Αυτό που κάνει η Κοπεγχάγη με τους τουρίστες, θα έπρεπε να το κάνουν όλοι

Υπερτουρισμός στο αστικό κέντρο, αλόγιστη ανάπτυξη του Airbnb, τιμές που παίρνουν την ανιούσα στα σημεία “τουριστικού ενδιαφέροντος” και όχι μόνο, σκουπίδια και έλλειψη εξυπηρέτησης. Η εικόνα σίγουρα θυμίζει το κέντρο της Αθήνας.

Η “αγανάκτηση” των ντόπιων έναντι του υπερτουρισμού, παρατηρείται σε πολλές περιοχές της ΕΕ. Στη Βαρκελώνη πραγματοποιούνται διαμαρτυρίες των κατοίκων, το ίδιο έχει γίνει τους τελευταίους μήνες σε Γένοβα, Λισαβόνα και Κανάρια Νησιά, όπως σημειώνει σε ανάλυσή του το Politico. Το ίδιο έγινε και στη Βενετία, με αφορμή το το γαμήλιο πάρτι του Τζεφ Μπέζος.

Την ώρα που συμβαίνουν αυτά, οι Δανοί ενεργοποιούν τους επισκέπτες και τους καλούν να συμμετάσχουν ενεργά στη φροντίδα της πόλης, με θετικά “ανταλλάγματα” προς ανταμοιβή τους.

Η τοπική Αρχή της Κοπεγχάγης έχει εφαρμόσει ένα πρωτοποριακό πρόγραμμα που ακούει στο όνομα CopenPay. Το πρόγραμμα επιβραβεύει τους τουρίστες που αφήνουν θετικό αποτύπωμα κατά την επίσκεψή τους. Κάνεις κάτι καλό για τον τόπο στον οποίο κάνεις διακοπές; Παίρνεις ανταμοιβή.

Όπως αναφέρεται στην περιγραφή του, στην επίσημη ιστοσελίδα: “Το CopenPay, ένα νέο πρόγραμμα της Αρχής της Κοπεγχάγης, παρέχει κίνητρα για βιώσιμο τουρισμό. Οι τουρίστες κερδίζουν πόντους για δράσεις όπως η ποδηλασία ή η χρήση των μέσων μαζικής μεταφοράς, τους οποίους μπορούν να εξαργυρώσουν σε τοπικές εμπειρίες. Σε αντίθεση με πολλές πρωτοβουλίες, το CopenPay δεν έχει ως στόχο να αυξήσει τον τουρισμό, αλλά μάλλον να τον κάνει πιο βιώσιμο και ανταποδοτικό τόσο για τους επισκέπτες, όσο και για την πόλη. Το CopenPay αποσκοπεί στο να προσφέρει μια κουλτούρα περιβαλλοντικής ευθύνης, εμπλουτίζοντας την συνολική εμπειρία του επισκέπτη”.

Το μοντέλο είναι απλό: Αντί να επιλέξεις το αεροπλάνο, μπορείς να φτάσεις στην Κοπεγχάγη με τρένο ή ηλεκτρικό αυτοκίνητο και να πάρεις ως δώρο ένα παγωτό ή ένα τοπικό σνακ. Αντί να νοικιάσεις αυτοκίνητο, κάνεις ποδήλατο, καθαρίζεις μια γειτονιά, συντηρείς έναν κήπο ή συμμετέχεις σε μια εθελοντική δράση που περιλαμβάνεται στο CopenPay. Σε αντάλλαγμα, λαμβάνεις δωρεάν είσοδο σε μουσεία, δωρεάν ποδηλασία, μαθήματα γιόγκα, ξεναγήσεις, ακόμα και δωρεάν γεύματα στον κεντρικό σταθμό.

