Πόσο επηρεάζουν οι ρύποι των αυτοκινήτων την ανθρώπινη υγεία

Οι μεταφορές, διεθνώς, είναι ο σημαντικότερος παράγοντας ρύπανσης, με τα εκατομμύρια χιλιόμετρα που διανύονται καθημερινά. Κι όπως είναι λογικό, όσο πιο σύγχρονοι είναι οι κινητήρες των οχημάτων, τόσο λιγότερο ρυπαίνουν, δεδομένου ότι η τεχνολογία εξελίσσεται με αλματώδεις ρυθμούς.

Πάντως, πέρα από τους κινητήρες εσωτερικής καύσης, τεράστια βήματα προόδου έχουν γίνει και στην υβριδική τεχνολογία, η οποία συνδέεται άμεσα με την ηλεκτροκίνηση, καθώς τα οχήματα αυτά διαθέτουν ηλεκτροκινητήρες που υποστηρίζουν αρχικώς την κίνηση του οχήματος και σε περίπτωση μεγαλύτερης αυτονομίας ή μέχρι την επόμενη φόρτιση, λειτουργεί το εφεδρικό μοτέρ εσωτερικής καύσης, κάτι που περιορίζει πάρα πολύ την κατανάλωση και κατά συνέπεια τις εκπομπές ρύπων.

Και βέβαια, δεν παραγνωρίζω την μαζικότερη παραγωγή αμιγώς ηλεκτρικών οχημάτων, που δεν ρυπαίνουν καθόλου, οχήματα που θα βλέπουμε ολοένα και περισσότερο στους ευρωπαϊκούς δρόμους στο εγγύς μέλλον.

Ωστόσο, για να επιστρέψω στο θέμα της ρύπανσης των οχημάτων, χρόνο με τον χρόνο τα μέτρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, γίνονται όλο και πιο αυστηρά για τις εκπομπές ρύπων. Σύμφωνα με τα ισχύοντα μέτρα για τον περιορισμό της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, μόνο τα εξαιρετικά «καθαρά» αυτοκίνητα τεχνολογίας «Euro 6» εισέρχονται στην κυκλοφορία. Τι αλλάζει όμως κάθε φορά που αλλάζουν τα «Euro»; Η αλλαγή αυτή έχει επιτύχει τη μείωση των ρύπων των αιωρούμενων σωματιδίων και των οξειδίων του αζώτου που κυρίως εκπέμπουν οι παλαιοί πετρελαιοκινητήρες (Euro 3 και Euro 4).

Τα αιωρούμενα σωματίδια διαχωρίζονται σε κατηγορίες διαμέτρου PM2.5 και PM10. Όσο πιο μικρή η διάμετρος, τόσο πιο επιβλαβή για τον ανθρώπινο οργανισμό είναι τα σωματίδια καθώς εισέρχονται μέσω της αναπνευστικής διόδου και προσβάλλουν τους πνεύμονες. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ένα ετήσιο ποσοστό 3% θανάτων από κάρδιο-αναπνευστικά προβλήματα συνδέονται άμεσα με τα αιωρούμενα σωματίδια, ενώ το 5% αγγίζουν οι θάνατοι από καρκίνο του πνεύμονα.

Στην τεχνολογία «Euro 6» η μεγάλη πρόοδος αφορά επίσης στις προδιαγραφές που πρέπει να πληρούν τα νέα οχήματα ως προς τα οξείδια του αζώτου (ΝΟx). Τα οξείδια του αζώτου εκπέμπονται από κινητήρες παλαιών πετρελαιοκίνητων αυτοκινήτων (Euro 3 – Euro 4) αφού δεν εφοδιάζονται με τις νεότερες αντιρρυπαντικές τεχνολογίες. Ο ανθρώπινος οργανισμός, λοιπόν, επηρεάζεται άμεσα από τις μεγάλες συγκεντρώσεις των οξειδίων του αζώτου με επιπτώσεις όπως τα αναπνευστικά προβλήματα, οι πονοκέφαλοι και οι ενοχλήσεις στην όραση.

Η μείωση των ρύπων με τις νέες τεχνολογίες (Euro 6) εξασφαλίζει -κατά συνέπεια- ένα καλύτερο μέλλον για τις επόμενες γενεές.

Όλα αυτά συνηγορούν στο γεγονός ότι τα αυτοκίνητα είναι αναλώσιμα και μάλιστα σε μικρότερο χρονικό διάστημα από παλιά. Πλέον, ακόμα και η δεκαετία, καθιστά ένα αυτοκίνητο ρυπογόνο. Φανταστείτε, να κυκλοφορούν κάπου πολλά ηλεκτρικά οχήματα και ανάμεσά τους να βρίσκονται κάποια που να εκπέμπουν ρύπους.

