Νόμπελ Ιατρικής 2025: Σε τριάδα επιστημόνων για τις ανακαλύψεις τους σχετικά με το ανοσοποιητικό σύστημα

Οι επιστήμονες Μέρι Μπράνκοου (Mary E. Brunkow), Φρεντ Ράμσντελ (Fred Ramsdell) και Σιμόν Σακαγκούτσι (Shimon Sakaguchi) τιμήθηκαν με το βραβείο Νόμπελ Φυσιολογίας και Ιατρικής 2025 για “τις θεμελιώδεις ανακαλύψεις τους αναφορικά με την περιφερική ανοσολογική ανοχή”, ανακοίνωσε σήμερα, Δευτέρα (06/10) η επιτροπή Νόμπελ.

“Το φετινό βραβείο Νόμπελ Φυσιολογίας ή Ιατρικής επικεντρώνεται στον τρόπο με τον οποίο ελέγχουμε το ανοσοποιητικό μας σύστημα, ώστε να μπορούμε να καταπολεμούμε κάθε πιθανό μικρόβιο, αποφεύγοντας παράλληλα τα αυτοάνοσα νοσήματα“, εξήγησε η Μαρί Βάρεν- Ερλένιους καθηγήτρια του Ινστιτούτο Karolinska.

Οι βραβευθέντες ταυτοποίησαν τα λεγόμενα “ρυθμιστικά Τ κύτταρα“, τα οποία λειτουργούν σαν φρουροί ασφαλείας του ανοσοποιητικού και εμποδίζουν τα ανοσοκύτταρα από το να επιτεθούν στους ίδιους τους ιστούς του οργανισμού.

“Οι ανακαλύψεις τους ήταν καθοριστικές για την κατανόησή μας σχετικά με το πώς λειτουργεί το ανοσοποιητικό σύστημα και γιατί δεν αναπτύσσουμε όλοι σοβαρά αυτοάνοσα νοσήματα”, δήλωσε ο Olle Kämpe, πρόεδρος της Επιτροπής Νόμπελ.

Ο Ιάπωνας ανοσολόγος Σιμόν Σακαγκούτσι ανακάλυψε μια νέα κατηγορία Τ-κυττάρων το 1995, αποδεικνύοντας —όπως ανέφερε η Επιτροπή Νόμπελ— ότι το ανοσοποιητικό σύστημα είναι πιο πολύπλοκο απ’ ό,τι πίστευαν τότε οι επιστήμονες.

Οι Μέρι Μπράνκοου και Φρεντ Ράμσντελ, αμφότεροι Αμερικανοί, βασίστηκαν στην ανακάλυψη του Σακαγκούτσι στις αρχές της δεκαετίας του 2000, όταν εξήγησαν γιατί ένα συγκεκριμένο στέλεχος ποντικών ήταν ιδιαίτερα ευάλωτο σε αυτοάνοσα νοσήματα. Οι δύο επιστήμονες ανακάλυψαν ότι τα ποντίκια αυτά είχαν μια μετάλλαξη σε ένα γονίδιο, το οποίο ονόμασαν Foxp3. Στη συνέχεια απέδειξαν ότι οι μεταλλάξεις στο αντίστοιχο ανθρώπινο γονίδιο προκαλούν το IPEX, μια σοβαρή αυτοάνοση ασθένεια.

Το 2003, ο Σακαγκούτσι συνέδεσε τα ευρήματα αυτά με τη δική του ανακάλυψη από τη δεκαετία του ’90, αποδεικνύοντας ότι το γονίδιο Foxp3 είναι υπεύθυνο για την ανάπτυξη των ρυθμιστικών Τ-κυττάρων.

Σύμφωνα με την Επιτροπή, το έργο της τριάδας των επιστημόνων άνοιξε τον δρόμο για την έρευνα στον τομέα της περιφερικής ανοσολογικής ανοχής, συμβάλλοντας καθοριστικά στην ανάπτυξη θεραπειών για τον καρκίνο και τα αυτοάνοσα νοσήματα.

Ο Τόμας Πέρλμαν, γραμματέας της Επιτροπής Νόμπελ Ιατρικής, σε δήλωσή του ανέφερε πως μίλησε με τον Ιάπωνα επιστήμονα και καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Οσάκα, πριν από την επίσημη ανακοίνωση, και ότι εκείνος “ήταν απίστευτα ευγνώμων”.

Η Μπράνκοου εργάζεται ως διευθύντρια προγραμμάτων στο Institute for Systems Biology στο Σιάτλ, ενώ ο Ράμσντελ είναι συνιδρυτής της Sonoma Biotherapeutics, μιας βιοτεχνολογικής εταιρείας στο Σαν Φρανσίσκο.

Πέρυσι, το βραβείο απονεμήθηκε στους Αμερικανούς επιστήμονες Victor Ambros και Gary Ruvkun για το έργο τους σχετικά με την ανακάλυψη των microRNA, μορίων που ρυθμίζουν τον τρόπο λειτουργίας των κυττάρων στον οργανισμό.

Το 2023, το Νόμπελ Ιατρικής απονεμήθηκε στην Katalin Karikó και τον Drew Weissman για το έργο τους πάνω στα εμβόλια mRNA (messenger RNA) — ένα καθοριστικό εργαλείο για τον περιορισμό της εξάπλωσης της Covid-19.

Σημειώνεται πως το βραβείο συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο 11 εκατομμυρίων σουηδικών κορωνών (περίπου 1 εκατομμύριο δολάρια ΗΠΑ).