NoKings: Η “άλλη” Αμερική αντιστέκεται – Φρένο στον εκφασισμό

Η κινητοποίηση της 18ης Οκτωβρίου ήταν η μεγαλύτερη διαμαρτυρία που οργανώθηκε σε μία μέρα στην ιστορία των ΗΠΑ: 6,5-7 εκατομμύρια άνθρωποι, και περισσότερες από 2700 διαδηλώσεις στις 50 πολιτείες, την πρωτεύουσα και σε πόλεις του εξωτερικού, βεβαίωσαν πως, εκεί που βρίσκεται ο μεγάλος κίνδυνος, εκεί αργά ή γρήγορα έρχονται στο προσκήνιο και οι δυνάμεις που θα τον αντιμετωπίσουν.

Ποιες είναι, όμως, οι δυνάμεις αυτές; Τι γνωρίζουμε για τις οργανώσεις, τους πολιτικούς και τις προσωπικότητες που επιδιώκουν να βάλουν φρένο στον φασισμό στην άλλη μεριά του Ατλαντικού; Πώς ξεκίνησαν και ποιες είναι οι προοπτικές τους;

Μένοντας μόνο στην ιστοσελίδα της καμπάνιας NoKings, που στεγάζει δεκάδες κινήσεις (συνδικαλιστικές, περιβαλλοντικές, δημόσιας υγείας, «δικαιωματικές», γυναικείες, φεμινιστικές και ΛΟΑΤΚΙ– ένα πραγματικό σύμπαν), καταλαβαίνει κανείς πως μια εξαντλητική «χαρτογράφηση» είναι αδύνατη. Επιλέγουμε, λοιπόν, εδώ τις συλλογικότητες και τα πρόσωπα με το μεγαλύτερο εκτόπισμα.

Οι οργανώσεις

Η 18η Οκτωβρίου δεν προέκυψε από το μηδέν. Η ιδέα για μια πανεθνική κινητοποίηση εναντίον του Τραμπ συζητιέται ήδη από τα τέλη του 2024 – από τις μέρες που ένας καταιγισμός προεδρικών διαταγμάτων έδινε το αυταρχικό στίγμα της δεύτερης θητείας. Τις μέρες εκείνες έπεφτε στη διαδικτυακή πλατφόρμα Reddit το σύνθημα «50 διαμαρτυρίες, σε 50 πολιτείες σε μία ημέρα»: ήταν το σύνθημα αυτό που έδωσε εντέλει όνομα στο κίνημα “50501”– μια «ομπρέλα» ακτιβιστών που πρωτοσυστήθηκε καλώντας σε πανεθνική διαμαρτυρία στις 5 Φεβρουαρίου.

Κορμός του κινήματος ήταν η καμπάνια PoliticalRevolution («Πολιτική Επανάσταση»), που είχε συγκροτηθεί το 2016, προκειμένου να στηρίξει την υποψηφιότητα του Μπέρνι Σάντερς, καθώς και η κίνηση NoVoiceUnheard («Καμιά Φωνή που να μην Ακούγεται»), με γνωστότερη εδώ την ακτιβίστρια Κέι Έβερτ (ΚayEvert).

Σε λιγότερες από δύο εβδομάδες, στις 17 Φεβρουαρίου, το 50501 θα καλούσε σε νέες διαδηλώσεις – αυτή τη φορά με τίτλο «Όχι Βασιλιάδες στη Μέρα των Προέδρων». Το κίνημα επέλεγε μια εθνική αργία, την τρίτη Δευτέρα του Φεβρουαρίου, Σε μια πολωμένη κοινωνία, την ταυτότητα της οποίας διεκδικούν οι εθνο-ρατσιστές της Λευκής Υπεροχής, η επιλογή μιας εθνικής αργίας για μια συνολική αντιπαράθεση με τον τραμπισμό έδινε το μήνυμα ότι η άλλη Αμερική υπάρχει και συγκροτείται ξανά, προκειμένου να ξαναγίνει πλειοψηφική.

