Ένας στους 10 ασθενείς έχει πέσει θύμα ιατρικού λάθους

Δεν θα είναι λίγες οι φορές που κάποιο άτομο του περιβάλλοντός μας έχει αν μας μεταφέρει μια ιστορία σχετικά με κάποια ιατρική απροσεξία κατά τη διάρκεια της νοσηλείας του ή της επίσκεψής του σε κάποιο ιατρείο η διαγνωστικό κέντρο. Τις περισσότερες φορές η κατάσταση αποκαθίσταται όμως δεν είναι και λίγες οι περιπτώσεις που το σφάλμα μπορεί να έχει δραματικές επιπτώσεις. Σύμφωνα δε με τις εκτιμήσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, ένας στους δέκα ασθενείς σε όλον τον κόσμο έχει υποστεί βλάβη, κατά τη διάρκεια της νοσηλείας του, εξαιτίας των ιατρικών σφαλμάτων που θα μπορούσαν να έχουν προληφθεί.

Όπως εξηγεί στο Νews 24/7 ο κ. Αθανάσιος Βοζίκης Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Οικονομικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Πειραιώς, με ειδίκευση στα Οικονομικά της Υγείας και τα Πληροφοριακά Συστήματα, προκειμένου να γίνει διαχωρισμός των εννοιών του ιατρικού σφάλματος και του ανεπιθύμητου περιστατικού ως Ιατρικό Σφάλμα ορίζεται:

Η αδυναμία μιας προγραμματισμένης ενέργειας να συμπληρωθεί όπως αναμένεται ή η χρήση ενός λάθους σχεδιασμού για να επιτευχθεί ένας στόχος. Τα ιατρικά σφάλματα μπορεί να αναφέρονται στην κακή άσκηση της ιατρικής πρακτικής, στις παρενέργειες των φαρμάκων, στις ιατρικές επεμβάσεις και στον τεχνολογικό ιατρικό εξοπλισμό.

Η υπολειπόμενη, της επιβαλλόμενης επιμέλειας στο επάγγελμα του ιατρού, συμπεριφορά λόγω απόκλισης από το επαγγελματικό ιατρικό standard. Ως ιατρικό standard (πρότυπο ποιότητας) μπορεί να χαρακτηριστεί το σύνολο των προδιαγραφών ποιότητας και ασφάλειας στις οποίες πρέπει να ανταποκρίνεται σε ορισμένη περίπτωση η παροχή των ιατρικών υπηρεσιών και προσδιορίζεται από τις αντικειμενικές περιστάσεις, από τα πορίσματα της επιστήμης και από το απόσταγμα της εμπειρίας κατά το χρόνο διενέργειας της ιατρικής πράξης.

Το ιατρικό σφάλμα στην ουσία είναι ένα σφάλμα το οποίο μπορεί να συμβεί σε οποιοδήποτε στάδιο της θεραπευτικής διαδικασίας (πρόληψη, διάγνωση, θεραπεία) και μπορεί να αφορά σε ανύπαρκτη, εσφαλμένη ή και πλημμελή διάγνωση και θεραπεία μιας νόσου αλλά δε σημαίνει απαραίτητα ότι θα προκαλέσει και βλάβη στον ασθενή. Η συντριπτική πλειοψηφία των ιατρικών σφαλμάτων δε σχετίζεται με ανεπιθύμητα περιστατικά αλλά με την ιατρική αμέλεια, άρα τα σφάλματα αυτά μπορούν να προληφθούν ενώ ενδέχεται να μην προκαλέσουν βλάβη.

Όπως αναφέρει ο κ. Βοζίκης, σε πολλές αναπτυγμένες χώρες του κόσμου φαίνεται ότι το φαινόμενο των ιατρικών σφαλμάτων είναι υπαρκτό και πολλές φορές η πρόκληση τέτοιων περιστατικών, μπορεί να απειλήσει την ασφάλεια των πολιτών κατά την επαφή τους με το σύστημα υγείας. Σύμφωνα με την έρευνα του Ευρωβαρομέτρου, το 29% των Ευρωπαίων πολιτών δηλώνουν ότι έχουν βιώσει τις συνέπειες ενός ιατρικού σφάλματος οι ίδιοι ή κάποιο μέλος στην οικογένειά τους. Συγκεκριμένα κατά μέσο όρο, το 18% των πολιτών του δείγματος δηλώνουν ότι οι ίδιοι ή μέλη της οικογένειάς τους έχουν υποστεί ιατρικό σφάλμα κατά τη διάρκεια της νοσηλείας τους σε νοσοκομείο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ το 11% αναφέρει ότι του έχει συνταγογραφηθεί λανθασμένη φαρμακευτική αγωγή.

