SULAFA HIJAZI: ΣΤΗ ΣΥΡΙΑ ΜΑΘΑΙΝΑΜΕ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΜΕ ΟΠΛΑ ΑΠΟ ΤΑ 13

Ένας στρατιώτης αυνανίζεται μπροστά στην τηλεόραση, αλλά στο χέρι του κρατά ένα όπλο. Ένα έμβρυο μεγαλώνει μέσα σε ένα όπλο – μήτρα. Ένας άνδρας, ξαπλωμένος ανάμεσα σε χειροβομβίδες σφαίρες και μαχαίρια, γεννά ένα όπλο. Αυτά είναι μερικά από τα έργα της Σύριας καλλιτέχνιδας Sulafa Hijazi , μέσα από τα οποία η ίδια σχολιάζει τη βία που διαλύει την πατρίδα της. Πλέον ζει εξόριστη στη Γερμανία, καθώς αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη Συρία κυνηγημένη από το καθεστώς Άσαντ υπό το οποίο μεγάλωσε. Σαν παιδί έπρεπε να πηγαίνει στο σχολείο με στρατιωτική σχολή και να μαθαίνει πώς να χρησιμοποιεί ένα όπλο, σε περίπτωση που επιτεθεί ο εχθρός. Η βία και η γλώσσα του πολέμου είναι βαθιά ριζωμένες μέσα της ακόμα και σήμερα.

«Είμαι απολύτως βέβαιη ότι το γεγονός ό,τι μεγαλώσαμε σε μιλιταριστική κοινωνία οδήγησε τη χώρα μας στην καταστροφή. Ως παιδιά στη Συρία λαμβάναμε στρατιωτική εκπαίδευση, φοράγαμε στρατιωτικές στολές ακόμα και όταν πηγαίναμε στο σχολείο. Από τα 13 έως τα 18 είχαμε κάθε εβδομάδα δύο ώρες μάθημα στο οποίο μαθαίναμε ακόμα και πώς να χρησιμοποιούμε ένα όπλο. Το καθεστώς είχε δημιουργήσει αυτή την προπαγάνδα ότι η συριακή κοινωνία πρέπει να είναι έτοιμη να επιτεθεί στον εχθρό, δηλαδή το Ισραήλ, αλλά μετά τη Συριακή επανάσταση, όλοι καταλάβαμε ότι αυτός ήταν ένας τρόπος για το καθεστώς να ελέγχει το λαό του», λέει η ίδια στο WE του News247.

Η Sulafa σπούδασε δραματικές τέχνες στη Δαμασκό. Παράλληλα με τη δουλειά της σαν visual artist, ξεκίνησε το 1997 καριέρα ως συγγραφέας, σκηνοθέτης και παραγωγός ταινιών κινουμένων σχεδίων και εκπαιδευτικών τηλεοπτικών προγραμμάτων για παιδιά. Βραβεύτηκε πολλάκις, ενώ το 2010 ίδρυσε τη δική της εταιρία παραγωγής blue.dar στο Λίβανο. Όταν ξεκίνησε η Συριακή επανάσταση, άρχισε να αναθεωρεί πολλά πράγματα για το καθεστώς και την κοινωνία στην οποία ζούσε και ήθελε να συμβάλει σε όλη αυτή τη διάθεση για αλλαγή μέσα από την τέχνη της.

«Πολλοί καλλιτέχνες, ανάμεσά τους κι εγώ, ήμασταν πολύ χαρούμενοι με την προοπτική ότι θα μπορούσαμε να ανατρέψουμε το δικτατορικό καθεστώς με ειρηνικά μέσα. Είχα τόσα πολλά και αντιφατικά συναισθήματα μέσα μου, φόβο αλλά και ελπίδα. Άρχισα να αναθεωρώ το καθεστώς και την μιλιταριστική κοινωνία μέσα στην οποία μεγάλωσα. ‘Όμως το καθεστώς απάντησε στις ειρηνικές διαδηλώσεις με πολύ σκληρές ένοπλες επιθέσεις. Μετά από αυτό, ο κύκλος της βίας άρχισε να μεγαλώνει στη Συρία με αποτέλεσμα αυτό που  βλέπουμε σήμερα, μια τεράστια ανθρωπιστική καταστροφή» σημειώνει.

