Η ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ ΘΑ ΜΕΙΩΣΕΙ 23% ΤΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑ ΣΟΥ

Η 21η Διάσκεψη Μερών για την κλιματική αλλαγή (COP21), που ξεκινά στο Παρίσι τη Δευτέρα 30 Νοεμβρίου είναι η μεγαλύτερη που έχει οργανωθεί ποτέ με 40.000 συμμετέχοντες από όλο τον κόσμο. Φιλοδοξεί να καταλήξει σε διεθνή συμφωνία για το κλίμα που θα έχει εφαρμογή σε όλες τις χώρες, με στοχο να συγκρατηθεί η άνοδος της μέσης παγκόσμιας θερμοκρασίας κάτω από τους 2 βαθμούς Κελσίου. Σημαντικά ζητήματα που θα απασχολήσουν τo COP21 είναι η μείωση των εκπομπών αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου, η προσαρμογή στις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής και η μετάβαση σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.

Στο πλαίσιο αυτό εντείνεται το τελευταίο διάστημα η συζήτηση όχι μόνο για τις περιβαλλοντικές αλλά και για τις οικονομικές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, μία συζήτηση που εκτιμάται πως έχει πείσει χώρες όπως οι ΗΠΑ και η Κίνα να αναλάβουν για πρώτη φορά σημαντικές δεσμεύσεις, καθώς νέες μελέτες δείχνουν πως η άνοδος της θερμοκρασίας μπορεί να είναι καταστροφική για την παγκόσμια οικονομία.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα μελέτης του πανεπιστημίου Stanford, που δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Nature, αν δεν κάνουμε τίποτα για να αποτρέψουμε την κλιματική αλλαγή, το παγκόσμιο κατά κεφαλήν εισόδημα θα μειωθεί κατά 23% μέχρι το 2100. Και οι απώλειες θα είναι πιθανότατα ακόμα μεγαλύτερες, καθώς οι ερευνητές έλαβαν υπόψη τους μόνο την αύξηση της θερμοκρασίας και όχι άλλους παράγοντες όπως η άνοδος της στάθμης της θάλασσας ή οι πλημμύρες. H Παγκόσμια Tράπεζα εκτιμά ότι 100 εκατομμύρια άνθρωποι θα οδηγηθούν στη φτώχεια αν δεν κάνουμε τίποτα για να αποτρέψουμε την κλιματική αλλαγή, ενώ αναφορά της Citigroup επεσήμανε πως αν καταφέρουμε να συγκρατήσουμε την άνοδο της θερμοκρασίας στους 1,5 βαθμούς Κελσίου αντί για τους 4,5 οι απώλειες στο ΑΕΠ παγκοσμίως θα μπορούσαν να περιοριστούν στα 50 τρισεκατομμύρια.

Όσον αφορά τη χώρα μας, η Επιτροπή Μελέτης Επιπτώσεων Κλιματικής Αλλαγής της Τράπεζας της Ελλάδος εκτιμά πως η κλιματική αλλαγή θα κοστίσει 700 δισεκατομμύρια ευρώ, δηλαδή δύο φορές το δημόσιο χρέος της χώρας. Επικοινωνήσαμε με το μέλος της επιτροπής και καθηγητή Ενεργειακής Οικονομίας στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Παντελή Κάπρο, προκειμένου να μάθουμε περισσότερα για το πώς θα επηρεαστεί η γειτονιά μας και τι πρέπει να γίνει για να αποτραπεί η καταστροφή.

Τρία σενάρια με διαφορετικό κόστος: Μη δράση, μετριασμός, προσαρμογή

“Η οικονομική μελέτη της πολιτικής για την κλιματική αλλαγή έχει καθιερωθεί διεθνώς να γίνεται σύμφωνα με τρία σενάρια. Το πρώτο σενάριο είναι ότι δεν κάνουμε τίποτα για να μειώσουμε τις εκπομπές από τα ορυκτά καύσιμα, συνεχίζει να συσσωρεύεται το διοξείδιο του άνθρακα σε μεγάλη ποσότητα στην ατμόσφαιρα και επομένως πράγματι αλλάζει το κλίμα. Αυτό λέγεται σενάριο μη δράσης. Το δεύτερο σενάριο είναι να μειώσουμε δραστικά τις εκπομπές σε παγκόσμια κλίμακα, ώστε να αποτρέψουμε την κλιματική αλλαγή και η θερμοκρασία να αυξηθεί έως 2 βαθμούς Κελσίου. Αυτό είναι το σενάριο μετριασμού. Στο τρίτο σενάριο, το σενάριο της προσαρμογής, δεν γίνεται η μείωση των εκπομπών στο βαθμό που πρέπει αλλά ταυτόχρονα οι χώρες λαμβάνουν προληπτικά μέτρα και υλοποιούν δημόσια έργα για να προφυλαχθούν από τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. Εμείς ποσοτικοποιήσαμε και τα τρία σενάρια και υπολογίσαμε το κόστος σε κάθε περίπτωση”.

