Έκθεση-κόλαφος του ΠΟΥ: Οι δαπάνες υγείας γονατίζουν τα νοικοκυριά στην Ελλάδα

Σημαντικές ανισότητες στην πρόσβαση και στο κόστος της υγειονομικής περίθαλψης στην Ελλάδα αναδεικνύει νέα, εκτενής έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ/Ευρώπη).

Σύμφωνα με τα στοιχεία, οι άμεσες πληρωμές από την τσέπη, δηλαδή το κόστος που επιβαρύνει τον πολίτη χωρίς κάλυψη από το ΕΣΥ, οδηγούν σχεδόν το 10% των ελληνικών νοικοκυριών σε καταστροφικές δαπάνες, σε επίπεδα που απειλούν την κάλυψη βασικών αναγκών όπως τρόφιμα, στέγαση και ενέργεια.

Οι πιο φτωχοί πληρώνουν τα περισσότερα

Η νέα μελέτη δείχνει ότι το βάρος των άμεσων πληρωμών στην Ελλάδα δεν κατανέμεται ισότιμα: αντιθέτως, η οικονομική επιβάρυνση είναι συστηματικά και αυξανόμενα συγκεντρωμένη στο φτωχότερο 20% του πληθυσμού.

Για τα νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος, οι δαπάνες που οδηγούν σε οικονομική κατάρρευση σχετίζονται κυρίως με:

• εξωνοσοκομειακά φάρμακα και

• εξωνοσοκομειακή ιατρική περίθαλψη.

Για τα νοικοκυριά υψηλότερου εισοδήματος, οι επιβαρύνσεις προκύπτουν συχνότερα από:

• νοσοκομειακή περίθαλψη,

• οδοντιατρική φροντίδα.

Η έκθεση επισημαίνει ότι, παρά τις βελτιώσεις των τελευταίων ετών, η Ελλάδα εξακολουθεί να εμφανίζει από τα υψηλότερα επίπεδα ανικανοποίητης ανάγκης για ιατρικές υπηρεσίες στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Το κόστος παραμένει ο κυριότερος λόγος που οι πολίτες αναβάλλουν ή ακυρώνουν ιατρική φροντίδα, με τις ανισότητες εισοδήματος να επιδεινώνουν το πρόβλημα.

Συνεχείς ανεπάρκειες στην κάλυψη παρά τις μεταρρυθμίσεις

«Παρότι παρατηρείται βελτίωση στην οικονομική προστασία, παραμένει μεγάλος αριθμός ανθρώπων – ιδίως όσων έχουν τα χαμηλότερα εισοδήματα – που συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν οικονομική δυσκολία και ανικανοποίητη ανάγκη», δηλώνει η Dr Natasha Azzopardi-Muscat, διευθύντρια στο τμήμα Συστημάτων Υγείας του ΠΟΥ/Ευρώπη.

Η έκθεση αναγνωρίζει ότι τα τελευταία χρόνια έγιναν σημαντικά βήματα για τη βελτίωση της πρόσβασης, ωστόσο διαπιστώνει ότι:

1. Οι δημόσιες δαπάνες υγείας παραμένουν κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ ως ποσοστό του ΑΕΠ, γεγονός που αντανακλά τη σχετικά χαμηλή προτεραιότητα της υγείας στον κρατικό προϋπολογισμό.

2. Υπάρχουν κενά σε όλες τις διαστάσεις κάλυψης: ποιοι καλύπτονται, ποιες υπηρεσίες καλύπτονται και τι πληρώνουν οι πολίτες μέσω συμμετοχών.

Τα κενά αυτά λειτουργούν σωρευτικά και οδηγούν σε διεύρυνση των ανισοτήτων στην πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας.

Η «κληρονομιά» της κρίσης και η ανάγκη για ανθεκτικότητα

Η οικονομική κρίση του 2008 ανέδειξε τον κατακερματισμό και την πολυπλοκότητα του ελληνικού συστήματος κάλυψης υγείας. Οι περικοπές στις παροχές, η συρρίκνωση των δημόσιων δαπανών και τα υφιστάμενα δομικά προβλήματα προκάλεσαν αύξηση της οικονομικής δυσχέρειας και της ανικανοποίητης ανάγκης για φροντίδα.

