Κάθε 30 δευτερόλεπτα σημειώνεται ένα κάταγμα που οφείλεται σε οστεοπόρωση

Περισσότερα από 200 εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως πάσχουν από οστεοπόρωση, μια ασθένεια που επιδρά στην αντοχή των οστών κάνοντάς τα περισσότερο ευάλωτα στα κατάγματα, προτιμώντας κυρίως της γυναίκες. Εκτιμάται ότι το 1/3 των γυναικών και το 1/5 των ανδρών άνω των 50 ετών θα υποστούν κατά την υπόλοιπη ζωή τους ένα τουλάχιστον οστεοπορωτικό κάταγμα. Έχει υπολογιστεί επίσης ότι στην Ευρωπαϊκή Ένωση το ετήσιο κόστος των καταγμάτων είναι 37 δισεκατομμύρια ευρώ και αναμένεται να αυξηθεί κατά 25% μέχρι το 2025. Η πιο επικίνδυνη περίπτωση κατάγματος που μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρή αναπηρία αλλά ακόμη και στο θάνατο, είναι το κάταγμα ισχίου. Υπολογίζεται δε ότι μέχρι το 2050 τα κατάγματα του ισχίου θα αυξηθούν κατά 240% στις γυναίκες και κατά 310% στους άνδρες.

Στην Ελλάδα εκτιμάται ότι το 2025 αναμένονται 107.000 οστεοπορωτικά κατάγματα, με προβλεπόμενο κόστος 814 εκατομμύρια ευρώ. Επίσης κατά τους μετριότερους επιδημιολογικούς υπολογισμούς, μεταξύ των ατόμων άνω των 50 ετών, περίπου το 22-25% πρέπει να λαμβάνει αντιοστεοπορωτική αγωγή.

Η 20 Οκτωβρίου έχει οριστεί ως Παγκόσμια Ημέρα Οστεοπόρωσης και με αφορμή την χθεσινή μέρα, το Ελληνικό Ίδρυμα Οστεοπόρωσης απαντά σε δέκα κοινές ερωτήσεις

1. Τι ακριβώς είναι η οστεοπόρωση;

Οστεοπόρωση είναι η ελάττωση της οστικής μάζας, δηλαδή του οστού, το αραίωμά του και η διαταραχή της αρχιτεκτονικής του, που οδηγούν σε ελάττωση της αντοχής του, ευθραυστότητα και αυξημένο κίνδυνο καταγμάτων

2. Γιατί η οστεοπόρωση αποτελεί ένα τόσο σημαντικό πρόβλημα;

Το πρόβλημα είναι μεγάλο και στη χώρα μας, με δεδομένο ότι περίπου 500 χιλιάδες γυναίκες άνω των 50 ετών πάσχουν από σοβαρή οστεοπόρωση

3. Ποιος είναι ο βασικός αιτιολογικός παράγοντας;

Για τη δημιουργία της μετεμμηνοπαυσιακής οστεοπόρωσης, είναι η μείωση των οιστρογόνων. Ωστόσο, οι μηχανισμοί της δημιουργίας της οστεοπόρωσης είναι πολύπλοκοι και σε πολλά σημεία τους ακόμη αδιευκρίνιστοι. Απλώς θα μπορούσε να λεχθεί ότι ουσιαστικά διαταράσσεται η αρμονική συνύπαρξη – ισορροπία που υπάρχει σε όλη μας τη ζωή ανάμεσα στις δύο βασικές ομάδες κυττάρων που ρυθμίζουν τον πολύπλοκο οστικό μεταβολισμό: τους οστεοβλάστες, τους «καλούς εργάτες» που χτίζουν οστό και τους οστεοκλάστες, που χαλούν, «τρώνε» το οστό.

4. Ποιοι άλλοι παράγοντες θεωρούνται επιβαρυντικοί στην εμφάνιση της νόσου;

Βασικοί παράγοντες κινδύνου είναι οι εξής:

– Η κορυφαία οστική πυκνότητα, δηλαδή πόσο οστό έχει ο άνθρωπος στην ηλικία των 30 ετών. Όσο πιο γεμάτες είναι οι αποθήκες του, τόσο περισσότερο ασφαλής είναι ο άνθρωπος, ακόμη κι αν χάσει οστό.

– Ο ρυθμός οστικής απώλειας μετά την εμμηνόπαυση, που ποικίλει από γυναίκα σε γυναίκα και επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες όπως:

– Η πρώιμη –και ιδιαίτερα η χειρουργική- εμμηνόπαυση.

– Ο τύπος της γυναίκας –μικρόσωμες, αδύνατες και ανοιχτόχρωμες είναι οι πλέον επιρρεπείς.

