Άκουσε ο Λάνθιμος Devo;

«Η ανθρωπότητα βρίσκεται μπροστά σε έναν απολογισμό, είναι αντιμέτωπη με την καταστροφή της. Εκεί μας οδηγεί ό,τι συμβαίνει με την κλιματικη κρίση και τη μόλυνση, το ΑΙ και την τεχνολογία, τους πολέμους…». Ο κόσμος μάλλον δεν μπορούσε να πάρει τα μάτια του από την παλαιστινιακή καρφίτσα που φορούσε στο πέτο του σε μια διακριτική δήλωση αλληλεγγύης, πάντως πριν λίγες μέρες στη Βενετία ο Γιώργος Λάνθιμος μιλώντας για τη νέα του ταινία Bugonia λίγο πολύ ομολόγησε αυτό που σκεφτόμαστε όλοι παρακολουθώντας τη διαρκώς άθλια επικαιρότητα: «δυστυχώς αποτύχαμε».

Μια εβδομάδα πριν, είχε γίνει διαθέσιμο στο Netflix το ντοκιμαντέρ για ένα συγκρότημα που σε αυτή τη διαπίστωση είχε φτάσει από τα τέλη της δεκαετίας του ‘60. Οι Devo πήραν το όνομα τους από τη σύντμηση της λέξης “de-evolution” που σημαίνει οπισθόδρομηση. Τα δύο ηγετικά τους μέλη, ο Τζέραλντ Καζάλ κι ο Μαρκ Μάδερσμπο, μεγάλωσαν στην ευφορία του μεταπολεμικού κλίματος που υποσχόταν πρόοδο κι εξέλιξη. Αλλά, κοιτώντας δίπλα τους στα μεσοδυτικά και πιο συγκεκριμένα στο Άκρον του Οχάιο (πατρίδα του Λεμπρόν, του Στεφ Κάρι, του Lux Interior των Cramps και των Black Keys), δεν έβλεπαν ιπτάμενα αμάξια. Έβλεπαν την Αμερική να παραδίδεται στον κομφορμισμό και τους Αμερικανούς να γίνονται όλο και πιο χαζοί. 

Αποφάσισαν λοιπόν να φτιάξουν το κίνημα της «οπισθοδρόμησης», επηρεασμένοι από το dada και συγκλονισμένοι από τα γεγονότα στο πανεπιστήμιο Κεντ το 1970 όταν τέσσερις φοιτητές έπεσαν νεκροί από τα πυρά της Εθνοφρουράς.

Βασικό τους όχημα, ένα μουσικό γκρουπ, οι Devo, στο οποίο συνδύασαν πρωτοποριακά βίντεο, ειρωνικά τραγούδια κι απολύτως εκκεντρικές live εμφανίσεις (με ομοιόμορφες φόρμες εργασίας και καπέλα σαν ανάποδα μπολ δημητριακών που αργότερα αντικαταστάθηκαν από περούκες στυλ JFK) για να κάνουν τους συμπατριώτες τους να αισθανθούν άβολα. (Στις πρώτες συναυλίες τους πλήρωναν πριν ολοκληρώσουν για να κατέβoυν από την σκηνή.) «Είμαστε το μουσικό καθαρτικό για μια κοινωνία με δυσκοιλιότητα», δήλωναν περήφανα σε εθνικό δίκτυο, κάνοντας τους παρουσιαστές των τοκ σοου να ξεκαρδίζονται. 

Αν έχετε εντρυφήσει στο σύμπαν των Devo δε χρειάζεται καν να διαβάσετε αυτές τις λέξεις για να ψηθείτε με το doc του Κρις Σμιθ. Αν πάλι δε σας λένε κάτι (όχι παράλογο για ένα γκρουπ που εξαντλήθηκε δημιουργικά στις αρχές των 80s), αξίζει να τους γνωρίσετε. Όχι μόνο γιατί έχουν υπάρξει βασική επιρροή κάποιας αγαπημένης σας μπάντας, είτε αυτοί είναι οι Nirvana, είτε οι Franz Ferdinand ή οι LCD Soundsystem, αλλά και για δύο άλλους λόγους:

α) Η καριέρα τους είναι πολύ ενδεικτική της πορείας της μαζικής κουλτούρας στα χρόνια τους: άρπαξαν την ευκαιρία στα late 70s όταν στο μεταπανκ περιβάλλον «οι τρόφιμοι ακόμα διοικούσαν το άσυλο» της μουσικής βιομηχανίας, έκαναν από το πουθενά ένα top-20 hit με το “Whip It” που η Αμερική αποθέωσε ως ύμνο στον αυνανισμό, προηγήθηκαν του MTV όσον αφορά τα μουσικά βίντεο και πήραν πολύ χρόνο στις πρώτες μέρες του ακριβώς επειδή είχαν πολύ υλικό (μέχρι να τους εξοβελίσουν επειδή δήθεν τα βίντεό τους ήταν προκλητικά), συνθλίφτηκαν εντός του νεοσυντηρητικού περιβάλλοντος των 80s («Η Αμερική δεν χορταίνει τους καουμπόηδες με τα γενετικά ελαττώματα που πυροβολούν ό,τι βρουν μπροστά τους και αρνούνται να πληρώσουν φόρους. Ξέρετε, σαν τον Ρόνι…», είπαν για τον Ρίγκαν). Εν τέλει, προσπάθησαν να σαμποτάρουν το σύστημα από μέσα – ίσως τα κατάφεραν (για) λίγο –  αλλά όπως λένε και οι ίδιοι στο τέλος «υποκύψαμε στην πραγματικότητα που σατιρίζαμε». Φυσικά η βιομηχανία τους απέβαλε, για να επιστρέψουν αργότερα ως καλτ σημείο αναφοράς, ο καπιταλισμός άλλωστε πάντα ενσωματώνει την κριτική που του ασκείται (κι αυτούς που την ασκούν).

β) Το σημαντικότερο: οι Devo είχαν δίκιο. Και στα 70s που έστησαν έναν καθρέφτη για να δει η κοινωνία ότι αποχαυνώνεται. Φυσικά και σήμερα, 50 χρόνια μετά, που όλα όσα έλεγαν τότε έχουν πλήρη εφαρμογή στην εποχή των σόσιαλ, της μεταπολιτικής, του νεοαυταρχισμού. Και του Ντόναλντ Τραμπ, ίσως του πιο κραυγαλέου παραδείγματος που υπόσχεται «πισωγύρισμα στις χρεοκοπημένες ιδέες ενός παρελθόντος που δεν υπήρξε ποτέ». Οι Devo παραμένουν συνταρακτικά επίκαιροι αφού «δυστυχώς αποτύχαμε»…

Το ντοκιμαντέρ DEVO στριμάρει στο Netflix.
Η Bugonia του Γιώργου Λάνθιμου αναμένεται στα σινεμά το Νοέμβριο.