MAGA: Οι δύο όψεις μιας τάξης φτιαγμένης από χάος

Τουλάχιστον μια δεκαετία τώρα, το σύνθημα «Να Κάνουμε την Αμερική Μεγάλη Ξανά» είναι ένας τρόπος να πεις «Τραμπ» χωρίς να το λες.

Κι όμως, το MAGA δεν είναι του Τραμπ. Το χρησιμοποίησε πρώτος το 1980 ο Ρεπουμπλικάνος Ρόναλντ Ρήγκαν, διεκδικώντας την εξουσία σε μια εποχή οικονομικής στασιμότητας, υψηλού πληθωρισμού και μιας πρόσφατης στρατιωτικής ήττας των ΗΠΑ στο Βιετνάμ. Ο Τραμπ έβγαλε το σύνθημα από τη ναφθαλίνη το 2015 – και το έκανε σλόγκαν για τρεις συνεχόμενες εκλογικές μάχες, άλλοτε απευθυνόμενος στους νοσταλγούς της δουλείας, άλλοτε στους απολυμένους των παλιών βιομηχανιών της «ζώνης της σκουριάς». Σήμερα, το σύνθημα σημαίνει πόλεμο απέναντι σε δύο εχθρούς ταυτόχρονα: έναν εσωτερικό και έναν που πρακτικά απλώνεται σε όλο τον κόσμο. Πώς συνδέονται οι δύο εχθροί μεταξύ τους; Και τι είδους κόσμο φτιάχνει το MAGA;

MAGA εσωτερικού

Στις εκλογές του 2024, οι Δημοκρατικοί απέτυχαν να πείσουν τους ψηφοφόρους που είδαν τα εισοδήματά τους να συρρικνώνονται. Πώς θα «ξαναμεγαλώσει», όμως, μια χώρα με εκρηκτικές ανισότητες, στασιμο πληθωρισμό (άνοδο τιμών, απολύσεις και μείωση της κατανάλωσης), λιγότερες επενδύσεις λόγω δασμών, και ένα έλλειμμα 22,7 τρισ. μέχρι το 2035;

Η απάντηση του MAGA είναι απλή: περισσότερα κίνητρα για τους επιχειρηματίες. Οι πολυπόθητες επενδύσεις θα έρθουν αν οι πλούσιοι πληρώνουν λιγότερους φόρους, αν η περιβαλλοντική προστασία που τους «ταλαιπωρεί» χαλαρώσει, αν καταργηθεί η κάλυψη μερικών εκατομμυρίων ασφαλισμένων ώστε να γίνουν πιο «συνεργάσιμοι» ως εργαζόμενοι σε οποιεσδήποτε συνθήκες εργασίας.

«Τρομοκρατία» του αντιφασισμού: ο νέος εσωτερικός εχθρός

Κι αν όσοι θίγονται αντιδράσουν; Η συνταγή είναι προφανής: φουλ της ασφάλειας – μέχρι θανάτου. Αυτές τις μέρες, ο αντικαπιταλισμός και ο αντιφασισμός βαφτίζονται με τον πλέον επίσημο τρόπο ιδεολογίες προπαρασκευής εγκλημάτων και «προθάλαμοι» της τρομοκρατίας. Βοήθησε εδώ ο επικεφαλής του ισπανικού ακροδεξιού Vox, μιλώντας για τη δολοφονία του Κερκ: «Δεν μας σκοτώνουν επειδή είμαστε φασίστες. Μας λένε φασίστες για να μας σκοτώνουν». Όποιος, λοιπόν, λέει τη λέξη «φασίστας» στη χώρα που οι φασίστες κυκλοφορούν πάνοπλοι, κινδυνεύει να κατηγορηθεί ως τρομοκράτης. Η Αμερική θα γίνει «Μεγάλη Ξανά» αν φιμώσει, φυλακίσει και εξουδετερώσει όσους εναντιώνονται στο MAGA.

