Νικόλας Παπαγιάννης: “Η εξουσία, όταν ασκείται χωρίς μέτρο, φέρνει τη γελοιότητα”

Η “Ηλέκτρα” για τον έμπειρο ηθοποιό Νικόλα Παπαγιάννη δεν είναι απλώς μια τραγωδία. Είναι ένα έργο που μιλά για την ανθρώπινη μοίρα, την εκδίκηση και την αναπόφευκτη διάσταση της δικαιοσύνης, με τρόπο που παραμένει επίκαιρος και διαχρονικός.

Ο Δημήτρης Τάρλοου αυτό το καλοκαίρι καταθέτει την πρώτη σκηνοθεσία του στο αρχαίο δράμα με τη σοφόκλεια εκδοχή της “Ηλέκτρας”. Η παράσταση παρουσιάστηκε στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου στις 4 και 5 Ιουλίου και αγκαλιάστηκε από το κοινό, ενώ τώρα περιοδεύει σε όλη την Ελλάδα.

Η τραγωδία του Σοφοκλή, με την έντονη πολιτική της διάσταση και την αιώνια επικαιρότητά της, καλεί το κοινό να αναλογιστεί τις διαχρονικές συγκρούσεις μεταξύ δικαιοσύνης και ηθικής, ενώ ο Αίγισθος που υποδύεται ο έμπειρος ηθοποιός αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της καταραμένης οικογένειας των Ατρειδών.

Ο Νικόλας Παπαγιάννης μάς μίλησε για την εμπειρία του από τον ρόλο, τη μετάφραση του Γιώργου Χειμωνά και τη σύνδεση του χαρακτήρα του με τα θεμελιώδη ανθρώπινα ερωτήματα για τη δικαιοσύνη και την εκδίκηση.

Η πρώτη συνάντηση με το έργο και τη μετάφραση του Χειμωνά

Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Νικόλας Παπαγιάννης καταπιάνεται με το έργο του Σοφοκλή και την μετάφραση του Γιώργου Χειμωνά. Όπως εξηγεί ο ίδιος, η πρώτη του επαφή με το έργο έγινε αρκετά χρόνια πριν, όταν ήταν σπουδαστής στη σχολή του Εθνικού Θεάτρου. «Ήταν η πρώτη φορά που διάβαζα το έργο, όχι απλώς ως αναγνώστης, αλλά ως υποψήφιος ηθοποιός. Η μετάφραση του Χειμωνά μου προκάλεσε έναν κραδασμό που δεν τον ξέχασα ποτέ. Θυμόμουν στίχους απ΄έξω για δεκαετίες. Αυτή η πρώτη συνάντηση με την Ηλέκτρα ήταν καταλυτική για μένα, και φυσικά, όταν συνάντησα ξανά το έργο μετά από τόσα χρόνια, ήταν σαν να επιστρέφω σε μια παλιά, αγαπημένη συνήθεια».

Η συνεργασία με τον Δημήτρη Τάρλοου και ο Αίγισθος

Μετά το “Κουκλόσπιτο”, ο Νικόλας Παπαγιάννης συνεργάζεται και πάλι με τον Δημήτρη Τάρλοου και αναγνωρίζει τη μοναδική ατμόσφαιρα που δημιουργεί ο σκηνοθέτης στις παραστάσεις του: «Ο Δημήτρης είναι ένας σκηνοθέτης που έχει την ικανότητα να αγγίζει τον ηθοποιό σε βάθος, να τον προκαλεί να σκεφτεί και να νιώσει πέρα από τα προφανή».

Η ερμηνεία του Αίγισθου είναι κάτι που ο Παπαγιάννης έχει αγκαλιάσει με ιδιαίτερο πάθος, αναγνωρίζοντας τον χαρακτήρα του ως μια φιγούρα που ενσωματώνει την τραγικότητα της εξουσίας και τη γελοιότητά της.

«Ο Αίγισθος είναι ο χαρακτήρας που, στο τέλος του έργου, καλείται να φέρει την κάθαρση. Η δολοφονία του δεν είναι μόνο η λύση για την Ηλέκτρα, αλλά και η αρχή μιας νέας τραγωδίας. Είναι ένας άνθρωπος που ασκεί εξουσία με έναν τρόπο που, παρά τη σοβαρότητά του, καταλήγει γελοίος. Η εξουσία, όταν ασκείται χωρίς μέτρο, φέρνει πάντα τη γελοιότητα. Αυτό το δίπολο είναι κάτι που με ενθουσίασε και με προκάλεσε να το ερμηνεύσω με τον πιο έντονο τρόπο», σημειώνει ο ηθοποιός.

