Eteron: Ακτινογραφία της Νεολαίας – Αξίες, πολιτικές στάσεις και αντιφάσεις

Το Eteron – Ινστιτούτο για την Έρευνα και την Κοινωνική Αλλαγή παρουσιάζει τη νέα του ανάλυση του Αντώνη Γαλανόπουλου με τίτλο «Ακτινογραφία της Νεολαίας: Αξίες, πολιτικές στάσεις και αντιφάσεις», η οποία βασίζεται στα δεδομένα της μεγάλης έρευνας «Ακτινογραφία των Ψηφοφόρων 2025» που πραγματοποιήθηκε την άνοιξη του 2025 σε δείγμα 2.574 πολιτών.

Η ανάλυση εστιάζει στους νέους/ες ηλικίας 17-24 και 25-34 ετών. Στόχος της είναι να χαρτογραφήσει το αξιακό και πολιτικό προφίλ της νεολαίας στην Ελλάδα, αναδεικνύοντας τις διαφοροποιήσεις τόσο ανάμεσα στις δύο ηλικιακές ομάδες όσο και σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό.

15 βασικά ευρήματα

1. Σχεδόν 1 στους 10 νέους (9,6%) της ηλικιακής κατηγορίας 17-24 ετών νιώθει ότι ανήκει στην ανώτερη και μεσαία προς ανώτερη οικονομική τάξη.
2. Οι νέοι και νέες ηλικίας 17-24 ετών αναδεικνύονται ως η πιο φιλοευρωπαϊκή γενιά στην Ελλάδα. Το 77,6% αξιολογεί θετικά τη συμμετοχή της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση – ποσοστό 14,7 μονάδες υψηλότερο από τον γενικό πληθυσμό. Αντίστοιχα, 78,2% δηλώνει υπέρ της παραμονής της Ελλάδας στο ευρώ, το υψηλότερο ποσοστό μεταξύ όλων των ηλικιακών ομάδων.
3. Οι νέοι και νέες ηλικίας 25-34 ετών επιδεικνύουν τον χαμηλότερο βαθμό εμπιστοσύνης απέναντι στην πλειοψηφία των θεσμών, σε σύγκριση τόσο με τους νεότερους 17-24 ετών όσο και με τον γενικό πληθυσμό.
4. Η διάκριση Αριστερά – Δεξιά αναγνωρίζεται περισσότερο από κάθε άλλη ηλικιακή ομάδα μεταξύ των 25-34 ετών, όπου το 39,7% θεωρεί ότι αυτή η διαίρεση έχει σημασία. Οι 17-24 ετών ακολουθούν με 34,5%, ποσοστό πάνω από τον γενικό πληθυσμό (32,9%).
5. Η «αντισυστημική» ταυτότητα είναι πιο έντονη στους 25-34 ετών, όπου φτάνει το 27,1% – 8,5 μονάδες πάνω από τον γενικό πληθυσμό. Αντίθετα, στους 17-24 ετών το ποσοστό πέφτει στο 16,3%, με πολλούς να αποστασιοποιούνται από τα δίπολα και να δηλώνουν ότι καμία ταμπέλα δεν τους εκφράζει.
6. Η σοσιαλδημοκρατία παραμένει η δημοφιλέστερη ιδεολογική ταυτότητα σε όλες τις ηλικιακές ομάδες.
7. Ο κομμουνισμός αναδεικνύεται στη δεύτερη πιο δημοφιλή ιδεολογική επιλογή μεταξύ των νέων 25-34 ετών, με 11,7%, ξεπερνώντας τον φιλελευθερισμό. Πρόκειται για το υψηλότερο ποσοστό ταύτισης με τον κομμουνισμό μεταξύ όλων των ηλικιακών ομάδων.
8. Το αίτημα του εκσυγχρονισμού είναι ιδιαίτερα ισχυρό στις ηλικίες 17-24 ετών, όπου συγκεντρώνει 92,9% θετικές γνώμες – το υψηλότερο ποσοστό από όλες τις ομάδες. Αντίθετα, στους 25-34 ετών πέφτει στο 83,5%, μια διαφορά σχεδόν 10 μονάδων.
9. Η έννοια του κοινωνικού κράτους παραμένει εξαιρετικά δημοφιλής, αλλά η θετική της αξιολόγηση στους 25-34 ετών (82,2%) είναι η χαμηλότερη μεταξύ όλων των ηλικιακών ομάδων.
10. Στην τελευταία θέση της λίστας των θετικών αξιολογήσεων για τις δυο νεανικές ομάδες παραμένει το «μνημόνιο». Μεταξύ των νεότερων ηλικιών παρατηρούνται διαφοροποιήσεις στις τελευταίες θέσεις της σχετικής λίστας αλλά εν γένει εκφράζεται μια πιο κριτική στάση απέναντι στις οικονομικές και θεσμικές εκφάνσεις του καπιταλισμού (ιδιωτικοποιήσεις, πολυεθνικές).
11. Οι νέοι 17-24 ετών τοποθετούνται λίγο χαμηλότερα (60%) από τον μέσο όρο υπέρ της κρατικής παρέμβασης, ενώ οι 25-34 ετών βρίσκονται λίγο υψηλότερα (64,3%), καταγράφοντας τη μεγαλύτερη στήριξη υπέρ του κράτους σε όλο το δείγμα.
    45,9% των νέων 17-24 ετών υποστηρίζουν αυξημένη φορολογία για τη χρηματοδότηση δημόσιων υπηρεσιών όπως η υγεία και η παιδεία – το υψηλότερο ποσοστό στήριξης ανάμεσα σε όλες τις ηλικίες.
12. Αντίθετα, μόνο 23% των 25-34 ετών συμμερίζεται αυτή τη θέση, το χαμηλότερο ποσοστό σε όλο το δείγμα.
13. Παρότι ο γενικός πληθυσμός εμφανίζεται σχεδόν μοιρασμένος, με 44,2% να στηρίζει την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων, οι νέοι και οι νέες 17-24 ετών -η κατεξοχήν φοιτητική ομάδα- τάσσονται καθαρά υπέρ των δημόσιων.
14. Οι νέοι και οι νέες εμφανίζονται ελαφρώς πιο συγκρατημένοι/ες απέναντι στη λογική της αυστηροποίησης των ποινών. Παρότι η πλειοψηφία του πληθυσμού (79,6%) τάσσεται υπέρ της αυστηρότερης τιμωρίας, το ποσοστό αυτό πέφτει στο 69,6% στους 25-34 ετών, ενώ 35,9% στηρίζει την επαναφορά της θανατικής ποινής — σημαντικά χαμηλότερα από τον μέσο όρο.
15. Σε αντίθεση με άλλα κοινωνικά ζητήματα, στο μεταναστευτικό οι νέοι και οι νέες φαίνεται να συμμερίζονται τις στάσεις του γενικού πληθυσμού. Περίπου 4 στους 10 (38%) θεωρούν ότι η παρουσία μεταναστών στη χώρα κάνει περισσότερο καλό παρά κακό, ενώ 2 στους 3 (64%) στηρίζουν την αυτόματη απόδοση ιθαγένειας στα παιδιά νόμιμων μεταναστών που γεννήθηκαν στην Ελλάδα – ποσοστά σχεδόν ταυτόσημα με το σύνολο του πληθυσμού.