– Άλλες ορμονικές διαταραχές και κυρίως οι διαταραχές του θυρεοειδούς.

– Ορισμένα φάρμακα, με συνηθέστερα και σημαντικότερα τα κορτικοειδή, τη θυροξίνη, τα αντιπηκτικά, τα αντιόξινα, τα χημειοθεραπευτικά, τα αντιεπιληπτικά κ.α.

–  Κάποιες υγιειονο-διαιτητικές συνήθειες, όπως η καθιστική ζωή και η έλλειψη άσκησης, μια δίαιτα φτωχή σε ασβέστιο και πλούσια σε λευκώματα, το κάπνισμα, η κατάχρηση αλκοόλ και καφέ, το οικογενειακό ιστορικό οστεοπόρωσης – καταγμάτων κ.α.

5. Ποια είναι τα κλινικά συμπτώματα της οστεοπόρωσης;

Δυστυχώς η οστεοπόρωση είναι σιωπηλή νόσος, «σιωπηλός κλέφτης», όπως ονομάζεται. Δεν έχει ενοχλήματα, παρά μόνον όταν προχωρήσει σημαντικά και αρχίσουν τα μικρά ή μεγαλύτερα κατάγματα.

6. Πώς επιβεβαιώνεται η διάγνωση και τι περιλαμβάνει;

Σε γυναίκες που έχουν δύο ή περισσότερους παράγοντες κινδύνου, ο γιατρός θα συστήσει κατ΄ αρχήν μέτρηση της οστικής μάζας και για τουλάχιστον μία φορά ο γιατρός θα συστήσει έναν έλεγχο των βασικών οστικών βιοχημικών δεικτών

7. Θα πρέπει να ελέγχονται όλες οι γυναίκες;

Παρόλο που υπάρχουν υποστηρικτές της άποψης να ελέγχονται όλες οι γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση, υπάρχει η αντίληψη ότι για πρακτικούς, δεοντολογικούς και οικονομικούς λόγους θα πρέπει ο γιατρός να ανιχνεύει τις γυναίκες που χρειάζονται τον έλεγχο και να προχωρεί αναλόγως.

8. Μπορούμε να προλάβουμε την οστεοπόρωση;

Ασφαλώς και μπορούμε να προλάβουμε την οστεοπόρωση, στη συντριπτική πλειοψηφία των γυναικών. Η πρόληψη αρχίζει από την παιδική ηλικία, με την προσπάθεια (γέμισμα των αποθηκών). Αυτό γίνεται με σωστή διατροφή, πλούσια σε ασβέστιο, και άσκηση, που συνεχίζονται σε όλη μας τη ζωή. Παράλληλα, προσπαθούμε να άρουμε τους παράγοντες κινδύνου, ρυθμίζοντας τυχόν διαταραχές, περιορίζοντας κατά το δυνατόν τα φάρμακα που ενοχοποιούνται και αλλάζοντας τις συνήθειες και τον τρόπο ζωής μας (κάπνισμα, αλκοόλ, κατάχρηση καφέ κ.ο.κ). Τα τελευταία χρόνια επιβεβαιώθηκε και στον ελληνικό πληθυσμό η παράδοξη υπόθεση της βιταμίνης D, που είναι καθοριστική στον φυσιολογικό οστικό μεταβολισμό παρά την τόση ηλιοφάνεια στη χώρα μας.

9. Θεραπεύεται η οστεοπόρωση και, αν ναι, πώς;

Η οστεοπόρωση αντιμετωπίζεται και θεραπεύεται πλήρως, με την έννοια της αποκατάστασης της οστικής μάζας. Ο γιατρός έχει στη «φαρέτρα» του ένα πλήθος φαρμάκων που συνεχώς βελτιώνονται και αυξάνονται και μπορεί όχι μόνο να σταματήσει την οστική απώλεια, αλλά μα να «χτίσει» οστό, επαναφέροντάς το στα φυσιολογικά.

10. Αν δημιουργηθούν κατάγματα, πώς αντιμετωπίζονται;

Μέχρι πρότινος, η δημιουργία των σπονδυλικών οστεοπορωτικών καταγμάτων αντιμετωπιζόταν μόνο συμπτωματικά (παυσίπονα, κατάκλιση, ζώνες). Παρέμενε για καιρό ο πόνος και η κύφωση προοδευτικά μεγάλωνε, χαλώντας την ποιότητα ζωής των ασθενών. Σήμερα, σε ορισμένα κέντρα –και στον τόπο μας- έχουμε τη δυνατότητα, με την κατάλληλη τεχνική (κυφοπλαστική), να ανατάξουμε το κάταγμα, να αντιμετωπίσουμε θεαματικά τον πόνο και να βελτιώσουμε την κυφωτική παραμόρφωση.