Η κλιμάκωση των κινητοποιήσεων ήρθε στις 5 Απριλίου, στις διαμαρτυρίες με το γενικό σύνθημα «Κάτω τα Χέρια», που έφτασαν σε ολόκληρη τη χώρα και σε διάφορες πόλεις του εξωτερικού. Εδώ έγινε εμφανέστερος και ο ρόλος του DSA, του πολιτικού ρεύματος (όχι κόμματος) των Δημοκρατικών Σοσιαλιστών της Αμερικής, που αριθμεί σήμερα περί τα 80-90.000 μέλη, και κινείται ιδεολογικά μεταξύ μετριοπαθούς και ριζοσπαστικής Αριστεράς. Αξιοσημείωτη ήταν επίσης η συμβολή των Indivisible, ενός κινήματος που ξεκίνησε στην πρώτη θητεία του Τραμπ, το 2016, εκδίδοντας έναν διαδικτυακό οδηγό αντίστασης στην ατζέντα του τραμπισμού, ο οποίος έγινε viral: το κίνημα μαζικοποιήθηκε γρήγορα καθώς, λίγο αργότερα, μετρούσε 3.800 τοπικές ομάδες εθελοντών ακτιβιστών (ο οδηγός του ανανεώθηκε το 2024).

Διαδηλώσεις με το σύνθημα «Όχι Βασιλιάδες» οργανώθηκαν επίσης στις 19 Απριλίου και στις 14 Ιουνίου, με ηγετικό ρόλο των οργανώσεων που προαναφέρθηκαν. Στα μέσα Ιουνίου, οι διαδηλώσεις ξεπερνούσαν πλέον τις 2.100.

Η επιτυχία των διαδηλώσεων και το εγχείρημα «ανακατάληψης» του Δημοκρατικού κόμματος από το ριζοσπαστικό ρεύμα της αμερικανικής κοινωνίας λειτούργησαν ως αφύπνιση για τους ούτως ή άλλους διαιρεμένους Δημοκρατικούς, που παρέμειναν σαστισμένοι μήνες μετά τη μεγάλη ήττα του Νοεμβρίου. Έτσι,για το “NoKings”της 18ης Οκτωβρίου εργάστηκαν επίσης

• η γυναικεία κίνηση SenecaProject, που υποστήριξε την καμπάνια της Κάμαλα Χάρις,
• οι Πατριώτες Εκατομμυριούχοι, μια οργάνωση που ζητά γενναιότερη φορολογία των πλουσίων και στήριξε την πολιτική Ομπάμα,
• η ιστορική Αμερικανική Ένωση Πολιτικών Ελευθεριών (ACLU)
• και το ThirdActMovement, ένα κίνημα συνταξιούχων για την κλιματική δικαιοσύνη και τη δημοκρατία, που διαψεύδει -όπως το ίδιο λέει χαρακτηριστικά–, το στερεότυπο περί «συντηρητικών ηλικιωμένων».
• Συνδικάτα στην εκπαίδευση, στις τηλεπικοινωνίες και τις κοινωνικές υπηρεσίες,
• ΛΟΑΤΚΙ κινήματα,
• ενώσεις επιστημόνων όπως οι Γιατροί για ένα Εθνικό Πρόγραμμα Υγείας (κίνηση για τη δημιουργία μιας εθνικής υπηρεσίας υγείας στις ΗΠΑ, που ίδρυσαν το 1987 οι ακαδημαϊκοί γιατροί Ντέιβιντ Χίμελσταιν και Στέφι Γουλχάντλερ),

Οι συλλογικότητες αυτές συμπλήρωναν –χωρίς να εξαντλούν– το πολύχρωμο παζλ του NoKings. Η οπτική του δεν εξαντλείται, ωστόσο, στο εσωτερικό: το κίτρινο χρώμα του, εξηγούν οι διοργανωτές, επιλέχθηκε για να ταιριάζει με τα σύμβολα των διαδηλωτών στο Χονγκ Κόνγκ, τη Νότια Κορέα και την Ουκρανία

