Σύλλογος Φίλων Τατοΐου: Όχι Ντίσνεϊλαντ στο Κτήμα

Πεύκα, λεύκες και καστανιές σε έναν αριστοτεχνικό κήπο που σχεδιάστηκε και άρχισε να φυτεύεται από έναν Δανό αυτοκρατορικό κηπουρό το 1880. Κτίσματα βγαλμένα σαν από παραμύθι, από το ανάκτορο-αντίγραφο των θερινών ανακτόρων της Αγίας Πετρούπολης- έως το ιστορικό ξενοδοχείο «Τατόιον». Ο αίθριος καιρός ευνόησε την περιήγηση, χθες, στο μοναδικό στην Ελλάδα, κτήμα Τατοΐου με ξεναγό τον Πρόεδρο του ΔΣ του Συλλόγου Φίλων Κτήματος Τατοΐου, Βασίλη Κουτσαβλή.

Μοναδικό για την ομορφιά του και την ιστορία του, το Κτήμα Τατοΐου, διατηρεί ανεξίτηλη την αύρα της μνήμης. Εκκρεμεί η αξιοποίηση του, χωρίς «φαντάσματα». Όχι στην κατεύθυνση μιας πλαστικής «Ντίσνεϊλαντ» αλλά με σεβασμό στην ιστορικότητα του και στο δρόμο της βιώσιμης ανάπτυξης, που διασφαλίζεται με την αναβίωση του Κτήματος ως μονάδας παραγωγής εκλεκτών γαλακτοκομικών προϊόντων, με βουτυροκομείο με την επαναλειτουργία του βουστασίου, με σύγχρονες προδιαγραφές, με βιολογικές καλλιέργειες, με την αμπελουργία και την οργάνωση του οινοποιείου αλλά και την μετατροπή του ανακτόρου σε Μουσείο για να φιλοξενηθούν τα 17.000 αντικείμενα-μεταξύ αυτών οι ιστορικές άμαξες και τα αυτοκίνητα της τέως βασιλικής οικογένειας, τα οποία παραμένουν κλειδωμένα από το 1967.

Αυτά καταθέτει ο Σύλλογος Φίλων του Κτήματος Τατοΐου, που θεωρεί ότι η μελέτη χρήσεων του ΥΠΕΚΑ, όπως επισήμαναν στις παρουσιάσεις της μελέτης το 2014, αφήνει ανοιχτά και ασαφή μείζονος σημασίας ζητήματα, ενώ προτείνει χρήσεις ασύμβατες με τον ιστορικό χαρακτήρα του Κτήματος και με τις πραγματικές αντοχές του ως χώρου παιδείας και αναψυχής (για παράδειγμα 7 καφετέριες και ταβέρνα και συνεδριακός χώρος στη θέση του βουστασίου).

Η «υπόθεση Τατόι» αρχίζει να γράφεται το 1872, όταν ο Βασιλιάς Γεώργιος Α’ αγοράζει την έκταση γης, που σήμερα γνωρίζουμε ως Κτήμα Τατοΐου, από την οικογένεια Σούτσου-Κατακουζηνού. Το Κτήμα έχει έκταση 42.000 στρέμματα και ο ιστορικός του πυρήνας αποτελείται από 29 διατηρητέα πετρόκτιστα κτίρια- για οποία ο Σύλλογος έχει εκπονήσει επτά μελέτες για την αποκατάσταση τους.

Μετά από ιστορικά ορόσημα και χρονοβόρες διαδικασίες ολοκληρώνεται το 2015 από το Υπουργείο Πολιτισμού η προμελέτη μετατροπής του Ανακτόρου σε Μουσείο. Λεηλασίες και καταστροφές γίνονται μέσα στο 2016 λόγω έλλειψης επαρκούς φύλαξης και το κτήμα μένει χωρίς νερό. Τα Προεδρικά Διατάγματα του 2007 και του 2008, «Περί Καθορισμού Ζωνών Προστασίας του ορεινού όγκου Πάρνηθας», εγείρουν σοβαρά ζητήματα συναρμοδιοτήτων και δημιουργούν προβλήματα, σημειώνει ο Βασίλης Κουτσαβλής, ο οποίος εξήρε τη συμβολή του ιστορικού-μελετητή Κώστα Σταματόπουλου, ο οποίος έχει γράψει σειρά σημαντικών βιβλίων και λευκωμάτων για το Τατόι, που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις «Καπόν».

«Οι χρήσεις γης του κεντρικού τμήματος του Κτήματος, όπως βεβαίως και η χρήση, που θα λάβει το καθένα από τα κηρυγμένα ως μνημεία κτίσματα, είναι αποκλειστική αρμοδιότητα των υπηρεσιών του Υπουργείου Πολιτισμού, καθώς η χρήση είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ιστορικότητα του πρώην Βασιλικού Κτήματος. Το Κτήμα αποτελεί ενιαία ιστορική ενότητα, ενιαία πολιτιστική οντότητα και ως τέτοια πρέπει να αντιμετωπίζεται» επισημαίνει ο κ. Κουτσαβλής. «Η κατάτμηση σε ζώνες διαχείρισης με θολά και ασαφή χαρακτηριστικά, στερούνται ιστορικού υποβάθρου. Η ανιστόρητη και προσβλητική ονομασία σε Μητροπολιτικό Πάρκο Τατοΐου, έχει ως συνέπεια την απώλεια της συλλογική ιστορικής μνήμης».

Ο κ. Κουτσαβλής τονίζει ότι «Με το προτεινόμενο διαχειριστικό πλαίσιο το Κτήμα κινδυνεύει να μετατραπεί σε ένα απέραντο καφενείο. Κτίρια κινδυνεύουν να χάσουν την ιστορικότητα τους, ενώ κινητά μνημεία, όπως οι ξύλινες άμαξες, κινδυνεύουν να μείνουν εκτεθειμένα, καθώς οι κατάλληλοι χώροι δεσμεύονται για αλλότριες και ασύμφορες χρήσεις».

Δεν μένει παρά να δούμε αν θα επιβεβαιωθεί ο διεθνούς φήμης πολεοδόμος Κωνσταντίνος Δοξιάδης, ο οποίος είχε οραματιστεί στο Τατόι μια νέα , διεθνή, περιπατητική «Ακαδημία του Πλάτωνα»: «Εδώ, στο Τατόι, το Αττικό Τοπίο μας υποδέχεται ως ο ουσιαστικός κύριος του χώρου, και προσκαλεί χρήσεις που τοποθετούν το φυσικό Αττικό Τοπίο στο προσκήνιο, που αναπτύσσουν με αυτό σχέσεις συμβίωσης και αλληλενίσχυσης. Ο περίπατος, το ποδήλατο στη φύση, οι φυσικές, ιστορικές και οικολογικές διαδρομές, μια νέα, διεθνής, περιπατητική «Ακαδημία του Πλάτωνα», η βιολογική γεωργία και αμπελουργία, όλες αυτές είναι υπό προϋποθέσεις χρήσεις απόλυτα συμβατές με τον χώρο».