Τι θα συμβεί αν δεν κάνουμε τίποτα

“Υπάρχει γενικά στη κοινή γνώμη μία σύγχυση, γίνεται μια μεγάλη πλημμύρα και λέμε ότι φταίει η κλιματική αλλαγή. Η μεταβολή της κλιματικής αλλαγής όμως θα είναι τεράστια σε σχέση με φαινόμενα που ζούμε τώρα. Αν συμβεί σημαίνει ότι θα έχουμε αύξηση της θερμοκρασίας κατά 6-7 βαθμούς από τα σημερινά επίπεδα, ανύψωση του επιπέδου της θάλασσας πάνω από ένα μέτρο, μεταβολή στις βροχές, ξηρασία σε σημείο ερημοποίησης στην περιοχή του ισημερινού και γενικά στο νότο, ακραία καιρικά φαινόμενα σε μεγάλη έκταση και ταυτόχρονα θα δούμε βόρειες περιοχές που σήμερα υπάρχει πάγος να γίνονται καλλιεργήσιμες. Αυτή είναι η κλιματική αλλαγή, η οποία αν συμβεί θα κορυφωθεί από το 2070 έως το 2100.

Η Ελλάδα βρίσκεται στην περιοχή της Μεσογείου, που είναι μια από τις πιο ευάλωτες περιοχές του κόσμου. Θα έχουμε πρόβλημα νερού και άρδευσης λόγω της αύξησης της θερμοκρασίας και της ανόδου των επιπτώσεων, σταδιακή ερημοποίηση γεωργικών εκτάσεων από το νότο προς το βορρά, επομένως πολύ χαμηλή παραγωγικότητα της γεωργίας, σημαντικές επιπτώσεις στις παράκτιες περιοχές και σταδιακές καταστροφές τουριστικών περιοχών λόγω της αύξησης του επιπέδου της θάλασσας. Επιπλέον από τα ακραία καιρικά φαινόμενα θα έχουμε ‘γυμνές’ υποδομές ενέργειας, μεταφορών, λιμανιών κλπ, επιπτώσεις στον τουρισμό οπωσδήποτε καθώς και επιπτώσεις στο κέντρο των πόλεων όπου λόγω του μικροκλίματος αυξάνεται υπερβολικά πολύ η θερμοκρασία, με αποτέλεσμα σοβαρά προβλήματα σε ορισμένες εποχές του χρόνου στο κέντρο των πόλεων.

Όλα αυτά τα υποτιμήσαμε οικονομικά, πόσο κοστίζει το καθένα, και κατόπιν πόσο κοστίζει στο σύνολο της οικονομίας με τα μοντέλα μακροοικονομικά. Χρόνο με το χρόνο αυτό το οικονομικό κόστος το υπολογίσαμε στα 700 δισεκατομμύρια ευρώ μέχρι το 2100″.

Πώς μπορούμε να μετριάσουμε τις συνέπειες

“Εάν πάμε στο σενάριο μετριασμού, δηλαδή αυξηθεί η θερμοκρασία κατά δύο μόνο βαθμούς, οι επιπτώσεις στην Ελλάδα θα είναι πάρα πολύ μικρές, γύρω στα 50 δισεκατομμύρια. Σε αυτό όμως συνυπολογίζεται μείωση κόστους από τη μείωση των εκπομπών. Δηλαδή εγκαταλείπεται ο λιγνίτης, το πετρέλαιο και όλα τα ορυκτά καύσιμα, πάμε σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, αποθήκευση ηλεκτρικής ενέργειας, εξηλεκτρισμό των μεταφορών, εξοικονόμηση ενέργειας και όλα αυτά που πρέπει να γίνουν υποτίθεται σε πλανητικό επίπεδο. Οι νέες αυτές τεχνολογίες φέρνουν πρόσθετη οικονομική ανάπτυξη και αυτό μετριάζει τις επιπτώσεις. Παραμένει ένα συνολικό κόστος οικονομικό αλλά είναι πολύ μικρότερο από τη ζημιά της κλιματικής αλλαγής.

Εάν πάμε στο τρίτο σενάριο της προσαρμογής και συμβεί η κλιματική αλλαγή κατά το ήμισυ με άνοδο της θερμοκρασίας γύρω στους 4 βαθμούς Κελσίου και μικρότερη άνοδο του ύψους της θάλασσας, υπολογίσαμε την οικονομική ζημιά στα 400 δισεκατομμύρια ευρώ μέχρι το 2100, αν γίνουν ταυτόχρονα σημαντικές επενδύσεις προληπτικού χαρακτήρα. Δεν θα μπορεί λόγου χάρη ένα ξενοδοχείο να πάρει άδεια ανοικοδόμησης πάνω στη θάλασσα ή θα πρέπει να φτιάξει φράγματα προστασίας. Θα πρέπει να υλοποιήσουμε αντιπλημμυρικά έργα, εγγειοβελτιωτικά έργα στη γεωργία για τη συγκράτηση του νερού. Αυτά όλα πρέπει να γίνουν από τώρα, όμως κοστίζουν και δεν είναι παραγωγικά μέτρα. Κάθε έργο που θα υλοποιείται πλέον θα πρέπει να έχει ένα επιπλέον κόστος για τη λήψη τέτοιων μέτρων, ένα δίκτυο της ΔΕΗ, ένας νέος δρόμος, οτιδήποτε. Αυτό λέγεται προσαρμογή και η προσαρμογή σημαίνει ότι αλλάζει η νομοθεσία και αλλάζουν οι προδιαγραφές όλων των έργων, ιδιωτικών και δημόσιων που γίνονται σε μία χώρα.