Παρά την εν μέρει ανάκαμψη, ο ΠΟΥ τονίζει ότι απαιτούνται ισχυρότερες πολιτικές που να προστατεύουν τα ευάλωτα νοικοκυριά και να μειώνουν την εξάρτηση από ιδιωτικές πληρωμές.

Πού πρέπει να εστιάσουν οι μεταρρυθμίσεις – οι προτάσεις του ΠΟΥ

Η έκθεση παραθέτει μια δέσμη προτάσεων για τη βελτίωση της πρόσβασης και τη μείωση της οικονομικής επιβάρυνσης:

1. Μείωση και απλοποίηση των συμμετοχών

• Επέκταση των απαλλαγών για χαμηλά εισοδήματα.

• Θέσπιση εισοδηματικού ανώτατου ορίου για όλες τις συμμετοχές.

• Αντικατάσταση ποσοστιαίων συμμετοχών με μικρές, σταθερές χρεώσεις.

• Αυτόματη εφαρμογή της προστασίας μέσω ψηφιακών εργαλείων ώστε να αυξηθεί η πρόσβαση και η αξιοποίηση.

2. Προσιτή πρόσβαση σε φάρμακα

• Βελτίωση της συνταγογράφησης και της διάθεσης.

• Προώθηση της χρήσης γενοσήμων.

• Περαιτέρω μείωση των τιμών των φαρμάκων.

3. Ενίσχυση της δημόσιας οδοντιατρικής φροντίδας

Η Ελλάδα βρίσκεται στα υψηλότερα επίπεδα ανικανοποίητης οδοντιατρικής ανάγκης στην ΕΕ. Ο ΠΟΥ προτείνει:

• διεύρυνση των δημόσια χρηματοδοτούμενων οδοντιατρικών υπηρεσιών,
• στόχευση σε παιδιά και νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος.

4. Αντιμετώπιση άτυπων πληρωμών και μεγάλων αναμονών

Η έκθεση ζητεί συστηματική παρακολούθηση των φαινομένων αυτών, καθώς ενισχύουν τις ανισότητες και περιορίζουν τον ρόλο του δημόσιου συστήματος.

5. Καθολική κάλυψη για όλους τους κατοίκους

Ο ΠΟΥ προτείνει αλλαγή της βάσης δικαιώματος στις παροχές υγείας του ΕΟΠΥΥ από τις εισφορές στην κατοικία, ώστε όλοι οι κάτοικοι της χώρας να έχουν το ίδιο σύνολο παροχών, χωρίς να απαιτείται ριζική αλλαγή στη χρηματοδότηση.

6. Ενίσχυση της διοίκησης, της αγοράς και της διακυβέρνησης

Απαιτείται βελτίωση στη διαχείριση των δημόσιων πόρων για ενίσχυση της ισότητας και της αποδοτικότητας του συστήματος.

Η έκθεση υπογραμμίζει ότι η υλοποίηση αυτών των προτάσεων προϋποθέτει αύξηση της δημόσιας επένδυσης στην υγεία, με στόχευση στη μείωση της οικονομικής δυσκολίας των νοικοκυριών χαμηλού εισοδήματος.

Το πλαίσιο και το εύρος των δεδομένων

Η ανάλυση καλύπτει την περίοδο 2008–2025 και βασίζεται σε:

• στοιχεία οικογενειακών προϋπολογισμών (2008–2023),

• δεδομένα ανικανοποίητης ανάγκης έως το 2024,

• πληροφορίες για την πολιτική κάλυψης έως Μάιο 2025.

Η παρακολούθηση της οικονομικής προστασίας γίνεται μέσω του Γραφείου της Βαρκελώνης του ΠΟΥ, στο πλαίσιο των στόχων καθολικής κάλυψης υγείας (UHC) και των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης.

Πλήρη στοιχεία και συγκριτικές αναλύσεις για όλες τις χώρες διατίθενται στο UHC Watch, μια πλατφόρμα που καταγράφει την πρόοδο στην προσιτή πρόσβαση στην υγεία στην Ευρώπη και την Κεντρική Ασία. Η έκθεση και η πλατφόρμα υποστηρίχθηκαν χρηματοδοτικά από το πρόγραμμα EU4Health.