Όμως, η αντικατάσταση ενός αυτοκινήτου δεν είναι εύκολη υπόθεση. Η οικονομική δυνατότητα πολλών Ευρωπαίων δεν επιτρέπει πιο γρήγορες αντικαταστάσεις αυτοκινήτων και μόνο με κίνητρα, που παρέχουν ορισμένες χώρες, μπορεί να επιτευχθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα, κάτι που στην Ελλάδα δεν υπάρχει ούτε ως σκέψη αυτή την εποχή.

Ας γυρίσουμε όμως στη σημερινή πραγματικότητα. Τα σωματίδια και τα οξείδια του αζώτου είναι αέριοι ρύποι που βρίσκονται καθημερινά στην ατμόσφαιρα και τους αναπνέουμε. Κύριος υπαίτιος για αυτούς τους ρύπους στις οδικές μεταφορές είναι τα παλαιότερα, πετρελαιοκίνητα οχήματα, γι αυτό και οι αυστηρότερη νομοθεσία κινείται προς τους κινητήρες πετρελαίου.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO) προειδοποιεί για τις επιπτώσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στον ανθρώπινο οργανισμό και κρούει τον κώδωνα κινδύνου για τις συνέπειες και τα αυξημένα ποσοστά θανάτων. Οι ετήσιοι θάνατοι από κάρδιο-αναπνευστικά προβλήματα συνδεδεμένα με τα αιωρούμενα σωματίδια είναι 3%, ενώ ποσοστό 5% αγγίζουν οι θάνατοι λόγω καρκίνου του πνεύμονα από τα αιωρούμενα σωματίδια. To 2012 περίπου 3 εκατομμύρια άνθρωποι έχασαν την ζωή τους πρόωρα εξαιτίας της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Το μεγαλύτερο ποσοστό (88%) ήταν σε λιγότερο αναπτυγμένες χώρες. Πιο συγκεκριμένα, υπολογίζεται πως το 72% των πρόωρων θανάτων οφείλεται σε καρδιακά νοσήματα και εγκεφαλικά, το 14% σε αναπνευστικά νοσήματα και το 14% σε καρκίνο του πνεύμονα. Έρευνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας το 2013, κατέληξαν πως τα αιωρούμενα σωματίδια σχετίζονται άμεσα με τον καρκίνο του πνεύμονα. Μικρά παιδιά μεγαλουπόλεων γίνονται δυστυχώς τα επικρατέστερα θύματα αναπνευστικών λοιμώξεων. Τα περιστατικά άσθματος σε πληθυσμούς πόλεων όπως είναι η Αθήνα έχουν αυξηθεί και σύμφωνα με μελέτες πιο ευπαθείς ομάδες για αναπνευστικά νοσήματα είναι ο γυναικείος πληθυσμός και οι νέοι κάτω των 18, ενώ ο αντρικός πληθυσμός έχει περισσότερα περιστατικά καρδιακών παθήσεων.

Ακολουθώντας τα στοιχεία και τις μελέτες αυτές, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θέτει όρια μέσα από οδηγίες για τη μείωση των ρύπων. Την 31η Δεκεμβρίου 2016 τέθηκε σε εφαρμογή η οδηγία 2016/2284/EΕ που έχει σαν σκοπό τη θέσπιση νέων ορίων εκπομπών ρύπων που είναι επιβλαβή για την ανθρώπινη υγεία. Η οδηγία αφορά τους εξής ρύπους: Διοξείδιο του θείου (SO2), οξείδια του αζώτου (ΝΟΧ), πτητικές οργανικές ενώσεις (VOC), αμμωνία (ΝΗ3) και αιωρούμενα σωματίδια (PM’s). Όλες οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα πρέπει να “υιοθετήσουν” τα όρια αυτά από το 2020 με σκοπό τη μείωση στα ποσοστά εκπομπών μέχρι το 2030. Τον Απρίλιο του 2019 όλες οι χώρες μέλη θα πρέπει να παρουσιάσουν το πρόγραμμα μείωσης εκπομπών της χώρας τους.

Οι ρύποι αυτοί επηρεάζονται αποφασιστικά από τα παλαιά αυτοκίνητα. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προσπαθεί να απομακρύνει τα αυτοκίνητα παλαιότερης τεχνολογίας θεσπίζοντας τις «Euro» και ασκώντας πίεση στις αυτοκινητοβιομηχανίες να εφαρμόζουν τις ανάλογες νομοθεσίες. Στην παρούσα φάση η αγορά της αυτοκινητοβιομηχανίας πλαισιώνεται από τα «Euro 6».