ΟΤΑΝ ΠΕΘΑΙΝΟΥΝ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΚΑΙ ΕΣΥ ΜΕΤΡΑΣ ΑΣΘΕΝΟΦΟΡΑ
Οι μικροπολιτικές είναι μέρος της καθημερινότητας μας. Δεν προκαλούν την παραμικρή έκπληξη. Εκτός και αν επιστρατεύονται πάνω από νεκρούς ανθρώπους.
Θέλω ένα λεπτό να μεταφέρω μια άποψη που ειπώθηκε στην ελληνική τηλεόραση και αφορούσε το πολύνεκρο ναυάγιο στην Πύλο. Δηλαδή, το θάνατο ανθρώπων.
“Επιβαρύνουμε τη χώρα με τους κατατρεγμένους ανθρώπους. Γιατί λέω επιβαρύνοντας: προχθές κάναμε την κουβέντα για τα ασθενοφόρα που δεν υπάρχουν διαθέσιμα στην Ελλάδα. Και εδώ βλέπουμε μια κολοσσιαία κινητοποίηση, έχουν πάει 8-10 ασθενοφόρα για να βοηθήσουν την κατάσταση.
Αν αυτήν την στιγμή κάποιος χρειαστεί ασθενοφόρο στο νομό Πελοποννήσου ή κάποιος σε κάποιο χωριό πάθει καρδιακό επεισόδιο, πού θα βρεθεί ασθενοφόρο να τον μεταφέρει;”.
Θα ήθελα να παρακολουθήσεις και το video που ακολουθεί.
Πώς νιώθεις;
Για να ‘ανοίξω’ τη συζήτηση, θα σου πω πώς ένιωσα εγώ; Απέραντη θλίψη για την ανθρώπινη ύπαρξη και το πού μπορεί να έχει φτάσει η ανθρωπιά. Στο βαθμό που την αμφισβήτησα. Και μετά έψαξα να βρω τι πραγματικά είναι ανθρωπιά.
Δεδομένα ο καθένας αποφασίζει πώς θα κουβαλήσει το ‘κουφάρι’ του
Υπάρχουν ποιότητες και αξίες που διαχρονικά, συνδέονται με αυτό που λέμε ‘ανθρωπιά’. Aνεξάρτητα από τους διαφορετικούς πολιτισμούς, τις θρησκείες και τις φιλοσοφικές οπτικές, παγκοσμίως αναγνωρίζονται συγκεκριμένα πράγματα ως “θεμέλιοι λίθοι” αυτού που λέγεται “άνθρωπος”.
Δεν ξέρω αν θυμάσαι, αλλά υποτίθεται πως οι άνθρωποι ξεχωρίζουμε στο ζωικό βασίλειο γιατί έχουμε αναπτυγμένες γνωστικές ικανότητες (πολύπλοκη συλλογιστική, δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων κ.α.), γλώσσα, επικοινωνία, αυτοσυνείδηση, συνείδηση και ικανότητα ηθικού συλλογισμού -μεταξύ πολλών άλλων.
Όλα αυτά δεν είναι δικές μου διαπιστώσεις, αλλά ερευνητών.
Συχνά, πυκνά βέβαια, προκύπτει ένα περιστατικό, όπως το ναυάγιο και καταλαβαίνεις πως μάλλον αμφισβητείται η θέση μας, ως πιο εξελιγμένου είδους.
Εκτός και αν θεωρείς ότι ζεις στη ζούγκλα, με απόλυτη προτεραιότητα την επιβίωση.
Η αλήθεια ωστόσο, είναι ότι και να το θεωρείς αυτό, υπάρχουν απτά στοιχεία που πείθουν και τους πλέον αμετάπειστους πως η επιβίωση αφορά τη διατήρηση της ζωής μέσα σε αντίξοες συνθήκες.
Όχι τη διασφάλιση μιας άνετης (και δη οικονομικά) ζωής.
Δεν κρίνω.
Ο καθένας έχει δικαίωμα να κάνει τις ‘εκπτώσεις’ που επιλέγει να κάνει, για να ζήσει πιο εύκολα/άνετα. Να διασφαλίσει το επίπεδο της ζωής που πιστεύει πως του αξίζει. Ή ότι θέλει. Ή που στο τέλος της ημέρας, έχει συνηθίσει -και αρνείται να το αλλάξει.
Υπάρχει ωστόσο, πάντα ένα διακριτό όριο που ουρλιάζει πότε έχεις χάσει την ανθρωπιά σου.
