ΓΙΑΝ ΦΑΜΠΡ: ΕΝΑΣ ΑΙΡΕΤΙΚΟΣ ΦΛΑΜΑΝΔΟΣ ΣΤΑ ΗΝΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΦΕΣΤΙΒΑΛ

Από την Ελπίδα Φίλη

Καλλιτεχνική αδεία, πολλά μπορεί να κάνει κάποιος. Και ο Γιαν Φαμπρ είναι από τις περιπτώσεις δημιουργών που ποτέ δεν δίστασε να υλοποιήσει όποια ιδέα του ερχόταν στο νου, χωρίς ποτέ να ασχοληθεί με το τι θα πουν οι άλλοι. Άλλωστε, πιστεύει ότι δεν νοείται περιορισμός στην τέχνη και ο ίδιος το έχει αποδείξει μέσα στα 35 χρόνια της χορογραφικής, εικαστικής και θεατρικής του καριέρας που του έχει φέρει διεθνή αναγνώριση και σεβασμό. Μέσα σε αυτό το σκεπτικό, πριν από μερικά χρόνια έκανε μια δράση στο δημαρχείο της ιδιαίτερης πατρίδας του της Αμβέρσας, όπου άνθρωποι εκσφενδόνιζαν γάτες στον αέρα. Όπως είναι λογικό οι φιλοζωικές οργανώσεις τον στοχοποίησαν διότι ταλαιπώρησε τα κακόμοιρα τετράποδα ενώ κινδύνευσε η σωματική του ακεραιότητα καθώς ορισμένοι πολίτες ήθελαν μετά να τον λιντσάρουν.

Θα αναρωτηθεί κανείς αν αυτό το περιστατικό και μόνο χαρακτηρίζει τον διάδοχο του Γιώργου Λούκου στο Φεστιβάλ Αθηνών. Το ΥΠΠΟ μετά από μια σειρά – τουλάχιστον άκομψων χειρισμών – απέπεμψε τον προηγούμενο καλλιτεχνικό διευθυντή από το πόστο του, ο οποίος ήταν εγνωσμένο κύρους και εντιμότητας. Αφορμή ήταν μια υπόθεση που αφορούσε τα λογιστικά και οικονομικά θέματα του θεσμού, την οποία διερευνούν ακόμα οι αρχές. Το ζήτημα αυτό έγινε η θρυαλλίδα να στραφεί μεγάλο μέρος του κοινού του φεστιβάλ αλλά και των καλλιτεχνών που είχαν συνεργαστεί με τον Λούκο εναντίον του υπουργείου, με το επιχείρημα ότι ο λόγος της δίωξης ήταν κατά βάση πολιτικός και πως η ιστορία για την οποία κατηγορείται είχε την χρονική της εκκίνηση προτού εκείνος αναλάβει την διεύθυνση.

Όπως και αν έχουν τα πράγματα, το υπουργείο βρέθηκε σε δύσκολη θέση και αποφάσισε να κάνει ρελάνς τοποθετώντας τον Βέλγο στο τιμόνι του ιστορικού Ελληνικού Φεστιβάλ. Έτσι κανείς δεν μπορεί να κατηγορήσει την ηγεσία ότι καθαίρεσε κάποιον εξαιρετικά αγαπητό και αναγνωρισμένο και έβαλε στην θέση του έναν «ημέτερο». Ο Φαμπρ είναι ένας σταρ με διεθνείς διασυνδέσεις που – θεωρητικά – μπορεί να φέρει ως μετακλήσεις μεγάλα ονόματα στην Αθήνα. Επίσης έχει μια ειδική σχέση αγάπης με την χώρα μας καθώς έχει παρουσιάσει εδώ έργα τέχνης, παραστάσεις και περφόρμανς. Κατά τα χρόνιας της οικονομικής κρίσης μάλιστα έχει φέρει θεατρικές δράσεις χωρίς να πάρει αμοιβή και γενικά δεν μπορεί κανείς να τον κατηγορήσει ότι έρχεται εδώ για να κάνει «αρπαχτή». Θα υπέθετε κανείς ότι το κίνητρό του είναι να μας βοηθήσει καθώς θεωρεί πως η κατάσταση στην οποία ζούμε αντανακλά πολιτικά και κοινωνικά θέματα ταυτότητας στην Ευρώπη.