Η «Ακτινογραφία της Νεολαίας» δείχνει πως δεν υπάρχει μία ενιαία νεολαία, αλλά μια ετερόκλιτη ομάδα με αντιφάσεις, αποστάσεις και διαφορετικά αξιακά ρεύματα.

Οι 17-24 ετών είναι πιο φιλοευρωπαίοι και αποστασιοποιημένοι από την τυπική πολιτική, ενώ οι 25-34 ετών εκφράζουν έντονη δυσπιστία απέναντι στους θεσμούς, χαμηλή ικανοποίηση από τη λειτουργία της δημοκρατίας και αντι-νεοφιλελεύθερες τάσεις.

Κοινό τους στοιχείο είναι η απόρριψη του συστημισμού και η αναζήτηση ενός νέου αξιακού πλαισίου, αν και παραμένουν βαθιά επιφυλακτικοί απέναντι στο πολιτικό σύστημα.

Η νεολαία δεν είναι ομοιογενής ούτε μονοσήμαντα προοδευτική, είναι πολύμορφη, ανήσυχη και συχνά κυνική – ένα πολιτικό σώμα σε διαμόρφωση που θα καθορίσει τις εξελίξεις των επόμενων ετών.

Το πλήρες report «Ακτινογραφία της Νεολαίας» είναι διαθέσιμο στο eteron.org