Αλλά θα μου πεις, τι είναι ανθρωπιά.
Να σου απαντήσω, αφότου μεταδώσω άλλη μια εικόνα.
Τι σημαίνει ‘ανθρωπιά’
Στην παγκόσμια αναγνωρισμένη λίστα όσων συνθέτουν αυτό που λέμε ‘ανθρωπιά’ υπάρχουν πολύ συγκεκριμένες σημειώσεις. Οι βασικές είναι η ενσυναίσθηση, η συμπόνια και η ηθική συνείδηση.
Ως ενσυναίσθηση προσδιορίζεται η ικανότητα να κατανοείς και να μοιράζεσαι τα συναισθήματα των άλλων. Να δείχνεις συμπόνια, με το να φροντίζεις και να νοιάζεσαι για την ευημερία τους.
Η συμπόνια αφορά την καλοσύνη που δείχνεις, την κατανόηση και την προθυμία να ανακουφίσεις κάποιον από τα βάσανα του.
Το κεφάλαιο της ηθικής συνείδησης είναι λίγο πιο σύνθετο. Εν συντομία, είναι η εγγενής ικανότητα κάθε υγιούς ανθρώπου να αντιλαμβάνεται τι είναι σωστό και τι λάθος και με τη δύναμη αυτής της αντίληψης, να ελέγχει, να παρακολουθεί, να αξιολογεί και να εκτελεί τις πράξεις του.
Ακολουθούν κάποια στοιχεία της.
- Ο σεβασμός της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, η αναγνώριση της εγγενούς αξίας κάθε ανθρώπου -ανεξάρτητα από το υπόβαθρο, τη φυλή, το φύλο ή τα ‘πιστεύω’ του-, σε βοηθά να έχεις μια δικαιοσύνη και να μην κάνεις διακρίσεις.
- Η ακεραιότητα προϋποθέτει την ειλικρίνεια, την αυθεντικότητα και την ηθική ευθύτητα. Βασικά, του να ξέρουμε ποιοι είμαστε και αυτό να είναι προϊόν δουλειάς με τον εαυτό μας. Πάντα χρήσιμη είναι η συνέπεια μεταξύ αυτών που πιστεύεις, αυτών που λες και αυτών που κάνεις.
- Έπειτα, υπάρχει η νομιμότητα και η δικαιοσύνη. Όχι αυτή που βολεύει τον καθένα ξεχωριστά. Συνολικά τη βλέπεις την εικόνα. Δηλαδή, αν πράξη που κάνει άλλος είναι από λάθος έως εγκληματική, το αυτό ισχύει όταν την κάνεις κι εσύ.
- Η ανθρωπιά σου τιμάται και όταν κάνεις για το καλό άλλου, επειδή το θες, χωρίς να περιμένεις αντάλλαγμα. Το λες και ‘αλτρουισμό’. Συνεπικουρείται από τη γενναιοδωρία.
- Δεν πρέπει να ξεχνάς πως άνθρωπο σε κάνει και η υπευθυνότητα με την ανάληψη ευθυνών. Αν δηλαδή, μια πράξη σου έχει αρνητικό αντίκτυπο σε άλλον αποδέχεσαι τις συνέπειες και προσπαθείς -με πράξεις- να επανορθώσεις.
Πώς μπορείς να καταλάβεις ότι φεύγει η ανθρωπιά από μέσα σου
Άνθρωποι είμαστε (μάλλον), άρα και λάθη θα κάνουμε και θα παρασυρθούμε από ματαιοδοξίες ή άλλα ‘φαινόμενα’ της κοινωνίας, πριν καταλήξουμε στο ποιοι είμαστε και τι θέλουμε από αυτήν τη ζωή.
Ας δούμε πού έχει καταλήξει η επιστήμη, ως προς το πώς μπορούμε να καταλάβουμε ότι χάνουμε τον άνθρωπο που υπάρχει μέσα μας και γινόμαστε κτήνη (τίποτα δεν έχει σημασία αν είναι να είμαστε καλά -ή τουλάχιστον όπως προσδιορίζουμε εμείς το ‘καλά’- εμείς).
- Δεν είμαστε ικανοί (δεν μας ‘βγαίνει’, δεν μας ενδιαφέρει) να καταλάβουμε τους άλλους ή να μοιραστούμε μαζί τους τα συναισθήματα τους.