Ποιος όμως είναι  αυτός ο εκκεντρικός τύπος; Γεννήθηκε το 1958 στο Βέλγιο σε μια οικογένεια με αριστερό πατέρα και μητέρα από την καλή κοινωνία. Σπούδασε στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της Αμβέρσας. Στις πρώτες του περφόρμανς, υπό τον τίτλο Money,  έκαιγε χαρτονομίσματα και εν συνεχεία σχημάτιζε την λέξη αυτή στα αγγλικά με την στάχτη τους. Το 1977 αποφάσισε – μόνος του εννοείται – να μετονομάσει την οδό που έμενε με το όνομά του. Έναν χρόνο αργότερα κάνει σχέδια χρησιμοποιώντας το ίδιο του το αίμα. Το ’80 αρχίζει να χρησιμοποιεί το απλό στυλό μπικ ως εκφραστικό μέσο. Κλείστηκε για τρεις μέρες μέσα σε έναν λευκό κύβο γεμάτο από διάφορα αντικείμενα και σχεδίασε κάθε δυνατή επιφάνεια. Αργότερα κάλυψε την επιφάνεια ενός ολόκληρου πύργου στο Βέλγιο με σχέδια με μπικ, έτσι ώστε το οικοδόμημα να γίνε μπλε. Η αντανάκλαση του μέσα στην λίμνη ήταν τόσο πιστή με το πραγματικό κτίριο που όταν το έβγαζε κανείς φωτογραφίες, δεν μπορούσε το ανθρώπινο μάτι να καταλάβει την διαφορά.

Από τα πιο σημαντικά του εικαστικά έργα ήταν μια παρέμβαση που έκανε στο Λούβρο, όπου τοποθέτησε δικά του έργα ανάμεσα στα μεγαλύτερα αριστουργήματα του κόσμου. Προκλητικός και αιρετικός έβαλε μέχρι και ένα δικό του ομοίωμα να ουρεί στον τοίχο του Μουσείου, μπροστά στον πίνακα ενός Φλαμανδού. Η έκθεση είχε κάποιες αντιδράσεις αλλά απέδειξε πως ο Φαμπρ έχει την εκτίμηση και τον σεβασμό από τους σύγχρονούς του, που του δίνουν τελικά την ελευθερία να κάνει ο,τι θέλει. Αν και άθεος, πρόσφατα έβαλε ένα έργο του – τον εαυτό του να κρατά έναν σταυρό – μέσα σε μια εκκλησία στην πατρίδα του. Κάποιες δημιουργίες του είδαμε και στην Ελλάδα, για πρώτη φορά, το 2003 στην έκθεση Outlook, που προηγήθηκε των Ολυμπιακών Αγώνων.

Στο θέατρο και τον χορό είναι επίσης πολύ τολμηρός. Τον ενδιαφέρουν ιδιαίτερα οι αντοχές του ηθοποιού, του χορευτή αλλά και του θεατή. Δεν διστάζει να δείξει αίμα και βία πιο πολύ για τονίσει την πίστη του στον ουμανισμό. Μια από τις σημαντικότερες του παραστάσεις είδαμε πρόσφατα στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης και κράτησε 24 ολόκληρες ώρες. Ο Τίτλος ήταν «Όλυμπος» και επρόκειτο για ένα δικό του σχόλιο στο θέμα της τραγωδίας και στην μοίρα του ανθρώπου. Για το 2016 έχει προγραμματίσει μια τεράστια έκθεση με έργα του στο Μουσείο Ερμιτάζ της Αγίας Πετρούπολης. Πλην όμως δέχθηκε να αναλάβει το φεστιβάλ ή να συνεργαστεί με τον θεσμό. Ακόμα δεν έχει κάνει δημοσίως δηλώσεις για τις προθέσεις του, όμως θα πραγματοποιήσει μια συνέντευξη Τύπου στην Αθήνα.