Πάγος 1,5 εκατ. ετών θα λιώσει για να ξεκλειδώσει ένα άλυτο μυστήριο

Ένας πυρήνας πάγου -που μπορεί να είναι ηλικίας μεγαλύτερης από 1,5 εκατομμύρια χρόνια- έφτασε στη Βρετανία όπου οι επιστήμονες θα τον λιώσουν για να «ξεκλειδώσουν» ζωτικές πληροφορίες για την κλιματική αλλαγή που μπορεί να φέρουν επανάσταση σε ό,τι γνωρίζουμε.

Ο γυάλινος κύλινδρος, που είναι ο αρχαιότερος πάγος του πλανήτη, εξορύχθηκε σε βάθος 2,8 χιλιομέτρων, κοντά στον γαλλοϊταλικό σταθμό Concordia στην ανατολική Ανταρκτική, και μεταφέρθηκε με ειδικά φορτηγά-ψυγεία στο Cambridge, στο εργαστήριο του Βρετανικού Ινστιτούτου Ανταρκτικής Έρευνας (BAS), όπου και θα λιώσει σταδιακά, μέσα σε 7 εβδομάδες.

Το BBC μπήκε στους ειδικά διαμορφωμένος χώρους, στους -23 βαθμούς Κελσίου, προκειμένου να δει τα πολύτιμα κουτιά πάγου.

«Πρόκειται για μια εντελώς άγνωστη περίοδο της ιστορίας της Γης μας» εξηγεί η δρ Λιζ Τόμας, επικεφαλής της έρευνας στο British Antarctic Survey.

Κόκκινα προειδοποιητικά φώτα αναβοσβήνουν πάνω από την πόρτα και μέσα υπάρχει μια καταπακτή έκτακτης ανάγκης που οδηγεί σε μια σήραγγα, σε περίπτωση που κάτι πάει στραβά. Οι κανόνες λένε ότι μπορούσαμε να μπαίνουμε μέσα μόνο για 15 λεπτά κάθε φορά, φορώντας ειδικές φόρμες, μπότες, καπέλα και γάντια.

Για επτά εβδομάδες, η ομάδα θα λιώνει αργά τον πάγο που αποκτήθηκε με κόπο, απελευθερώνοντας αρχαία σκόνη, ηφαιστειακή τέφρα, ακόμη και μικροσκοπικά θαλάσσια φύκια που παγιδεύτηκαν μέσα όταν το νερό μετατράπηκε σε πάγο.

Αυτά τα υλικά μπορούν να χαρίσουν πολύτιμες γνώσεις στους επιστήμονες για τα μοτίβα ανέμου, τη θερμοκρασία και τη στάθμη της θάλασσας πριν από ένα εκατομμύριο χρόνια.

Ήταν μια τεράστια πολυεθνική προσπάθεια για την ανάκτηση των πυρήνων πάγου στην Ανταρκτική, με κόστος εκατομμυρίων. Ο πάγος τεμαχίστηκε σε κομμάτια του 1 μέτρου και μεταφέρθηκε με βάρκα και στη συνέχεια με ένα φορτηγό-ψυγείο στο Κέιμπριτζ.

Ο μηχανικός Τζέιμς Βιλ, που συμμετείχε στη γεώτρηση, λέει: «Το να κρατάς στα χέρια σου, με διπλά γάντια, ένα κομμάτι πάγου που σχηματίστηκε πριν από 1,5 εκατ. χρόνια είναι απλώς απίστευτο».

Γιατί είναι σημαντική η μελέτη του

Η διαφορά ανάμεσα στο σήμερα και τις παλιότερες εποχές με υψηλές συγκεντρώσεις αερίων του θερμοκηπίου είναι ότι σήμερα η αύξηση αυτή είναι ανθρώπινη και αστραπιαία – μόλις μέσα σε 150 χρόνια. Αυτό καθιστά τον πλανήτη πεδίο άγνωστο για την επιστήμη. Ο αρχαίος πάγος ίσως προσφέρει το ιστορικό προηγούμενο που χρειάζεται η επιστήμη για να καταλάβει ποια θα μπορούσε να είναι η φυσική «απάντηση» της Γης στις σημερινές συγκεντρώσεις CO₂.

Όπως λέει η δρ Τόμας στο BBC: «Το κλιματικό μας σύστημα έχει περάσει από αμέτρητες αλλαγές. Πρέπει να καταλάβουμε ποιοι είναι οι μηχανισμοί και τα κρίσιμα όρια που οδηγούν απότομα σε άλλες καταστάσεις».

Και αυτή η κατανόηση ίσως κρύβεται σε ένα διαυγές κομμάτι πάγου που λάμπει τόσο έντονα, ώστε μέσα του βλέπεις το χέρι σου.

Επίσης, σύμφωνα με τo BBC, η μετάβαση από θερμότερες εποχές σε ψυχρότερες, όταν ο πάγος κάλυπτε πολύ μεγαλύτερο μέρος της Γης, συνέβαινε κάθε 41.000 χρόνια, αλλά ξαφνικά άλλαξε σε 100.000 χρόνια. Η αιτία αυτής της αλλαγής είναι ένα από τα «πιο συναρπαστικά άλυτα ερωτήματα» στη μελέτη του κλίματος.

Οι πυρήνες ενδέχεται να περιέχουν στοιχεία από μια εποχή όταν η στάθμη της θάλασσας ήταν πολύ υψηλότερη από ό,τι σήμερα και όταν οι εκτεταμένοι παγετώνες της Ανταρκτικής ήταν μικρότεροι.