Είναι no politica ο ΛΕΞ επειδή δεν είπε ανοιχτά για τη Γάζα;

Υπάρχει ένα τραγούδι του ΛΕΞ, το “Η πόλη μας”.

Και υπάρχει και ο στίχος εντός:

“Κι έχει όλη την ευθύνη, όλη την ευθύνη
Ας μην θέλει ροδοπέταλα και έπαυλη στην Κρήνη
Κι αφού ό,τι και να πει κάποιος θα υπάρξει να το κρίνει
Καλή κοινωνία, Ricta, λευτεριά στην Παλαιστίνη”.

Υπήρξε και άλλη μια στιγμή στο live του Σαββάτου, το πρώτο εκ των δύο στο ΟΑΚΑ. Με τη Χαρούλα Αλεξίου να ανεβαίνει στη σκηνή για να πουν μαζί το “φύγε”. Και τη Χαρούλα να φωνάζει “Λευτεριά στην Παλαιστίνη”, ντυμένη στα χρώματά της.

Τη Χαρούλα που εμφανίστηκε πρόσφατα στην μεγάλη αντιπολεμική συναυλία για την Παλαιστίνη, στις 19 Ιουνίου στην Τεχνόπολη, όπου απήγγειλε ένα ποίημα του Παλαιστίνιου Ζαχαρία Μοχάμεντ. “Λένε πως οι καλλιτέχνες έχουν πολύ δυνατή φωνή και έτσι μπορούν να περάσουν τα μηνύματα. Όχι. Οι καλλιτέχνες παίρνουν τη δική σας φωνή και την κάνουν δυνατή” είπε η Χαρούλα τότε, στην Τεχνόπολη. Και το έθεσε στη σωστή του βάση.

Και στο ΟΑΚΑ; Για κάποιους η πρώτη μέρα δεν “αρκούσε”.

Στη συναυλία του ΛΕΞ είδαν “no politica” επειδή δεν έβγαλε λόγο για τη Γάζα. Ναι, η αλήθεια είναι πως θα μπορούσε να το κάνει, ακολουθώντας το δίκαιο “κύμα” διαμαρτυρίας που κατέκλυσε μέχρι και το Glastonbury και έκανε το BBC να λογοκρίνει τη μετάδοση του live των Kneecap, μπροστά σε χιλιάδες φωνές για δικαιοσύνη. Ενόψει του Glastonbury μάλιστα ο Keir Starmer ζήτησε την αφαίρεση των Kneecap από το line-up, κάτι που ευτυχώς, δεν έγινε. Κατά τη διάρκεια του 45λεπτου σετ, το συγκρότημα κατηγόρησε το Ισραήλ ότι διέπραξε γενοκτονία με τον πιο ευθύ τρόπο.

Ο ΛΕΞ επέλεξε να μην το κάνει. Ο ΛΕΞ όμως δεν είναι Kneecap. Ο ΛΕΞ στιχουργικά επιλέγει να ραπάρει για τη γενικότερη “μαυρίλα” των ημερών που ζούμε, βάζοντας τον εαυτό του στον καθρέφτη της κυνικής πραγματικότητας. Γράφει για τα συναισθήματά του, τα προσωπικά ζόρια και τις εσωτερικές του μάχες και βρίσκει σημεία ταύτισης σε πολλά αυτιά και – κυρίως – βιώματα εκεί έξω. Έτσι έκανε “επιτυχία” από στόμα σε στόμα και από live σε live.

OK. Είναι όμως “απολίτικος” όπως κατηγορήθηκε από ορισμένους, επειδή στο πρώτο live του ΟΑΚΑ δεν μίλησε ανοιχτά για τη Γάζα; Ή είναι κάπως υπερβολικό όλο αυτό;

Ο στίχος του ΛΕΞ

Ο ΛΕΞ μιλάει για τις καθημερινές δυσκολίες του τόπου του.

“Κάτι νύχτες καυτές, άμα ακούσεις φωνές
Τα παιδιά έξω από τα εικοσιτετράωρα
Δεν κοιμούνται ποτέ, κάνουν ραπ και δουλειές
Τα παιδιά έξω από τα εικοσιτετράωρα”.

Ο ΛΕΞ μιλάει για τα αδιέξοδα, για το πώς το κοινωνικό σύστημα σε πιέζει και σε συμπιέζει, σε στέλνει στα όριά σου, το πώς η φτώχεια και η ένδεια διογκώνουν αυτές τις καταστάσεις μαζί με την ψεύτικη ευμάρεια. Έχει πιάσει τον τόνο της εποχής και προφανώς, βάζει μέσα και το δικό του συναίσθημα.