Τα πρόσωπα

Αν ο τραμπισμός αποτελεί πλήρες πολιτικό πρόγραμμα, που ξεκινά από τις μειονότητες, αλλά ξαναφτιάχνει εξολοκλήρου την αμερικανική κοινωνία και τον κόσμο ακυρώνοντας ό,τι θυμίζει μεταπολεμική δημοκρατία, η «πολυχρωμία» του NoKings σηματοδοτεί, αντίστοιχα, μια αντιπαράθεση εφ’ όλης της ύλης. Η αντιπαράθεση ξεκινά, όπως είδαμε, στο δρόμο: έχει κοινωνικές ρίζες, δίνει φωνή στις φωνές που καταπνίγει ο εκφασισμός. Ποιοι και ποιες την εκπροσωπούν;

Ο Μπέρνι Σάντερς και η Αλεξάντρα Οκάζιο-Κορτές είναι από τα κεντρικά πρόσωπα. Το περασμένο Σάββατο, ο ανεξάρτητος γερουσιαστής από το Βερμόντ έκανε μια ιστορική ομιλία στη συγκέντρωση του No Kings στην Ουάσινγκτον. Ξεκίνησε ευχαριστώντας τους Indivisible και συνέχισε, εξηγώντας το κεντρικό σύνθημα της πολύμηνης κινητοποίησης: «Το 1776, με εξαιρετικό θάρρος, οι ιδρυτές της χώρας μας ανακοίνωσαν στον κόσμο ότι δεν θα κυβερνώνται πλέον από τον βασιλιά της Αγγλίας, ο οποίος είχε απόλυτη εξουσία στη ζωή τους. Απαίτησαν ελευθερία. Και για να το πετύχουν αυτό, πολέμησαν έναν αιματηρό πόλεμο εναντίον της Βρετανικής Αυτοκρατορίας και του ισχυρότερου στρατού στον κόσμο […] Το 1789, αφού κέρδισαν αυτόν τον πόλεμο, έκαναν κάτι εξαιρετικό. Καθιέρωσαν την πρώτη δημοκρατική μορφή διακυβέρνησης στη σύγχρονη ιστορία. Είπαν δυνατά και θαρραλέα σε ολόκληρο τον κόσμο: Τέλος οι βασιλιάδες».

Η αναγνώριση της συμβολής των Indivisible ήταν, μεταξύ άλλων, υπόμνηση του ρόλου των ιδρυτών του κινήματος – της 38χρονης Λη Γκρίνμπεργκ (LeahGreenberg) και του 39 Έζρα Λέβιν (EzraLevin), που το 2016, όταν ξεκινούσαν, εργάζονταν ως βοηθοί δίπλα σε δύο μέλη του Κογκρέσου από τις τάξεις των Δημοκρατικών. Την επιτυχία του κινήματος παραδεχόταν το 2019 το περιοδικό Time, αναγνωρίζοντας τους ακτιβιστές ανάμεσα στα 100 πιο επιδραστικά πρόσωπα για το 2019. Τρία χρόνια αργότερα, ανάλογη αναγνώριση αποκτούσε και ο Κρις Σμολς (Chris Smalls), ιδρυτής του σωματείου εργαζομένων της Amazon – και πρόσφατα, μέσα στο καλοκαίρι, κρατούμενος στις φυλακές του Ισραήλ. Σε μια περίοδο που η Amazon αναγγέλλει την αντικατάσταση 600.000 εργαζομένων από ρομπότ, ο Σμολς επιμένει ότι οι δημοκρατικές διεκδικήσεις του NoKings δεν μπορεί να μείνουν έξω από τους χώρους εργασίας, όπου ήδη διεξάγεται μια τεράστια καταστροφή.