Και συνεχίζει: «Η εξουσία του Αίγισθου είναι γελοία γιατί είναι υπερβολική. Όταν η εξουσία ασκείται άμεσα και υπερβολικά, καταλήγει να αποδομείται. Ο Αίγισθος προσπαθεί να τη χρησιμοποιήσει, αλλά η ίδια του η εξουσία τον αποδομεί. Η γελοιότητα και η τραγικότητα είναι δύο πλευρές του ίδιου νομίσματος».

Αυτό το παιχνίδι μεταξύ γελοιότητας και τραγικότητας, σύμφωνα με τον Παπαγιάννη, είναι αυτό που καθιστά τον Αίγισθο έναν από τους πιο ενδιαφέροντες χαρακτήρες της τραγωδίας: «Ο Αίγισθος είναι ένας χαρακτήρας που, αν και σύντομος, είναι κρίσιμος για την εξέλιξη του έργου. Από την αρχή της εμφάνισής του μέχρι το τέλος, μεταβαίνει από τη γελοιότητα στην τραγικότητα. Το γεγονός ότι ο χαρακτήρας αυτός είναι τόσο σύντομος, αλλά τελικά φτάνει στο τραγικό του τέλος, κάνει τον ρόλο του εξαιρετικά ενδιαφέροντα».

Η εκδίκηση και η ενοχή στην οικογένεια των Ατρειδών

Ο Αίγισθος αποτελεί προϊόν μιας καταραμένης οικογενειακής μοίρας, που τον οδηγεί να επιλέξει την εκδίκηση ως λύση, χωρίς να καταφέρει ποτέ να βρει την πραγματική λύτρωση: «Ο Αίγισθος είναι παιδί αιμομιξίας. Είναι προορισμένος να σκοτώσει. Είναι απόλυτα καθορισμένος από την οικογένεια του και από τη μοίρα του. Η οικογένεια αυτή, παρά την προσπάθεια να αντισταθεί, τον καθορίζει και τον οδηγεί σε πράξεις από τις οποίες δεν μπορεί να ξεφύγει» διευκρινίζει.

Το κοστούμι του…Τσαρούχη

Αξίζει να αναφέρουμε πως το κοστούμι του Αίγισθου στην παράσταση «Ηλέκτρα» είναι ίδιο με αυτό που φορά ένας άνδρας στον πίνακα του Γιάννη Τσαρούχη, ο Σκεπτόμενος. Αν μη τι άλλο, αυτό το στοιχείο δημιουργεί μία ισχυρή διαχρονικότητα. Η σύνδεση του ρόλου με την ελληνική εικαστική παράδοση, μέσα από τη μορφή του κοστουμιού, ενισχύει την αίσθηση ότι η ελληνικότητα είναι κάτι που δεν περιορίζεται στο παρελθόν, αλλά διαχέεται και στην σύγχρονη καλλιτεχνική έκφραση.

Ο Νικόλας Παπαγιάννης, διευκρινίζει πως ήξερε ποιο ρούχο θα φορέσει στην παράσταση. “Γενικώς σαν ηθοποιοί δεν έχουμε κάποια εμπλοκή με τα κοστούμια, τα βλέπουμε στα τελευταία στάδια της παράστασης. Οπότε η ερμηνεία μου δεν έχει να κάνει με κοστούμι. Καθόλου. Όταν όμως τα ρούχα συμβολίζουν κάτι, βοηθούν τη δουλειά μας σε άλλο επίπεδο.”

Και συνεχίζει “αυτό το κουστούμι είχε κάτι στενό. Αυτό επηρέασε απευθείας την κίνηση μου, δημιούργησε μια νέα κινησιολογία. Η νέα κινησιολογία εμμέσως δημιουργεί μια νέα ερμηνεία. Τα ρούχα λειτουργούν όπως και τα φώτα και η μουσική: δημιουργούν αισθήσεις που μέχρι μια στιγμή μας είναι άγνωστες και έρχονται και ενυδατώνουν την ερμηνεία μας, τους ήρωες μας και πολλές φορές δίνουν λύσεις.”

Η επιτυχία στην Επίδαυρο και η αποδοχή του κοινού

Η παράσταση του Δημήτρη Τάρλοου στην Επίδαυρο γνωρίζει μεγάλη επιτυχία, με το κοινό να ανταποκρίνεται θερμά στην ερμηνεία του Νικόλα Παπαγιάννη και των υπόλοιπων ηθοποιών. «Η αποδοχή του κοινού είναι πάντα μια μεγάλη επιβράβευση για όλους μας. Δεν είναι μόνο η δουλειά του σκηνοθέτη ή του ηθοποιού, αλλά και όλων των συντελεστών που κάνουν αυτή την παράσταση μοναδική. Είμαι πολύ χαρούμενος που ο κόσμος αγκάλιασε την Ηλέκτρα με τόσο πάθος».