ΑΣΕ ΚΑΤΩ ΤΟ ΠΡΙΟΝΙ

Η είδηση της ανακαίνισης του κινηματογράφου “Ελιζέ” (ή Ελυζέ, με την ορθογραφία της παλιότερης εποχής) και κυρίως το προγραμματισμένο για το δεκαήμερο 5-15 Μαΐου, διεθνές φεστιβάλ ταινιών τρόμου Horrorant “Νύχτες Τρόμου”, χτύπησε ένα καμπανάκι στο μυαλό μου. Ξαφνικά, βρέθηκα σχεδόν 40 χρόνια πίσω, στην ανηφόρα της οδού Νυμφαίου στα Ιλίσια, περιμένοντας μαζί με άλλους αδημονούντες νεαρούς με μαλλιά, μπίρες και τσιγάρο στο χέρι να μπουν στον κινηματογράφο. Παρασκευές και Σάββατα, στις θρυλικές μεταμεσονύχτιες προβολές ταινιών με τρόμο, αίμα και πολύ (ατέλειωτο) γέλιο.

Ήθελα πολύ καιρό να γράψω για εκείνες τις τρομερές εκείνες νύχτες, στα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του ΄80. Οι πρώτοι μυημένοι στην σινεφίλ νυχτωδία ίσως να μη φαντάζονταν ότι από στόμα σε στόμα θα την μάθαινε όλη η Αθήνα και θα την μετέτρεπε σε μια θεότρελη σουρεαλιστική κωμωδία με μπακ γκράουντ στην μεγάλη οθόνη του Ελιζέ μια συνήθως Horror B Movie και διάφορα χέρια από τον εξώστη να παίζουν … καραγκιόζη.

Με φωνές, καλύτερα ουρλιαχτά θα έλεγα, ατάκες συνεχόμενες για γέλιο μέχρι πνιγμού, σε θολή ατμόσφαιρα από τα τσιγάρα και πολλές φορές την αστυνομία να επεμβαίνει για να ησυχάσουν οι πάντερμοι ένοικοι της περιοχής, που αίφνης έψαχναν να βρουν μέρος να … κοιμηθούν. Μια άλλη κουλτούρα σε ένα τελείως ετερόκλητο κοινό, που εν τέλει διασκέδαζε με μοναδικό (και μάλλον ανεπανάληπτο) τρόπο.

Δεν ξεκίνησαν όλα έτσι, βέβαια. Όπως λένε οι αστικοί μύθοι της Αθήνας, η ιδέα ανήκε στον πρωτοπόρο κινηματογραφιστή, ηθοποιό, σεναριογράφο και λάτρη του φανταστικού σινεμά, Βαγγέλη Κοτρώνη.

Χάθηκε άδικα σε δυστύχημα με την μοτοσικλέτα του το 1985. Αν έχετε δει τον “Δράκουλα των Εξαρχείων”, μαζί με τον Τζώνι Βαβούρα, υποδύονται τους δυο βοηθούς του θεότρελου γιατρού Βίκτωρα Παπαδόπουλου (Κ.Τζούμας). Οι πολύ παλιότεροι θυμόνταν τον Κοτρώνη να μοιράζει τυπωμένα προγράμματα πριν και να κάνει μικρούς προλόγους πριν από την έναρξη των προβολών.

Το Ελιζέ ήταν έτσι κι αλλιώς ένας ψαγμένος κινηματογράφος. Πρόβαλε όλες τις πρωτοποριακές, όσο και τολμηρές ταινίες, της εποχής. “Η αυτοκρατορία των αισθήσεων”, “120 μέρες στα Σόδομα”, “Τολμηρές ιστορίες” του Βαλέριαν Μπόροβζικ. Ο πιονιέρος αιθουσάρχης και διανομέας Αντώνης Στεργιάκης, δέχθηκε την πρόταση του Κοτρώνη και κάπως έτσι γεννήθηκαν οι μεταμεσονύχτιες προβολές του κινηματογράφου.