«Γενικά στη Συρία δεν υπήρχε ανεξάρτητη δημοσιογραφία, οι πολιτισμικοί οργανισμοί υπόκεινται στη λογοκρισία του Συριακού καθεστώτος. Οπότε ήταν πολύ δύσκολο για εμάς να ασκήσουμε κριτική στην κυβέρνηση ή να λάβουμε μέρος στην επανάσταση μέσω της τέχνης και του πολιτισμού. Όμως στη πορεία ανακαλύψαμε τα social media, μια δωρεάν πλατφόρμα όπου μπορείς να προβάλεις τη δουλειά σου σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Ήταν το βασικό μας εργαλείο για να δείξουμε στον κόσμο τι πραγματικά συμβαίνει στη Συρία χωρίς να υποστούμε λογοκρισία. Κάπως έτσι δημιουργήθηκε ένα κίνημα Σύρων καλλιτεχνών στα social media.  Για εμένα ήταν ένας τρόπος να πω αυτό που ήθελα και να το μοιραστώ με άλλους ανθρώπους. Τα περισσότερα έργα μου κριτικάρουν τη βία του καθεστώτος και τη μιλιταριστική κοινωνία στην οποία μεγαλώσαμε και αντανακλούν τα συναισθήματα που είχαμε στη Συρία κατά τη διάρκεια της επανάστασης, ανάμικτα συναισθήματα όπως φόβο, θυμό, ενοχή. Συνεπώς ήταν ταυτόχρονα ένας τρόπος αυτο-ίασης και έκφρασης των δικών μου συναισθημάτων».

Τη ρωτώ αν μπορούσε να φανταστεί τι θα ακολουθούσε, ότι η κατάσταση στη χώρα θα έφτανε στο σημείο που είναι σήμερα. «Αρχικά όχι» μου απαντά, «όμως όταν ξέσπασε η βία, έγινε ξεκάθαρο ότι τα πράγματα θα εξελίσσονταν πολύ άσχημα». Το 2012 συνέλαβαν δύο από τα αδέρφια της που συμμετείχαν στις διαδηλώσεις, με λίγους μήνες διαφορά τον έναν από τον άλλον. «Ήταν πολύ δύσκολο για εμάς να μείνουμε στη Συρία, ως ειρηνικοί ακτιβιστές, ήταν πάρα πολύ ριψοκίνδυνο, μπορούσες να συλληφθείς ή να απαχθείς ανά πάσα στιγμή. Τα αδέλφια μου όταν αποφυλακίσθηκαν έφυγαν από τη χώρα για να είναι ασφαλείς. Λίγο αργότερα έφυγα κι εγώ. Πήγα στη Βυρητό για μερικούς μήνες και μετά στη Γερμανία όπου συνέχισα τις σπουδές μου. Οι περισσότεροι καλλιτέχνες από εκείνο το κίνημα που δημιουργήθηκε έχουν εγκαταλείψει τη χώρα, δεν υπήρχε κάτι άλλο που μπορούσαμε να κάνουμε και ήταν πάρα πολύ επικίνδυνο να μείνουμε εκεί. Δεν υπήρχε ειρηνικός τρόπος να δουλέψεις. Όμως μετά δημιουργήθηκε ένα νέο καλλιτεχνικό κίνημα, «συριακή τέχνη στην εξορία». Οι εξόριστοι Σύροι καλλιτέχνες ξεκινήσαμε να παράγουμε διάφορα είδη τέχνης με τα οποία εξηγούσαμε όλα τα βίαια αιματηρά γεγονότα στην πατρίδα μας. Παράλληλα όμως αναδύθηκαν νέες θεματικές, όπως η προσφυγιά, το άσυλο, το πώς είναι να χάνεις το σπίτι σου, να ζεις μακριά από την πατρίδα… Τι είναι η πατρίδα; Είναι κάτι μέσα σου; Είναι ένα μέρος; Μια χώρα;  Εμένα η οικογένειά μου είναι διασκορπισμένη σε 3 ηπείρους».