Πόλεμος, αστυνόμευση και πολιτική αντιπαράθεση γίνονται πλέον ένα. Τον προηγούμενο μήνα, τρεις στρατιωτικές επιχειρήσεις εναντίον σκαφών στην Καραϊβική, τις οποίες διέταξε ο ίδιος ο Τραμπ, κατέληξαν στο θάνατο 17 ανθρώπων: η επίσημη εξήγηση είναι ότι οι ΗΠΑ βρίσκονται σε «μη διεθνή ένοπλη σύγκρουση» με «χαρακτηρισμένες τρομοκρατικές οργανώσεις», όπως εν προκειμένω το καρτέλ ναρκωτικών. Αλλά «τρομοκρατική οργάνωση» έχουν χαρακτηριστεί πλέον και οι antifa – κι ας μην είναι οργάνωση. Η κοινή λογική λέει ότι η κυβέρνηση που τους έχει αναγάγει σε μείζονα απειλή μπορεί να τους επιφυλάξει και την ίδια εγκληματική μεταχείριση.

Μπερδεύοντας ιδεολογίες με εγκλήματα, αναβαθμίζοντας την αστυνόμευση του εγκλήματος σε (εμφύλια) ένοπλη σύγκρουση, μια κυβέρνηση μπορεί νόμιμα να σκοτώνει εχθρούς, ακόμη και όταν αυτοί δεν αποτελούν απειλή, να τους φυλακίζει επ’ αόριστον, χωρίς καν δίκες, ή να τους δικάζει σε στρατιωτικά δικαστήρια, σύμφωνα με έγκυρους νομικούς. Κάνοντας σημαία την αντιμετώπιση του εγκλήματος, η κυβέρνηση ήδη κυβερνά βυθίζοντας την κοινωνία στο χάος, ως ανεμπόδιστος κακοποιός.

MAGA εξωτερικού

Ορισμένοι από τους στόχους του MAGA στο εσωτερικό δεν μπορούν να επιτευχθούν όσο υπάρχουν διεθνείς συμφωνίες και διεθνείς οργανισμοί που εγγυώνται την τήρηση διεθνών κανόνων. Μετά τη συντριβή του ναζισμού, οι οργανισμοί αυτοί οικοδομήθηκαν με πρωταγωνιστικό ρόλο των ΗΠΑ – και πολύ συχνά λειτούργησαν απλώς προωθώντας τα συμφέροντά τους. Σήμερα θεωρείται ότι εμποδίζουν την Αμερική να γίνει «Μεγάλη Ξανά», όπως το καταλαβαίνει ο Τραμπ – άρα πρέπει επίσης να εξουδετερωθούν.

Παράδειγμα πρώτο: η απόσυρση των ΗΠΑ από τη Συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα. Όταν ο Τραμπ καταγγέλλει την κλιματική κρίση ως «απάτη», δεν απεχθάνεται απλώς τους επιστήμονες και την επιστήμη. Προωθεί επίσης ανοιχτά τις εξορύξεις χωρίς κανένα εμπόδιο, σαν να μην υπάρχει αύριο («drill baby, drill»). Στόχος είναι οι ΗΠΑ να γεμίσουν τις αγορές με αμερικανικό πετρέλαιο και να ξαναφτιάξουν ισχυρή βιομηχανία. Τι νόημα έχει, λοιπόν, να δεσμεύονται οι ΗΠΑ σε διεθνείς συμφωνίες που απλώς θα καταστρατηγήσουν στο εσωτερικό;

Παράδειγμα δεύτερο: ο εμπορικός πόλεμος. Ο Τραμπ επέβαλε δασμούς σε τρεις διαφορετικές «ταχύτητες». Η υψηλή (30-50%), όπου εμπίπτει η Κίνα, φιλοδοξεί να διαιρέσει και να χτυπήσει τη συμμαχία των BRICS, προστατεύοντας επίσης τους αμερικανικούς τεχνολογικούς κολοσσούς απέναντι στους κινέζους ανταγωνιστές τους. Με τους δασμούς, εξάλλου, επιχειρείται να καλυφθεί το κενό στα δημόσια έσοδα που αφήνουν οι φοροαπαλλαγές στους πλουσιότερους.

