Οι Ελβετοί λένε πως οι ελληνικές παραλίες είναι ακριβές

Ρεπορτάζ της Ελβετικής Ραδιοφωνίας και Τηλεόρασης (SRF) – ο δημόσιος ραδιοτηλεοπτικός φορέας της Ελβετίας, καταγράφει τις “τσουχτερές τιμές” στις ελληνικές παραλίες, ειδικά της Αττικής. Όπως αναφέρεται σχετικά, παρά τις πολλές ελληνικές παραλίες στην πρωτεύουσα και πέριξ αυτής, η είσοδος σε αρκετές από αυτές απαιτεί ακριβό εισιτήριο, κάτι που ενοχλεί πολλούς Αθηναίους.

Η κατάσταση, όπως αναφέρεται, συνδέεται με ένα διάταγμα από τη στρατιωτική δικτατορία. Το δημοσίευμα τονίζει πως η Ελλάδα διαθέτει πάνω από 13.000 χιλιόμετρα ακτογραμμής και κατατάσσεται στην 11η θέση παγκοσμίως. Στην περιοχή της Αττικής, η ακτή είναι εκτεταμένη, με παραλίες που απλώνονται από το λιμάνι του Πειραιά μέχρι το Σούνιο και τον ναό του Ποσειδώνα, με περισσότερους από 70 χιλιόμετρα παραλιακής ζώνης.

Για τους περίπου 4 εκατομμύρια ανθρώπους που ζουν στην Αθήνα και τα περίχωρα, η παραλία προσφέρει μια ευχάριστη απόδραση από την καθημερινότητα. Ειδικά για εκείνους που δεν μπορούν να απολαύσουν διακοπές σε άλλες περιοχές, θα περίμενε κανείς ότι οι παραλίες θα προσφέρουν δωρεάν πρόσβαση, τονίζει το SRF.

Στην ακτογραμμή της Αθήνας, πολλές πλαζ απαιτούν πράγματι εισιτήριο. Το SRF αναφέρει πως το αντίτιμο είναι 10 έως 15 ευρώ ανά άτομο, χωρίς να περιλαμβάνονται οι ξαπλώστρες. Σύμφωνα με το Σύνταγμα της χώρας, οι παραλίες πρέπει να είναι δημόσιες και η πρόσβαση πρέπει να είναι δωρεάν για όλους τους πολίτες. Ωστόσο, ένας πρόσθετος νόμος της στρατιωτικής δικτατορίας του 1967 επιβιώνει έως σήμερα και επιτρέπει εξαιρέσεις.

Για να προσελκύσει πιο “απαιτητικούς επισκέπτες”, η δικτατορία είχε εισαγάγει το μοντέλο των “κλειστών παραλιών”, που απαιτούν πληρωμή για την πρόσβαση, παρέχοντας ντους, αποδυτήρια και σκιερούς χώρους.

Πράγματι, ο πρώτος νόμος για τις οργανωμένες παραλίες στην Ελλάδα θεσπίστηκε επί δικτατορίας το 1970, με τον Νόμο 398/1970. Ο νόμος αυτός εισήγαγε την έννοια της “οργανωμένης παραλίας” και έθετε τις βάσεις για την παραχώρηση αιγιαλού και παραλίας για εμπορική εκμετάλλευση (π.χ., με την τοποθέτηση ομπρελών και ξαπλωστρών).

“Οι παραλίες παραχωρούνται στους πλειοδότες, οι οποίοι πληρώνουν ετήσιο μίσθωμα στο κράτος και εισπράττουν τα χρήματα από τους λουόμενους”, εξηγεί ο Γρηγόρης Κωνσταντέλλος, δήμαρχος της περιοχής Βάρης-Βούλας-Βουλιαγμένης. Στην περιοχή του υπάρχουν πέντε τέτοιοι επιχειρηματίες που, με την καταβολή ενός τέλους χρήσης που φτάνει από 55.000 έως 70.000 ευρώ, τοποθετούν ξαπλώστρες και ομπρέλες, προσφέροντας έτσι στους επισκέπτες μια πιο “άνετη” εμπειρία, με κόστος που μπορεί να φτάσει και τα 50 ευρώ για την πρώτη σειρά.

Οι Δήμοι που παραχωρούν τους αιγιαλούς και τις παραλίες κρατούν το μεγαλύτερο ποσοστό της μίσθωσης, με το μικρότερο να πηγαίνει στο κράτος. Φέτος αποδίδεται κατά 70% στο Δήμο και 30% στο κράτος.