- Εμπλεκόμαστε σε σκόπιμα επιβλαβή ή καταστροφική συμπεριφορά προς τους άλλους, είτε σωματικά, συναισθηματικά ή ψυχολογικά, χωρίς να νιώθουμε τις παραμικρές τύψεις. Χωρίς γενικά, να ‘νιώθουμε’. Πράγμα που δείχνει ότι μας έχει εγκαταλείψει και η ηθική συνείδηση, μαζί με κάθε έννοια της ευθύνης.
- Εκμεταλλευόμαστε ό,τι μπορούμε να εκμεταλλευτούμε για προσωπικό όφελος ή ικανοποίηση, αδιαφορώντας για τις συνέπειες σε όσους θα επηρεαστούν από τις κινήσεις μας.
- Δεν δίνουμε δεκάρα για τη δικαιοσύνη και την ίση μεταχείριση. Ό,τι απαιτούμε για εμάς σε περίπτωση που βρεθούμε σε δεινή θέση, δεν ‘εφαρμόζεται’ και σε άλλους -που δεν μας ενδιαφέρουν αφού δεν έχουμε σχέση μαζί τους. Βέβαια, αργά ή γρήγορα δεν μας ενδιαφέρουν ούτε αυτοί.
- Αποστασιοποιούμαστε συναισθηματικά από τους άλλους και αδιαφορούμε για τη σημασία των κοινωνικών δεσμών. Τι μας νοιάζει τι λένε οι άλλοι για εμάς (ακόμα και αν μεταξύ τους είναι δικοί μας άνθρωποι); Σημασία έχει να είμαστε εμείς καλά
Γιατί χάνουμε την ανθρωπιά μας
Μελέτες δείχνουν πως η απώλεια της ανθρωπιάς μπορεί να προκληθεί από διάφορους παράγοντες. Κάποιοι λειτουργούν ως έκτακτο μέτρο αυτοπροστασίας, όπως συμβαίνει παραδείγματος χάριν έπειτα από ένα τραύμα, μια κακοποίηση ή την έκθεση σε ακραία βία. To αυτό μπορεί να γίνει και σε περίπτωση κοινωνικού αποκλεισμού, με εργασίες να δείχνουν πως και ο Covid ήταν trigger.
Ενδέχεται να είναι μια σταδιακή διαδικασία, ως αποτέλεσμα απευαισθητοποίησης ή απάθειας.
Είναι πιθανό για ένα άτομο να χάσει την ανθρωπιά του από επιλογή: διαλέγει να δώσει προτεραιότητα στο δικό του συμφέρον έναντι της ευημερίας των άλλων. Ή να γίνει συνένοχος σε πράξεις αδικίας ή καταπίεσης.
Τονίζεται πως δεν μπορεί να προσδιοριστεί με απόλυτη σαφήνεια η έννοια της ‘απώλειας της ανθρωπιάς’, αφού δεν πρόκειται για κάτι που μπορεί να ποσοστικοποιηθεί ή να μετρηθεί.
Εάν λοιπόν, κάποιος θεωρείται ότι έχει χάσει την ανθρωπιά του, είναι επειδή οι πράξεις του θεωρούνται απάνθρωπες από την κοινωνία.
Είναι επίσης, σημαντικό να θυμόμαστε ότι οι άνθρωποι μπορούν επίσης να ανακτήσουν την ανθρωπιά τους -μέσω των τύψεων ενδεχομένως ή της αυτοκριτικής- και της επανόρθωσης για τα κακά που έχουμε κάνει.
Η ερώτηση του ενός εκατομμυρίου ευρώ
Καλά τα λένε οι ερευνητές, αλλά στο τέλος της ημέρας ‘μετράει’ τι λέμε εμείς για τον εαυτό μας. Κατά συνέπεια, η ερώτηση του 1.000.000 ευρώ είναι “γιατί να θέλω να έχω ανθρωπιά, αφού είναι πιο επικερδές -πιο εύκολο- να μην έχω”.
Όταν ‘σβήνεις’ το διακόπτη της ανθρωπιάς σου, δεν νιώθεις λύπη, θυμό, κατάθλιψη ή ό,τι άλλο συνδέεται με συναίσθημα. Κατά συνέπεια, δεν νιώθεις χαρά, ενθουσιασμό, ευτυχία ή ό,τι θετικό.
Άρα ζεις κενή ζωή.
Την απάντηση στο αν αξίζει να διατηρήσεις την ανθρωπιά σου, μπορείς να τη δώσεις μόνο εσύ -για τον εαυτό σου.
Σε όλες τις περιπτώσεις, κάτι κερδίζεις και κάτι χάνεις.