Οι προβολές ήταν διπλές (καμιά φορά και τριπλές). Η πρώτη ταινία ήταν πιο … light, μετά ακολουθούσε το βαρύ πυροβολικό. Εδώ το πρόγραμμα σε μια εβδομάδα φανταστικού κινηματογράφου (του 1984) με τρία έργα:

• Ο Πύργος της Φρίκης (με εξωγήινα άλιεν σε άλλους πλανήτες να τρώνε ανθρώπους-επιστήμονες)
• Το κλασικό “Πιράνχας τα σαρκοφάγα”, όπου τα μικροσκοπικά ψαράκια καταβροχθίζουν ανέμελους λουόμενους
• Και μετά τα μεσάνυχτα, τρομερός Ντάριο Ντ’ Αρτζέντο με την Σουσπίρια (και όχι Σουμπίρια που γράφει λανθασμένα η “Ελευθεροτυπία”) ένα διαβολικό θρίλερ (giallo που λένε και οι Ιταλοί) με μια μπαλαρίνα η οποία βλέπει δίπλα της να πέφτουν βροχή τα πτώματα και να συνειδητοποιεί ότι αποτελεί βιτρίνα μιας αιματηρής συνομωσίας…

Σιγά-σιγά η ατμόσφαιρα που κυριάρχησε στην μικρή αίθουσα του Ελιζέ ξεπέρασε τα πλαίσια μιας σινεφίλ βραδιάς, έστω και με φανταστικό κινηματογράφο, που από μόνο του εμπεριέχει στοιχεία σουρεαλισμού. Δεν θυμάμαι πως και πότε ακριβώς, αλλά υπήρξε μια εποχή, που έχοντας μάθει (πλέον) τι συμβαίνει ζούσαμε για την επόμενη Παρασκευή ή Σάββατο (γινόταν στην κυριολεξία χαλασμός κόσμου).

Από στόμα σε στόμα, στο τέλος στην οδό Νυμφαίου 12 ερχόταν όλη η Αθήνα. Όσοι δεν έβρισκαν εισιτήριο έφευγαν απογοητευμένοι, η επιχειρούσαν “ντου” για να δουν την ταινία όρθιοι. Ο τρόμος δεν ήταν πλέον στις οθόνες, αλλά στα μάτια των ανθρώπων του κινηματογράφου.

Το Ελιζέ έγινε τόπος λατρείας, ο ναός αλλοπαρμένων ή και σοβαρών νεαρών, που μόλις έσβηναν τα φώτα για να πέσουν οι τίτλοι της ταινίας, ακουγόταν ένα βουητό από αλαλαγμούς, παρόμοιους έχω συναντήσει μόνο στο Καραϊσκάκη όταν επιχειρούσε αράουτ ο Σταύρος Παπαδόπουλος!

Πλατεία και εξώστης ήταν έτοιμοι να ανταλλάξουν ατάκες, συνθήματα, χαρτάκια, καπάκια, καλαμάκια και οτιδήποτε άλλο μπορούσε να εκσφενδονιστεί χωρίς να τραυματιστεί κάποιος θανάσιμα.

Οι αμύητοι μάθαιναν από τους μυημένους, πριν μπουν στο σινεμά: “Θα ακούσεις διάφορα, μπορεί να σε πουν ξάδερφο, να φωνάζουν δυνατά, μην δίνεις σημασία” ήταν η πρώτη και πολύτιμη συμβουλή, γιατί μέσα στο Ελιζέ μπορούσες να ακούσεις τα πάντα.

Ο Τάκης Κρεμμυδιώτης έχει γράψει εδώ και χρόνια ένα εμβληματικό κείμενο για την εμπειρία του “Ελιζέ” περιγράφοντας ανάγλυφα την ατμόσφαιρα μιας πραγματικής μυσταγωγίας με τρομερά ντεσιμπέλ. Τα ουρλιαχτά στο ξεκίνημα, οι αναπτήρες που άναβαν και οι διάλογοι του στυλ “που είσαι ξάδερφε”, “να εδώ, πάλι” ενός τρίτου να επεμβαίνει “σκάστε αρχίζει” όλων παντελώς αγνώστων μεταξύ τους.

“Ασε τις συζητήσεις …”

Υπήρχε μια δραματουργία στην όλη φάση. Πρώτα απ’ όλα οι διάλογοι με τους πρωταγωνιστές. Οι ατάκες που έφευγαν είτε από τον εξώστη, είτε από την πλατεία, ήταν η μια πιο φαρμακερή από την άλλη, σαν ένα τρενάκι (του … τρόμου) να κάνει επικίνδυνα πάνω-κάτω. Έτσι πήγαινε και η κοιλιά σου από τα γέλια, ή τα μηνίγγια σου που πονούσαν από τα γέλια, όπως λέει ο Κρεμμυδιώτης.

“Πρόσεξε πίσω σου” σε κάποιον που κινδύνευε, “άσε τις συζητήσεις και κοίτα να γα…” στον άλλον που είχε πιάσει την κουβέντα στην πρωταγωνίστρια, “μην τον ακούς είναι ο δολοφόνος” ήταν διάφορα που ακούγονταν στη διάρκεια του έργου.