Από το 2024, υπάρχουν αυστηροί κανονισμοί για τις παραχωρημένες εκτάσεις: δεν μπορούν να είναι μεγαλύτερες από 500 τετραγωνικά μέτρα και τουλάχιστον το μισό τμήμα της παραλίας πρέπει να παραμένει ελεύθερο. Παραβάσεις ωστόσο υπάρχουν και δεν είναι λίγες.

Ο Θάνος Ματόπουλος, μέλος κινήματος πολιτών που ζητά ελεύθερες παραλίες για όλους, καταγγέλλει ότι το κράτος δεν μπορεί να ελέγξει την κατάσταση. Από τους 66 δήμους της Αττικής, μόλις 10 βρίσκονται δίπλα στη θάλασσα. “Για τη μεγάλη πλειοψηφία των Αθηναίων, το μπάνιο στη θάλασσα γίνεται όλο και πιο πολυτελές αγαθό”, λέει ο Ματόπουλος. Δείχνει μια περιοχή στην παραλία της Βουλιαγμένης με 300 ξαπλώστρες, που στις 8 το βράδυ είναι άδεια, ενώ η δωρεάν περιοχή δίπλα είναι γεμάτη.

“Η πρόσβαση στη θάλασσα πρακτικά απαγορεύεται” σε αρκετά σημεία, καταλήγει.

Αναλογικά, ο μέσος όρος του κόστους στις παραλίες της Αττικής είναι περίπου 8,5 ευρώ ανά άτομο.

Σε πολλές οργανωμένες παραλίες, οι επισκέπτες πληρώνουν ένα ποσό για να έχουν πρόσβαση στην παραλία, που κυμαίνεται από 5 έως 15 ευρώ ανά άτομο. Σε παραλίες που είναι οργανωμένες, το κόστος για τη χρήση ξαπλώστρας και ομπρέλας χρεώνεται επιπρόσθετα. Αυτό συνήθως κυμαίνεται από 5 έως 10 ευρώ για ένα σετ (μία ξαπλώστρα και μία ομπρέλα). Κάποιες παραλίες έχουν ελεύθερη είσοδο, αλλά μπορεί να υπάρχει μικρό κόστος για τη χρήση ξαπλώστρας και ομπρέλας, το οποίο κυμαίνεται από 5 έως 7 ευρώ.

Βασικές Αλλαγές του Νόμου 5092/2024

1. Προστασία Αιγιαλών και Παραλιών

• Ορίζεται η έννοια των «προστατευόμενων» και «απάτητων» αιγιαλών και παραλιών, οι οποίες εντάσσονται σε περιοχές Natura 2000 και απολαμβάνουν αυξημένη προστασία.

• Σε αυτές τις περιοχές απαγορεύεται η παραχώρηση για απλή χρήση, καθώς και οποιαδήποτε δραστηριότητα μπορεί να θέσει σε κίνδυνο την ακεραιότητά τους.

2. Όρια Παραχωρήσεων και Χρήσης

• Η παραχώρηση τμημάτων αιγιαλού και παραλίας για τουριστική εκμετάλλευση περιορίζεται στο 50% της συνολικής έκτασης, ενώ στις περιοχές Natura το ποσοστό μειώνεται στο 30%.

• Το μέγιστο εμβαδόν κάθε παραχώρησης ορίζεται στα 500 τ.μ., με δυνατότητα τοποθέτησης εξοπλισμού (ομπρελών, ξαπλωστρών κ.λπ.) σε ποσοστό έως 60% της παραχωρούμενης έκτασης (30% για περιοχές Natura).

3. Διαδικασία Παραχώρησης και Διαφάνεια

• Η παραχώρηση γίνεται μέσω ηλεκτρονικής διαδικασίας από την Κτηματική Υπηρεσία, εξασφαλίζοντας διαφάνεια και αποφυγή παρεμβάσεων.

• Οι παραχωρησιούχοι υποχρεούνται να αναρτούν πινακίδες με τις συντεταγμένες της παραχώρησης και τα δικαιώματα του κοινού, μαζί με QR code που οδηγεί στα στοιχεία της σύμβασης.