Για να διατηρήσει τα πράγματα ελκυστικά, το CopenPay εισάγει εβδομαδιαίες και μηνιαίες “προκλήσεις”. Αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν ποδηλασία σε μια συγκεκριμένη απόσταση μέσα στον αστικό ιστό, ή συμμετοχή σε μια κοινοτική πρωτοβουλία δενδροφύτευσης. Η ολοκλήρωση αυτών των “challenges”, ξεκλειδώνει επιπλέον πόντους.

Το CopenPay ξεκίνησε πιλοτικά το 2023 και φέτος επεκτάθηκε θεαματικά. Στην αρχή λειτουργούσε για τέσσερις εβδομάδες και πλέον έφτασε στις εννέα, με συμμετοχή 100 σημείων ενδιαφέροντος, αριθμός τετραπλάσιος σε σχέση με το 2024. Τα τοπικά καταστήματα και εστιατόρια που δίνουν προτεραιότητα στη βιωσιμότητα, συνεργάζονται με το CopenPay “εξαργυρώνοντας” πόντους για τους επισκέπτες και αυξάνοντας τη δική τους επισκεψιμότητα με τον τρόπο αυτό. Win – win δηλαδή. “Αναλάβετε δράση για μια πιο καθαρή Κοπεγχάγη – και απολαύστε το μεσημεριανό γεύμα στη μισή τιμή”, προτρέπει για παράδειγμα ένα κεντρικό εστιατόριο.

“Περπάτησε 5000 βήματα στην πόλη και πάρε έναν δωρεάν καφέ”, αναφέρει άλλο “challenge”, με τον καφέ να παρέχεται σε συμβεβλημένα μαγαζιά. Τα Marriott Hotel προσφέρουν 50% στο μεσημεριανό γεύμα για όποιον μετέχει σε δράσεις αστικής γεωργίας (σπορά, φύτευση, πότισμα, ξεβοτάνισμα).

Ανάμεσα στις δράσεις είναι ο καθαρισμός του λιμανιού με χρήση καγιάκ (και επιβράβευση με ένα μη αλκοολούχο ποτό ή σνακ), χρήση δημόσιων μεταφορών αντί για ιδιωτικά μέσα, και συμμετοχή σε τοπικά αστικά projects, πάντα με επιβράβευση. Να πούμε εδώ πως το κόστος ζωής στη Κοπεγχάγη είναι 1,44 φορές πιο υψηλό σε σχέση με την Αθήνα, ωστόσο τα ενοίκια κατ’ αναλογία μέσου μισθού, ανέρχονται περίπου στο 1/3 αυτού για περιοχές στο κέντρο, ενώ σαφώς υψηλότερος είναι και ο μέσος μισθός (βλέπε παρακάτω).

Κάτι ανάλογο άρχισε να κάνει και η Ελβετία η οποία προσφέρει εκπτώσεις στα μέσα μεταφοράς για όσους διαμένουν σε βιώσιμα καταλύματα και χρεώνει συμβολικό εισιτήριο σε δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς (όπως η λίμνη Brienz).

Η ανάγκη για έναν “νέο τουρισμό”

Όπως γράφει το Politico, η ανάγκη για “επανεφεύρεση του τουρισμού”, είναι επείγουσα. Το 2024, ο τουρισμός στην Ισπανία εκτοξεύτηκε, φτάνοντας το 15,6% του ΑΕΠ, αλλά οι Ισπανοί δεν έμειναν ιδιαίτερα ικανοποιημένοι. Αυτό γιατί βλέπουν τις πόλεις τους να μετατρέπονται σε απρόσωπα θεματικά πάρκα για τουρίστες με συνωστισμό παντού, έλλειψη κατοικιών και εκτόξευση ενοικίων, σκουπίδια παντού. Ο τουρισμός “συνεισφέρει” το 8% των παγκόσμιων εκπομπών CO₂ παγκοσμίως, ενώ είναι 20% πιο ρυπογόνος σε σχέση με άλλες πλευρές των δράσεων οικονομικής ανάπτυξης. Κοινώς, το να καθαρίζεις σκουπίδια ενώ κάνεις καγιάκ στο λιμάνι της Κοπεγχάγης, δεν είναι απλώς μια “πράσινη τουριστική εμπειρία”, αλλά έχει ουσιαστικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα, πράγματα δηλαδή που υπερβαίνουν ένα καρέ στο Instagram.