Λίγες μέρες πριν από τις εκλογές στη Νέα Υόρκη (4 Νοεμβρίου), κεντρικό πρόσωπο στην αντιπαράθεση με τον τραμπισμό είναι πια και ο 34χρονος Ζοράν Μαμντάνι, Εκλεγμένο μέλος της Πολιτειακής Συνέλευσης της Νέας Υόρκης ως Δημοκρατικός Σοσιαλιστής,ο Μαμντάνι αναμένεται να γίνει ο νεότερος σε ηλικία δήμαρχος στην ιστορία της χώρας – επίτευγμα ιδιαίτερα ξεχωριστό για υποψήφιο με σαφή φιλοπαλαιστινιακή τοποθέτηση, σε μια πόλη με έντονο εβραϊκό και μουσουλμανικό στοιχείο. Δίνοντας έμφαση στην αντιμετώπιση της φτώχειας και τα κοινωνικά δικαιώματα, ο Μαμντάνι δεν εκπροσωπεί μόνο έναν κόσμο διαμετρικά αντίθετο από αυτόν του Τραμπ: αποτελεί, επίσης, ένα διαφορετικό «παράδειγμα» άσκησης πολιτικής στο πλαίσιο των Δημοκρατικών. Με την αναμενόμενη εκλογή του, ο Μαμντάνι θα βρεθεί κατά πάσα πιθανότητα στο στόχαστρο του Προέδρου, όπως συμβαίνει ήδη με τον επιχειρηματία Γκάβιν Νιούσομ, κυβερνήτη της Καλιφόρνια από το 2019: παρότι σαφώς μετριοπαθέστερος, ο Νιούσομ είναι εξαιρετικά επιδραστικός στη διαδικτυακή αποδόμηση του Τραμπ, τον οποίο πρόσφατα απείλησε με μήνυση σε περίπτωση που θα κατέβαζε το στρατό στο Σαν Φρανσίσκο.

Η αντίθεση στον Τραμπ δεν έρχεται, βεβαίως, μόνο από τον πολιτικό κόσμο. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της Αφροαμερικανής γενικής εισαγγελέως της Νέας Υόρκης από το 2019, Λετίσια Τζέιμς: το 2020, η Τζέιμς άσκησε αγωγή στην Εθνική Ένωση Όπλων για διαφθορά και κακοδιαχείριση, ζητώντας το κλείσιμό της, ενώ το 2024 η ίδια πέτυχε την καταδίκη του Τραμπ για απάτη, με απόφαση που επιδίκαζε υψηλό πρόστιμο και απαγόρευση άσκησης επιχειρηματικής δραστηριότητας για τρία χρόνια. Μόλις πρόσφατα, η Τζέιμς υποστήριξε ανοιχτά τον Μαμντάνι.

Στο χώρο του θεάματος, ο παρουσιαστής του ΑBC και κωμικός Τζίμι Κίμελ, που απολύθηκε για μερικές μέρες μετά τη δολοφονία του Κερκ, στήριξε ανοιχτά το NoKings, ενώ ηχηρή ήταν και η παρέμβαση του Ρόμπερτ Ντε Νίρο, που αποκάλεσε ναζιστή τον σύμβουλο του Τραμπ για θέματα μετανάστευσης, Στίβεν Μίλερ.

Προοπτικές

Στις 21 Οκτωβρίου, περίπου 40.000 άνθρωποι παρακολούθησαν τη συνέλευση του NoKings με θέμα τη συνέχεια του κινήματος. Ο δήμαρχος του Σικάγο, Μπράντον Τζόνσον, μίλησε για το ενδεχόμενο γενικής απεργίας. Ο ακτιβισμός θα συνεχιστεί, φέρνοντας κοντά τις πιο διαφορετικές περιοχές της αμερικανικής κοινωνίας, σύμφωνα και με τη συμπρόεδρο της οργάνωσης Public Citizen, Λίζα Γκίλμπερτ. Η αναμενόμενη νίκη του Μαμντάνι θα αποτελέσει πιθανότατα ισχυρή ώθηση για τη ριζοσπαστική πτέρυγα των Δημοκρατικών, ενόψει και των ενδιάμεσων εκλογών. Ένα είναι βέβαιο: η απαίτηση «Όχι Βασιλιάδες» αποτελεί ήδη πλειοψηφικό γεγονός, που αναγκάζει τον Τραμπ να ματαιώσει την ανάπτυξη στρατού στον Σαν Φρανσίσκο. Χωρίς τίποτα να έχει κριθεί, η πρωτοβουλία των κινήσεων ανήκει πλέον στον αντιφασισμό.