Ηχητικά εφέ, “κλατς, πριτς, σπονγκ” ή ακόμα-ακόμα … ήχος πριονιού όταν εμφανιζόταν -εν μέσω χειροκροτημάτων- ο σχιζοφρενής δολοφόνος με το πριόνι.

Αυτόν τον αμείλικτο τύπο, που έψαχνε θύματα να πετσοκόψει και υποτίθεται δεν έβλεπε καλά, τον καθοδηγούσαν “δεξιά, αριστερά, πίσω από το ψυγείο είναι” ή τον συμβούλευαν “κόψτον καλύτερα την άλλη φορά, άντε μαλάκα…”

Τι έργα βλέπαμε; Ό,τι μπορεί να σκεφτείτε σε θρίλερ, σπλάτερ, μάτερ και όπως αλλιώς λέγονται οι συγκεκριμένες ταινίες, ας με συγχωρέσουν ο Θοδωρής Δημητρόπουλος και η Ιωσηφίνα Γριβέα. Οι τίτλοι τους είναι χαρακτηριστικοί: Ο λόφος των κρεμασμένων, Ο Χασάπης, Ο θάνατος γεννιέται , Παγίδα Θανάτου, Το σκοτάδι, πολλοί δράκουλες, φυσικά Κάρπεντερ και άλλα φιλμ οι διανομείς των οποίων δεν φαντάζονταν ότι θα έκαναν 300 και 400 εισιτήρια σε δυο βράδια!

Το θέατρο σκιών

Όμως αυτό που έκανε τον χαβαλέ του Ελιζε διαφορετικό δεν ήταν η ευρηματικότητα στις ατάκες, ή όσα σκαρφίζονταν διεστραμμένοι νεαροί εγκέφαλοι να φωνάξουν πριν και κατά τη διάρκεια της προβολής (μετά όλοι έφευγαν ικανοποιημένοι).

Το κλου ερχόταν από το … θέατρο σκιών που έπαιζαν με τα χέρια τους (ή και με φιγούρες καραγκιόζη καμιά φορά) οι εμπνευσμένοι θεατές του εξώστη, που πολλές φορές είχαν κρατημένες θέσεις για να κάνουν το σόου τους. Τα χέρια τους και τα αντικείμενα που εμφανίζονταν πάνω στην οθόνη διαμόρφωσαν, εν τέλει, τον θρύλο του Ελιζέ.

Όταν στην οθόνη έβγαινε ο Κρίστοφερ Λι ως Δράκουλας, έβγαιναν σταυροί, η ξυλάκια που … μπήγονταν εικονικά στην καρδιά του κόμη. Με τα χέρια τους έκαναν παπάδες, χάιδευαν τα κεφάλια των πρωταγωνιστών, έξυναν την μύτη τους. Αλλά στο περίφημο Burning (ματωβαμένο γουικέντ) όπου ένας τρελός τριγυρίζει σε ένα καλοκαιρινό κάμπινγκ σφάζοντας νεαρούς και νεαρές με ένα ψαλίδι γινόταν της κακομοίρας

Δεν έφτανε μόνο το ψαλίδι που πετσόκοβε στο έργο τους ηθοποιούς, εμφανιζόταν και εκείνο του εξώστη. Σε … άσχετες στιγμές, για να προκαλέσει ποταμούς από γέλια. Ντελίριο! Μια φορά βγήκαν και πραγματικές φιγούρες καραγκιόζη, μέσα σε αποθέωση και “πάμε μπαμπάκο, γεια σου οικογένεια”.

Οι μεταμεσονύχτιες προβολές του Ελιζέ έκαναν θραύση. Κάποια στιγμή ήρθε και η παρακμή τους, αφήνοντας σε όλους όσους πηγαίναμε εκείνα τα ατελειωτα βράδια μια δυνατή ανάμνηση αλλά και την αίσθηση ότι όλα αυτά δεν συνέβησαν ποτέ (τόσο αδιανόητα φαντάζουν σήμερα) κι απλά καμιά φορά τα βλέπουμε σαν όνειρα στον ύπνο μας.

Κι όμως το ανακαινισμένο Ελιζέ και το φεστιβάλ ταινιών τρόμου που θα διοργανωθεί τον Μάιο έρχεται για να μας πείσει ότι ήταν αλήθεια. Σε μια άλλη Αθήνα, σε μια άλλη εποχή για μια άλλη -μοναδική- διασκέδαση…

Διαβάστε όσα έγραψε στο mic.gr ο Τάκης Κρεμμυδιωτάκης για το Ελυζέ”

Δείτε (με παρέα) τον σχιζοφρενή δολοφόνο με το πριόνι