“Ελλάδα φτώχεια αμφίβολο το αύριο
Μαθαίνει πιο καλά όποιος μαθαίνει με το άγριο”.

“Ό,τι σταυρό κι αν κουβαλάμε, όλοι κάτι αγαπάμε
Δε μεγαλώσαμε όλοι ωραία με διακοπές τον χειμώνα
Μ’ οικογενειακά τραπέζια και χρωματιστά σεντόνια
Τα παιδικά τους party είχαν άλλα μπαλόνια
Όλοι θέλουν φροντίδα, κι ας μεγαλώνουν στην πρόνοια”

Προφανώς έκανε “γκελ” γιατί δεν έχει καλλωπισμούς στο ραπ του. Γράφει σχεδόν ωμά. Για εξαρτήσεις, περιθώριο, αδικίες. Τοποθετείται όμως και για τις νίκες μέσα σε ένα Σύστημα που αγνοεί τους πιο ευάλωτους, τους πιο ευαίσθητους.

“Δεν έχω τίποτα στον κόσμο σαν κι εμένα
Τίποτα στον κόσμο σαν κι εμένα”.

Γράφει και για την αποδοχή. Το μοίρασμα.

“Είμαι παιδί αυτής της Γης, δε θέλω βία
Δε βλέπω χρώματα, έχω αχρωματοψία
Δε φοβάμαι ποιος θα ‘ρθει να μου την πέσει
Με χαιρετάν σε γλώσσες που δεν ξέρω και μ’ αρέσει”.

“Λένε πως στη χώρα μου έχει θάλασσα. Προσέχω να βουτάω όπου τα πόδια μου πατώνουνε. Γιατί μες στον βυθό έχει πτώματα που με στοιχειώνουνε”.

“Γιατί η νίκη του ενός ποτέ δε θα ‘ναι αρκετή”.

Είναι “απολιτίκ” τα παραπάνω; Σε καμία περίπτωση δεν είναι. Προφανώς ο ΛΕΞ έχει αποφασίσει να λαμβάνει θέση με την τέχνη που ο ίδιος έχει φροντίσει να παρουσιάζει, και όχι με επίκαιρα συνθήματα. Δεκτό και σεβαστό.

Μπροστά σε 60.000 κόσμο, ίσως αυτή η στάση να ήταν πιο δύσκολα διαχειρίσιμη. Γιατί όταν έχεις να κοιτάξεις – έστω από μια κάποια απόσταση –  ένα τέτοιο πλήθος που κρέμεται από τα “χείλη” σου, σε ένα κρίσιμο timing για τον κόσμο που πεθαίνει στον θύλακα, τότε τα πράγματα βαραίνουν.

“Έχεις ευθύνη” όπως λέει και ο ίδιος.

Πρακτικά, αναφέρθηκε στο μεσανατολικό. Εμμέσως πλην σαφώς. Και υπό το βάρος μιας κάπως υπερβολικής κριτικής που δέχθηκε, η δεύτερη μέρα του ΟΑΚΑ έλαβε άλλο χρώμα.

Η πρωτοβουλία March To Gaza βρέθηκε στη σκηνή και αναφέρθηκε σε όσα έγιναν και γίνονται, στο δε κλείσιμο του live σημαίες της Παλαιστίνης ανέβηκαν στη σκηνή.

Από την άλλη, ο ΛΕΞ δεν δίνει συνεντεύξεις για να “να μάθουν τι του αρέσει”. Στα live επίσης δεν βγάζει λόγους, δεν έχει την ίδια διάδραση με το κοινό που έχουν μπάντες όπως οι Kneecap σήμερα, οι Rage Against the Machine, παλιότερα.

Ο ΛΕΞ δεν είναι a priori ακτιβιστής της σκηνής. Είναι “ακτιβιστής” του κοινωνικοπολιτικού φάσματος με ψυχολογικές προεκτάσεις.

Αυτό του αρέσει, αυτό μπορεί, και εικάζω, πως αυτό θα συνεχίσει να δείχνει. Κανένα πρόβλημα. Εν μέσω γενοκτονίας στην Γάζα, θα μπορούσε να πει δυο παραπάνω λόγια; Ναι, θα μπορούσε. Εν τέλει, το έκανε αλλιώς και κρίνεται “αλλιώς”.