Παράδειγμα τρίτο: το ΝΑΤΟ. Εκβιάζοντας τους Ευρωπαίους ότι, αν δεν πληρώσουν περισσότερο, δεν θα προστατεύονται πια, ο Τραμπ έδειξε ποιος είναι το αφεντικό σε στρατιωτικό επίπεδο και ανάγκασε τους συμμάχους να συμφωνήσουν σε δαπάνες για εξοπλισμούς 5% του ΑΕΠ τους τα επόμενα χρόνια. Με δεδομένη τη μέχρι τώρα εξάρτηση της Ευρώπης από τους αμερικανικούς εξοπλισμούς, η αμερικανική πολεμική βιομηχανία κέρδισε ακόμα περισσότερα συμβόλαια – ιδίως αφότου η ΕΕ διαπραγματεύτηκε τη μείωση των δασμών, συμφωνώντας, ως αντάλλαγμα, να αγοράζει περισσότερα αμερικανικά όπλα.

Παράδειγμα τέταρτο και τελευταίο: επίθεση στον ΟΗΕ. Ο «ειρηνοποιός», υποτίθεται, Τραμπ φτάνει να επιτίθεται ωμά στον ίδιο τον ΟΗΕ, αφού έχει κάνει προσωπική του υπόθεση τους πολέμους Ρωσίας-Ουκρανίας (βλ. διμερείς επαφές με Ζελένσκι και Πούτιν), Ισραήλ-Ιράν και Αρμενίας-Αζερμπαϊτζάν. Τελευταίο κεφάλαιο εδώ, οι απειλές πολέμου στη «γειτονιά» των ΗΠΑ (Βενεζουέλα, Κολομβία), με πρόσχημα τα ναρκωτικά. Τι χρειάζεται ο ΟΗΕ εκεί που η αμερικανική ισχύς μπορεί να επιβάλλεται μονομερώς ή με διμερείς διευθετήσεις;

MAGA-χάος: μια νέα τάξη πραγμάτων

Το MAGA είναι η απάντηση της αμερικανικής Ακροδεξιάς στη διαρκή υποχώρηση των ΗΠΑ, οικονομική και στρατιωτική: αυτή την υποχώρηση δείχνει η ραγδαία άνοδος της Κίνας, η διεύρυνση των BRICS, η Συνεργασία της Σαγκάης, οι στρατιωτικές ήττες σε Ιράκ και Αφγανιστάν. Επιδιώκοντας το αδύνατο, να επαναφέρει τις ΗΠΑ στη θέση που είχαν μεταξύ 1945 και 1975, ο Τραμπ διαλύει κομμάτι κομμάτι τα θεμέλια του μεταπολεμικού κόσμου που αναδύθηκε μετά τη συντριβή του ναζισμού.

Ούτε λίγο ούτε πολύ, το MAGA είναι το πρόγραμμα μιας νέας παγκόσμιας τάξης υπό την ηγεσία των ΗΠΑ: στον σκοπό αυτό προορίζεται να συμβάλει η Διεθνής των ακροδεξιών κομμάτων και κυβερνήσεων που πίνουν νερό στο όνομά του Τραμπ. Όσο αυτός παραμένει στην εξουσία, τόσο περισσότερο νόημα αποκτά μια όλο και πιο αυταρχική Δεξιά σε κάθε χώρα. Ευρωπαίοι αναλυτές σημειώνουν ότι ο ίδιος ο Τραμπ, θέλοντας να ταπεινώσει την Ευρώπη, προωθεί συνειδητά τον δεξιό εξτρεμισμό στην ήπειρο, καλλιεργώντας την ιδέα ενός «πολιτισμικού πολέμου» βγαλμένου από το manual της Ακροδεξιάς. Σήμα κατατεθέν της ιδιομορφίας της αμερικανικής Ακροδεξιάς, το MAGA είναι ένα πείραμα παραγωγής και εξαγωγής φασισμού made in USA.