Θέλει να επιστρέψει μια μέρα στη Συρία; «Προσωπικά, δεν πιστεύω πλέον σε σύνορα ούτε σε χώρες, θεωρώ ότι τα σύνορα κατασκευάζονται για οικονομικούς και πολιτικούς σκοπούς. Θα πρέπει να έχω το δικαίωμα να επιλέξω που θα μείνω και να μην εξαναγκάζομαι. Θα ήθελα να επιστρέψω στη Συρία; Δεν ξέρω. Το σίγουρο είναι ότι θα ήθελα να έχω την επιλογή να επιστρέψω».

Η Sulafa θεωρεί πώς είναι καλό για τους Σύριους που ταξιδεύουν. «Η Συρία ήταν μια κλειστή χώρα, με κλειστή νοοτροπία, δεν ήταν μόνο η δικτατορία του καθεστώτος αλλά και η θρησκευτική και η κοινωνική καταπίεση. Για παράδειγμα, οι γυναίκες δεν είχαν πλήρη δικαιώματα , οι νέοι δεν μπορούσαν να αυτονομηθούν, έπρεπε να μείνουν με τις οικογένειές τους και είχαν πολύ περιορισμένη προσωπική ζωή. Μετά την επανάσταση πολλοί νέοι μπόρεσαν να ταξιδέψουν μόνοι τους και να πάρουν τη ζωή στα χέρια τους, πολλές γυναίκες απέκτησαν δύναμη. Φυσικά, όλο αυτό προέκυψε από μια καταστροφή, ταυτόχρονα όμως η επανάσταση ήταν αναγκαία όχι μόνο για πολίτικούς αλλά και για κοινωνικούς και θρησκευτικούς λόγους. Έπρεπε να γίνει με τον έναν τρόπο ή τον άλλο, υπήρχε πάρα πολύ μεγάλη πίεση στην κοινωνία. Μακάρι να μπορούσε να γίνει με πολιτικά μέσα μόνο και να μην χυθεί τόσο αίμα. Ωστόσο, με το συγκεκριμένο καθεστώς και με αυτό το μιλιταριστικό καθεστώς, ο Συριακός λαός πλήρωσε ακριβά τη επανάσταση».

Τέλος τη ρωτώ ποια είναι τα μελλοντικά της πλάνα σε σχέση με τη δουλειά της και ειδικότερα την «στρατευμένη τέχνη» που έχει επιλέξει να παράγει. «Αυτή τη στιγμή είναι πολύ δύσκολο να εμπλακείς πολιτικά στη Συρία» σημειώνει. «Η κατάσταση είναι τόσο μπερδεμένη, υπάρχει όλο αυτό το παρασκήνιο και πράγματα που γίνονται “κάτω από το τραπέζι” που είναι πολύ δύσκολο για εμάς να συνεισφέρουμε με οποιαδήποτε πολιτική δράση. Δεν ξέρεις ποιος πολεμά με ποιον, ποιος είναι με ποιον. Το ISIS ας πούμε είναι μια μαφία, ποιοι κάνουν πραγματικά κουμάντο στο ISIS; Η περιοχή έχει γίνει σαν μια τεράστια μαύρη αγορά. Το μόνο που μπορώ να κάνω προσωπικά είναι να επικεντρωθώ στη εκπαίδευση, διότι υπάρχουν τόσα πολλά παιδάκια στη Συρία που έχουν βρεθεί εκτός σχολείου και έχουν εκτεθεί στη βία. Θα είναι τεράστια καταστροφή για το μέλλον αν αυτά τα παιδιά δεν λάβουν την παιδεία που πρέπει, θα έχουμε μια ολόκληρη γενιά που θα είναι προβληματική. Οπότε αυτό που προσπαθώ να κάνω, είναι να φτιάξω ένα ραδιοφωνικό εκπαιδευτικό σταθμό για παιδιά μέσα στη Συρία, το πρότζεκτ είναι σε εξέλιξη. Υπάρχουν πολλοί σταθμοί που εκπέμπουν στις εμπόλεμες ζώνες στο βορά, αλλά δεν έχουν περιεχόμενο για παιδάκια, περιεχόμενο ψυχαγωγικό, εκπαιδευτικό που προσφέρει και μια κοινωνικο-ψυχολογική υποστήριξη. Προς το παρόν λοιπόν επικεντρώνομαι σε αυτό, να συνεισφέρω σε οτιδήποτε έχει να κάνει με την εκπαίδευση των ανθρώπων».