Συνέπεια απέναντι στην ευκολία

Μήπως όμως το τραβάμε στα άκρα; Μήπως περιμένουμε από κάθε καλλιτέχνη αυτό που νομίζουμε εμείς πως θα θέλαμε να πράττει βάσει δικών μας αναπαραστάσεων και απαιτήσεων;

Εντάξει, θα μου πεις, στον κόσμο του άμεσου cancel, τα “κάστρα” άμεσα καταρρέουν.

Όμως, μην ξεχνάμε πως η τέχνη πάντοτε ήταν τέχνη για να προβληματίζει, να ανοίγει δρόμους, να μην δίνει γρήγορες και εύκολες απαντήσεις. Και το βασικότερο στην τέχνη είναι: Η συνέπεια.

Στην πρότερη, μικρότερης εμβέλειας επίθεση του Ισραήλ στη Γάζα το 2008, τα Διάφανα Κρίνα ένα χρόνο πριν τη διάλυσή τους και από τη σκηνή του Gagarin, έπαιζαν ένα “τραγούδι για την Παλαιστίνη” όπως μας έλεγαν.

“Έλα κοντά μου να σου πλύνω τα μαλλιά
μ’ αμφίβια μύρα και νερό απ’ την Παλαιστίνη
Θεέ μου τι λέω, πως επέστρεψε αυτή η μνήμη
Σαν ένα πλοίο με τα φώτα του σβηστά”.

Τι άλλο έκαναν; Έπαιξαν και έπαιζαν δωρεάν σε συναυλίες αλληλεγγύης, φεστιβάλ, δράσεις κατά των πολέμων. Από το κουρδικό μέχρι το μεσανατολικό. Αυτό επέλεξαν να κάνουν, αυτό συνέχισαν να κάνουν, ακόμη και ο Θάνος σόλο μέχρι τον πρόωρο θάνατό του, από αυτά κρίθηκαν.

Αυτά άφησαν παρακαταθήκη.

Ο ΛΕΞ σε άλλο “level” επιδραστικότητας

Από αυτά θα κριθεί και ο ΛΕΞ. Από το πριν του, το εδώ και τώρα, αλλά κυρίως για το μετά. Γιατί τώρα βγήκε μπροστά σε “άλλο level” και σταδιακά, ωριμάζει. Μην ξεχνάμε πως το ’23 μετείχε μπροστά σε 20.000 ανθρώπους στη Γεωπονική σε συναυλία αλληλεγγύης για άδικες προφυλακίσεις.

Το αν είναι “no politica” νομίζω πως απαντάται από τους ίδιους τους στίχους του. Όποιος τους ψάξει λίγο πιο βαθιά, θα καταλάβει, είναι αστείο να το συζητάμε.

Το αν σαν καλλιτέχνης που πλέον “αναφέρεται” σε ένα πολυεπίπεδο “κράμα”, και όχι μόνο στο “περιθώριο”, μπορεί εμπράκτως να κάνει περισσότερα, αυτό είναι μια άλλη ιστορία και θα το δούμε. Θα απαντήσει το κοινό του άλλωστε, με εκείνον να φέρει τα βάρη που φέρουν όσοι κρατούν ένα μικρόφωνο μπροστά σε κατάμεστα στάδια και μιλούν για ζητήματα κοινωνικά. Θα “απαντήσει” η συνέπεια – κατ’ εμέ περισσότερο σε στιχουργικό επίπεδο και στην ενεργή συμμετοχή, εκεί έξω.

Μην περιμένουμε όμως θαύματα από τους καλλιτέχνες. Και κυρίως, μην υποτιμάμε τον τρόπο τους και το ύφος που χρησιμοποιούν ώστε να απευθύνονται στο ακροατήριό τους.

Είτε μας αρέσει, είτε όχι.

Εν κατακλείδι, η αλήθεια είναι κάπου στη μέση αλλά πολύ περισσότερο, μέσα μας, και στο πώς φερόμαστε εμείς οι ίδιοι στην καθημερινότητά μας: Από το τι διαλέγουμε να ακούμε, από το πώς διαλέγουμε να δράσουμε όταν ο κόσμος γύρω καταρρέει, και κυρίως, από το πόσο εύκολα αποθεώνουμε ή γκρεμίζουμε κάτι, ξεχνώντας (την πάντοτε δύσκολη) αυτοκριτική.