο, αλλά ως μια πολύπλοκη φύση που ταυτόχρονα κατακερματίζεται και αναγεννάται. Σε έναν κόσμο που διαπερνάται από την παραφροσύνη της αποτυχίας, η Παπαδημητρίου προσφέρει ένα εικαστικό καταφύγιο – έναν χώρο όπου η ερωτική ένταση, η φαντασία και η μεταμόρφωση λειτουργούν ως καταλύτες για την ανακάλυψη μιας βαθύτερης, εσωτερικής αλήθειας.

Fragmented bodies
Μία από τις πρώτες, «ακατάστατες» συζητήσεις που ανοίγει η Μαρία Παπαδημητρίου με τους επισκέπτες του ξενοδοχείου ξεκινάει με το ερώτημα: Ο έρωτας είναι «λυσιμελής» -όπως αναγράφει στο θραύσμα 130 η Σαπφώ; Δηλαδή, ο έρως «λιώνει» το σώμα (melter of limbs) – συνιστά ταυτόχρονα μέγιστη ηδονή αλλά και κατακερματισμό;

Σαν επιβλητική υπνωτισμένη μάγισσα του Μεσαίωνα, η Μαρία Παπαδημητρίου άρχισε να ενώνει με παράδοξο, (σχεδόν) ανεξέλεγκτο, τρόπο, τα ερωτικά θραύσματα που η ίδια είχε δημιουργήσει.

Οι θρυμματισμένες αυτές επιθυμίες γίνονται τώρα η ουσία μιας υπαρξιακής αφύπνισης. Η βιβλιοθήκη του Art Lounge μετατρέπεται σε καταφύγιο επιθυμιών και φαντασιώσεων μέσα από ένα χάος μορφών που αντανακλά την αδυναμία του Εγώ να τα ελέγξει. Σώματα αλληλοδιεισδύουν χωρίς σαφή ταυτότητα, υποδηλώνοντας ότι ο έρωτας είναι διασπορά, παρακινδυνευμένη διάνοιξη, άγγιγμα, ρήγμα. Κάθε έργο μοιάζει με μια μικρή ερωτική έκρηξη χωρίς διάρκεια και λογική. Μια μύηση στο φαντασιακό παράλογο της Παπαδημητρίου.

Insanity ή dépassement
Ο διάδρομος του Art lounge μεταμορφώνεται σε υγρή σπηλιά -ένα τόπο υπέρβασης- όπου η καλλιτέχνης παραθέτει μορφές μυθικές, δαιμονικές. Γυναίκες με μάσκες -ασπίδες, κέρατα ζώων, τυλιγμένες σε ρίζες κισσών, απολιθωμένες στο χρόνο. Πάνω στην δερμάτινη ταπετσαρία του τοίχου, οι σύγχρονες νύμφες της Παπαδημητρίου, αναδύονται ως μορφές στιγμιαίου δισταγμού απέναντι στην αέναη μεταμόρφωση και την ερωτική επιθυμία, επιχειρώντας να ενσαρκώσουν έναν “άλλο” κόσμο, έξω από τη τάξη και τον λόγο. Γυναίκες αλλάζουν δέρμα, δεν εγκλωβίζονται σε μορφές ή ρόλους, λειτουργούν σαν καθρέφτης της φαντασιακής μεταμόρφωσης του ίδιου του ανθρώπου αλλά και του κόσμου.

Η ειρωνεία, ο αυτοσαρκασμός του σώματος και η κρίση ταυτότητας αποτελούν θεμελιώδη στοιχεία στο έργο της Παπαδημητρίου. Η έννοια της ταυτότητας καθίσταται ρευστή, αμφίσημη και συχνά σε κρίση. Εκείνο που η ίδια αποκαλεί “αποτυχία”, και γι αυτό ακριβώς διατηρεί ανοιχτή τη δυνατότητα μιας “επιστροφής”, ενός άλλου ορίζοντα, γίνεται η ζωτική τροφή της επιθυμίας. H “Insanity of failure” δεν είναι ποτέ “μείον” αλλά ένα δυνητικό “περισσότερο”. Προϋπόθεση υποδοχής του Άλλου. “Οι γυναίκες” -σημειώνει η καλλίτεχνις- “με γείωσαν, μου έμαθαν τη πραγματικότητα. Αυτό που παρουσιάζω εδώ είναι τα σώματα μας ως πεδίο μάθησης, ως χώρος επιστροφής.”

Η Μαρία Παπαδημητρίου μετά από καιρό μας παρουσιάζει ένα νέο σώμα έργων και επαναφέρει το θέμα της συνδυαστικής εικόνας, αναμετριέται με τον μύθο και τη μεταμόρφωση, σ ’ένα κόσμο που κατακλύζεται από την αβεβαιότητα, τη νεύρωση και το άγχος της αποτυχίας. «To be an artist is to fail as no other dare fail».*

* Samuel Beckett, «Transition», 48, 1949