4. Ελεύθερη Πρόσβαση του Κοινού

• Ακόμη και αν μεταξύ παραλίας και δημόσιας οδού παρεμβάλλεται ιδιωτική ιδιοκτησία, ο ιδιοκτήτης υποχρεούται να εξασφαλίζει δίοδο προς την παραλία.

• Σε περίπτωση παρακώλυσης, επιβάλλονται πρόστιμα που ξεκινούν από 2.000 ευρώ και φτάνουν έως και τα 60.000 ευρώ.

5. Υποχρεώσεις Παραχωρησιούχων

• Διασφάλιση της ελεύθερης, ανεμπόδιστης και ασφαλούς διέλευσης του κοινού στον αιγιαλό και την παραλία, με ιδιαίτερη μέριμνα για την πρόσβαση ατόμων με αναπηρία.

• Διατήρηση καθημερινής καθαριότητας του παραχωρούμενου χώρου.

• Ενημέρωση του κοινού για τα δικαιώματά του και τις υποχρεώσεις του παραχωρησιούχου

6. Κυρώσεις για Παραβάσεις

• Σε περίπτωση παραβάσεων, επιβάλλονται αυστηρές κυρώσεις, όπως διοικητικά πρόστιμα και ποινικές κυρώσεις, με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον ενός έτους για μη εξουσιοδοτημένες μεταβολές στον αιγιαλό ή την παραλία.

Τι ισχύει για ΑΜΕΑ

Σύμφωνα με τον Νόμο 5092/2024 για τις οργανωμένες παραλίες στην Ελλάδα, προβλέπονται συγκεκριμένες υποχρεώσεις για την πρόσβαση των ατόμων με αναπηρία (ΑΜΕΑ) στις παραλίες και στους οργανωμένους χώρους παραλίας. Οι κύριες διατάξεις που αφορούν τα ΑΜΕΑ είναι οι εξής:

1. Ελεύθερη Πρόσβαση

Οι παραχωρησιούχοι (εκείνοι που εκμεταλλεύονται τον αιγιαλό) υποχρεούνται να διασφαλίζουν την ελεύθερη και ανεμπόδιστη πρόσβαση των ΑΜΕΑ στις παραλίες. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να υπάρχει εύκολη και ασφαλής δίοδος προς τον αιγιαλό, χωρίς να υπάρχουν εμπόδια (π.χ., φράγματα ή άλλες κατασκευές που περιορίζουν την πρόσβαση).

2. Πρόβλεψη για Ειδικές Διόδους

Προβλέπεται η ύπαρξη ειδικών διόδων για την πρόσβαση των ΑΜΕΑ, που να επιτρέπουν την εύκολη πρόσβαση στις παραλίες και τα σημεία εξυπηρέτησης (π.χ., σε παραχωρημένες ζώνες με ομπρέλες και ξαπλώστρες). Αυτές οι διαδρομές πρέπει να είναι ευρύχωρες και χωρίς εμπόδια.

3. Ειδικός Εξοπλισμός

Η παροχή εξοπλισμού που διευκολύνει τη χρήση της παραλίας από άτομα με αναπηρία, όπως αναπηρικές καρέκλες, αναβατόρια, είδη βοήθειας για την είσοδο στη θάλασσα και άλλα, αποτελεί υποχρέωση των παραχωρησιούχων, όπου απαιτείται από την έκταση της παραχώρησης και τις ανάγκες των ΑΜΕΑ.

4. Ενημέρωση και Υποχρεώσεις

Οι παραχωρησιούχοι υποχρεούνται να ενημερώνουν το κοινό για τις δυνατότητες πρόσβασης των ΑΜΕΑ, με πινακίδες ή άλλες ενδείξεις που παρέχουν πληροφορίες για τις προσβάσιμες περιοχές και τις υπηρεσίες που προσφέρονται.

5. Έλεγχος και Κυρώσεις

Αν δεν τηρούνται οι κανόνες για την πρόσβαση ΑΜΕΑ, επιβάλλονται κυρώσεις στον παραχωρησιούχο, όπως χρηματικά πρόστιμα ή άλλες ποινές που μπορούν να οδηγήσουν σε αναστολή της παραχώρησης ή άλλες νομικές ενέργειες.

Ο στόχος αυτών των διατάξεων είναι να διασφαλιστεί η ισότιμη και ανεμπόδιστη πρόσβαση όλων των πολιτών στις παραλίες, ενισχύοντας την κοινωνική ένταξη των ατόμων με αναπηρία.