Φανταστείτε να γινόταν κάτι τέτοιο στην Αθήνα. Αντί να περιφέρεται ο τουρίστας στην πόλη απλώς καταναλώνοντας, θα μπορούσε να γνωρίσει ουσιαστικά μια γειτονιά συμβάλλοντας στον καθαρισμό της, με δωρεάν ιστορικές ξεναγήσεις. Ή να συνεισφέρει σε κοινωνικές δράσεις για ευάλωτο πληθυσμό, λαμβάνοντας κάποιο αντίστοιχο, συμβολικό “αντάλλαγμα”, όπως μια ενημέρωση για την πρόσφατη οικονομική κατάσταση της χώρας και τα σημερινά προβλήματά της.

Κατά το Politico ο “τουρισμός του μέλλοντος” πρέπει να είναι ο τουρισμός της συμμετοχής, της προσφοράς, της βιωσιμότητας, στη “γραμμή” που χαράσσει η Κοπεγχάγη.

Φυσικά, τα παραπάνω δεν μπορούν να υποκαθιστούν την ευθύνη των δημοτικών αρχών έναντι της καθαριότητας  και της στήριξης όλων των πολιτών (προσβασιμότητα, κοινωνικό έργο, ασφάλεια, φωτισμός, χώροι πρασίνου). Ο σκοπός δεν είναι να κάνουν οι τουρίστες “τη βρώμικη δουλειά”, αλλά να συμβάλλουν στον σεβασμό του τόπου που επισκέπτονται, ερχόμενοι πιο κοντά στον καθημερινό τρόπο ζωής που προάγεται από την εκάστοτε πόλη.

Η Κοπεγχάγη θεωρείται συνολικά μια πόλη-πρότυπο λόγω της εστίασής της στην βιώσιμη ανάπτυξη, την πράσινη αστική διαχείριση και τις καινοτόμες λύσεις στις μεταφορές.

Η ετήσια κατάταξη βιωσιμότητας των πόλεων για το 2025, που δημοσιεύτηκε από την Economist Intelligence Unit (EIU) φέρνει στην κορυφή της λίστας την πρωτεύουσα της Δανίας, αποσπώντας την υψηλότερη συνολική βαθμολογία μεταξύ 173 πόλεων από όλο τον κόσμο.

Η αξιολόγηση βασίστηκε σε πέντε βασικούς πυλώνες: σταθερότητα, υγειονομική περίθαλψη, πολιτισμός και περιβάλλον, εκπαίδευση και υποδομές. Η Κοπεγχάγη ξεχώρισε με συνολική βαθμολογία 98/100, αγγίζοντας το απόλυτο σε σταθερότητα, εκπαίδευση και υποδομές.

Να πούμε τέλος, πως η Δανία είναι συνολικά στις 10 πιο “ευτυχισμένες” χώρες του κόσμου, και αυτή τη στιγμή βρίσκεται στη δεύτερη θέση της σχετικής κατάταξης του Gallup, πίσω από τη Φινλανδία. Η Ελλάδα είναι στην 81η θέση. Η εν λόγω κατάταξη των χωρών βασίστηκε στις απαντήσεις που έδωσαν οι κάτοικοι όταν τους ζητήθηκε να αξιολογήσουν τη ζωή τους με βάση μία σειρά από παράγοντες όπως κοινωνική υποστήριξη, εισόδημα, υγεία, ελευθερία και απουσία διαφθοράς. Ο μέσος μισθός στη Δανία φτάνει στα 5.634 ευρώ, με ένα διαμέρισμα με 3 υπνοδωμάτια στο κέντρο της πρωτεύουσας να φτάνει περίπου στα 1.700 ευρώ.