Πολλές χώρες που βρίσκονται στον Ινδικό, ή τη Μεσόγειο, όπως η Ελλάδα επειδή έχουν αβεβαιότητα αν θα περιοριστεί η κλιματική αλλαγή με τη δραστική μείωση των εκπομπών σε παγκόσμιο επίπεδο, συνιστάται στις χώρες που είναι πολύ ευάλωτες να λάβουν προληπτικά μέτρα από τώρα, να μη διακινδυνεύσουν. Αυτό το σενάριο είναι καλύτερο από ένα σενάριο έκτακτη ανάγκης να μην κάνεις τίποτα τώρα και να χρειαστεί να τα κάνεις όλα μαζί. Αν περιμένουμε τελευταία στιγμή να κάνουμε μεγάλα έργα προστασίας, πιθανώς θα πρέπει να χρειαστεί να γίνουν ακραίες επεμβάσεις, να μετακινηθούν πληθυσμοί κλπ “.

Ή όλοι ή τίποτα

“Οι χώρες της Μεσογείου, μαζί με το Πακιστάν, το Μπαγκλαντες, την Ινδονησία και άλλες χώρες, είναι αυτές που υφίστανται τις πιο σοβαρές επιπτώσεις στον κόσμο αν ο πλανήτης δεν κάνει τίποτα και αλλάξει το κλίμα. Αν μόνες τους αυτές οι χώρες ακολουθήσουν τις δεσμεύσεις και οι άλλοι δεν κάνουν τίποτα, δεν θα υπάρξει αποτέλεσμα. Το θέμα είναι παγκόσμιο. Ή όλοι ή τίποτα. Δεν μπορεί να πει κανείς ότι θα συμμορφωθούν μερικές χώρες και κάτι θα περισώσουμε, αν δεν κάνουν όλοι κάτι, δεν βελτιώνεται τίποτα. Είναι τεράστια τα μεγέθη. Γι αυτό είναι σημαντικό να υπάρξει διεθνής συμφωνία στη διάσκεψη του Παρισιού, χωρίς διεθνή συμφωνία δεν αποτρέπεται η κλιματική αλλαγή.

Βεβαίως σε ευρωπαϊκή κλίμακα, εφόσον η Ευρώπη κινηθεί μονομερώς, μπορεί να ωφεληθεί σημαντικά από την ανάπτυξη των πράσινων τεχνολογιών, ακόμα και αν δεν λυθεί το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής”.

Το μεγάλο στοίχημα του Παρισιού

“Μέχρι τώρα οι δεσμεύσεις ήταν για το 2020 και ήταν περιορισμένες από τις περισσότερες χώρες, πλην των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ο κύριος στόχος του Παρισιού είναι να δεσμευτούν οι χώρες μέχρι το 2030. Ήδη έχουν κατατεθεί πολύ σημαντικές δεσμεύσεις, στις οποίες έχουν μπει πλέον για πρώτη φορά η Κίνα, οι ΗΠΑ και εν μέρει η Ινδία. Επομένως μαζεύεται μια κρίσιμη μάζα πολύ μεγάλη πλέον, αυτό είναι το θετικό της υπόθεσης. Παρόλα αυτά οι δεσμεύσεις που έχουν κατατεθεί δεν επαρκούν για να πάμε προς την καλύτερη δυνατή τροχιά, που είναι οι 2 βαθμοί Κελσίου. Θέλει κι άλλη προσπάθεια.

Δύο είναι οι προκλήσεις στο Παρίσι. Πρώτον, να έχουμε επιπλέον δεσμεύσεις πατώντας στο πολύ θετικό γεγονός των δεσμεύσεων που ήδη έχουν κατατεθεί και δεύτερον να μπουν όσο το δυνατόν περισσότερες αναπτυσσόμενες χώρες στις δεσμεύσεις με αντάλλαγμα χρηματοδοτήσεις έργων και νέων τεχνολογιών. Αυτό είναι το μεγαλύτερο αγκάθι που δεν έχει ακόμα αντιμετωπιστεί.

Παρατηρούμε ωστόσο μια μεγάλη μεταβολή υπέρ της πολιτικής για την αποτροπή της κλιματικής αλλαγής και αυτό σαφώς οφείλεται και στο οικονομικό σκέλος των επιπτώσεών της”.