Όταν εμείς ψήναμε Σουβλάκια, άλλοι τρώγανε βελανίδια

Πριν από τριάμισι χιλιάδες χρόνια, οι αρχαίοι Σαντορινιοί έτρωγαν και σουβλάκια. Ο διευθυντής της ανασκαφής του Ακρωτηρίου και ομότιμος καθηγητής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Χρίστος Ντούμας, μεταξύ άλλων ανακάλυψε και τους Κρατευτές, ένα είδος πήλινης ψησταριάς, όπου οι κάτοικοι της Θήρας έψηναν καλαμάκια με κομματάκια κρέατος, δηλαδή τα γνωστά μας σουβλάκια.

Πολλούς αιώνες αργότερα, έχουμε την αναφορά του Αθήναιου στο έργο του “Δειπνοσοφιστές”, όπου μιλά για έναν αρχαίο οδηγό μαγειρικής ,το “Οψαρτυτικό”, τον οποίο έγραψε ο Ηγήσιππος. Εκεί, αναφέρεται ο “κάνδαυλος”, που είναι ένα έδεσμα από κομματάκια ψημένου κρέατος, πίτα, τυρί και άνηθο. Δηλαδή σουβλάκι – η λέξη προέρχεται από τη λέξη σούβλα, που κι αυτή με τη σειρά της κατάγεται από το λατινικό subula.

Το σουβλάκι λοιπόν, από κομματάκια αρνίσιου ή χοιρινού κρέατος, περασμένα σε καλαμάκι, είναι ένα έδεσμα πολύ κοινό στην Ελλάδα από πολύ παλιά. Το σύγχρονο σουβλάκι με πίτα, το γνωστό πιτόγυρο, αρχίζει να διαδίδεται σε προσφυγικές γειτονιές, όπως ο Κορυδαλλός, από τη δεκαετία του ’40. Σκοπίμως δεν μπαίνω στην εννοιολογική διαμάχη μεταξύ Αθηναίων και Θεσσαλονικέων για το τί είναι σουβλάκι και τί καλαμάκι. Πρώτον διότι είμαι χαμουτζής βαμμένος, και δεύτερον διότι όταν παραγγέλνω “καλαμάκι” στο σουβλατζίδικο, δεν θα ήθελα να μου δώσουν, με ειρωνικό χαμόγελο, ένα λεπτό κύλινδρο για την αναρρόφηση υγρών.

Από πού κρατάει η σκούφια μας

Κάθε λέξη κρύβει μια ιστορία. Η ετυμολογία της, δηλαδή η αναζήτηση της προέλευσής της και της αρχικής της σημασίας, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά, τόσο στα ονόματα των ανθρώπων και των τόπων, όσο και στις λέξεις που περιγράφουν αντικείμενα και αφηρημένες έννοιες.