Στις αναπτυσσόμενες χώρες, ο κίνδυνος για την ασφάλεια των ασθενών από την πρόκληση ιατρικού σφάλματος, μπορεί να είναι είκοσι φορές μεγαλύτερος απ’ ότι στις ανεπτυγμένες χώρες. «Σε αντίθεση με το εξωτερικό, στην Ελλάδα δεν είναι δυνατή η καταγραφή των ιατρικών σφαλμάτων που συμβαίνουν κάθε χρόνο, σε όλη την επικράτεια. Η γνώση μας για τα περισσότερα περιστατικά προέρχονται από αυτόβουλες αναφορές, σποραδικά», αναφέρει ο καθηγητής.

Βαρύτητα βλαβών

Το επίπεδο της βαρύτητας των πιθανών βλαβών κυμαίνεται από το καμία βλάβη στον ασθενή (κατηγορίες Α έως D) μέχρι την προκληθείσα προσωρινή βλάβη, μόνιμη αναπηρία ή θάνατο (κατηγορίες Ε έως I). Για πιο αναλυτική παρουσίαση, παρατίθεται το παρακάτω διάγραμμα, το οποίο αποτελεί μια διαμορφωμένη μορφή ταξινόμησης της βαρύτητας των ανεπιθύμητων περιστατικών:

Σφάλματα

Οι περισσότεροι από εμάς θεωρούμε ότι τα ιατρικά σφάλματα συνήθως σχετίζονται είτε με κάποιο λάθος στην ιατρική συνταγή ή στη δοσολογία του φαρμάκου είτε με λάθος κατά τη διάρκεια του χειρουργείου. Ωστόσο, τα ιατρικά σφάλματα, ενδέχεται να προκληθούν σε όλες τις βαθμίδες του συστήματος υγείας, δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, όπως νοσηλευτικά ιδρύματα, κλινικές, εξωτερικά ιατρεία νοσοκομείου, κέντρα υγείας, δομές υγείας, ιδιωτικά ιατρεία και φαρμακεία. ενώ, υπάρχουν και πολλοί τύποι ιατρικού σφάλματος.

Οι ακόλουθες επτά (7) κατηγορίες, συνοψίζουν τους τύπους των ιατρικών σφαλμάτων που μπορούν να προκληθούν:

ΤΥΠΟΙ ΙΑΤΡΙΚΟΥ ΣΦΑΛΜΑΤΟΣ

Επιπλέον, τα ιατρικά σφάλματα κατηγοριοποιούνται με βάση το στάδιο της θεραπευτικής διαδικασίας που εμφανίστηκαν και συγκεκριμένα κατά τη διάρκεια της διάγνωσης, της θεραπείας ή των ενεργειών πρόληψης. Στον παρακάτω πίνακα, διαφαίνονται αναλυτικά τα στάδια δυνητικής πρόκλησης του ιατρικού σφάλματος, όπως κατηγοριοποιούνται σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία:

ΣΤΑΔΙΑ

Κόστος

Πρόσφατες έρευνες υποστηρίζουν ότι το ιατρικό σφάλμα επιφέρει ένα σημαντικό οικονομικό φορτίο (πέρα από το ιατρικό-κλινικό και ψυχολογικό για τους ασθενείς) που επιβαρύνει το σύνολο της κοινωνίας. Το μεγαλύτερο μερίδιο του κόστους, λόγω των περιστατικών σωματικής βλάβης, σχετίζεται με τις άμεσες δαπάνες υγείας και μετακυλίεται σε άλλες κατηγορίες της κοινωνίας και του τομέα υγείας, εκτός του νοσοκομείου. Τα ιατρικά σφάλματα και ανεπιθύμητα περιστατικά, ενδέχεται να επιβαρύνουν οικονομικά, διάφορες κατηγορίες του κοινωνικού συνόλου και αναφέρουμε τους κύριους παράγοντες που προξενούν τελικά κόστος: (α) οι επιπρόσθετες υπηρεσίες υγείας, (β) η παρατεταμένη νοσηλεία σε εξειδικευμένα ή μη τμήματα του νοσοκομείου, (γ) οι συνεχείς επισκέψεις σε ιδιώτες ιατρούς και σε εξωτερικά ιατρεία του νοσοκομείου, (δ) η επιπρόσθετη συνταγογράφηση φαρμάκων, (ε) η αγορά ιατρικού εξοπλισμού, τεχνητών μελών και αναλωσίμων, (στ) οι υπηρεσίες κατ’ οίκον φροντίδας υγείας, (ζ) οι φυσικοθεραπείες, (η) οι ιατρικές υπηρεσίες αποκατάστασης και αποθεραπείας, (θ) τα έξοδα κηδείας κ.ά.