Το ζώο που θα επιβιώσει πυρηνικού πολέμου δεν είναι η κατσαρίδα

Oι κατσαρίδες κάνουν την εμφάνισή τους στα σπίτια μας αυτήν την περίοδο των απολυμάνσεων που γίνονται στα κτήρια, όπως προσπαθούν να σωθούν από τα εντομοκτόνα.

Είναι έντομα που αξίζουν το σεβασμό μας, όταν ξεπερνούμε το πρώτο στάδιο (της αηδίας) και περνάμε στο δεύτερο, των ευρημάτων επιστημονικών ερευνών που αποκαλύπτουν πως είναι πραγματικά ξεχωριστές.

Για παράδειγμα, έχει αποκαλυφτεί πως οι κατσαρίδες δεν είναι βρώμικες. Παράγουν διαρκώς υγρό που καθαρίζει το σώμα τους. Έχουν συλλογική σκέψη αποφάσεων και όταν πεθαίνουν (παρεμπιπτόντως, είναι από τα πιο ανθεκτικά έντονα -μπορούν να ζήσουν χωρίς κεφάλι), αφήνουν μυρωδιά που “καλεί” άλλες κατσαρίδες

Οι κατσαρίδες έχουν επίσης, τεράστια αναπαραγωγική ικανότητα και σε συνδυασμό ότι δεν παθαίνουν εύκολα -ούτε από χημικές ουσίες-, συν το γεγονός ότι αντέχουν μεγάλες ποσότητες ακτινοβολίας (6 με 15 υψηλότερη από αυτές που αντέχουμε εμείς), κυκλοφορούν ως αυτές που μπορούν να επιβιώσουν και πυρηνικού πολέμου.

Η εντομολόγος Δρ Jessica Ware αποκάλυψε στο Tech Support του WIRED την αλήθεια πίσω από την πεποίθηση μας πως οι κατσαρίδες θα θάψουν όλα τα είδη.

«Πιθανότατα όχι. Η ζέστη και η ραδιενέργεια θα είναι σε επίπεδα που τελικά, θα τις σκοτώσουν.
Ωστόσο, ξέρουμε ότι οι κατσαρίδες μπορούν να αντέξουν μεγάλα επίπεδα ραδιενέργειας, όπως και ότι μπορούν να ζήσουν για μεγάλο χρονικό διάστημα χωρίς τροφή.

Πολλές έχουν αυτά τα όργανα στο σώμα τους που λέγονται mycetocytes . Τους επιτρέπει να αποθηκεύουν τροφή που καταναλώνουν ως άζωτο. Κατά τις περιόδους περιβαλλοντικού στρες (πχ έλλειψη τροφής, ακραίες θερμοκρασίες) ή όταν δεν έχουν διαθέσιμο φαγητό, στην ουσία επαναμεταβολίζουν την τροφή που έχουν στα mycetocytes».

Τα mycetocytes είναι εξειδικευμένα κύτταρα που βρίσκονται κυρίως στο λιπώδες σώμα ή σε ειδικές δομές που ονομάζονται bacteriomes (βακτηριώματα). Αυτά τα κύτταρα φιλοξενούν συμβιωτικούς μικροοργανισμούς, όπως το βακτήριο Blattabacterium, το οποίο είναι απαραίτητο για το μεταβολισμό των κατσαρίδων.

Οι κατσαρίδες αποθηκεύουν ουρικό οξύ (μια ένωση πλούσια σε άζωτο) στο λιπώδες σώμα τους, το οποίο λειτουργεί ως αποθήκη αζώτου. Το ουρικό οξύ παράγεται ως απόβλητο από το μεταβολισμό πρωτεϊνών, αλλά αντί να αποβάλλεται πλήρως, μπορεί να αποθηκευτεί και να επαναχρησιμοποιηθεί.

Οι συμβιωτικοί μικροοργανισμοί στα mycetocytes (πχ το βακτήριο Blattabacterium) βοηθούν στην ανακύκλωση του αζώτου.

«Οι κατσαρίδες μπορούν να τρώνε ό,τι υπάρχει ήδη μέσα τους. Αντί να εκκρίνουν, αυτό που κάνουν είναι να αποθηκεύουν τα περιεχόμενα στα mycetocytes. Υπάρχουν λοιπόν, κάποια είδη κατσαρίδων που δεν έχουν εκκρίσεις. Αυτό έχει οδηγήσει στο μύθο πως μπορούν να επιβιώσουν και πυρηνικού πολέμου.

Πιθανότατα θα τα πάνε πολύ καλύτερα από εμάς. Αυτό είναι το σίγουρο».

ΠΟΙΟ ΕΙΔΟΣ ΕΧΕΙ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΕΣ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ ΣΕ ΠΥΡΗΝΙΚΟ ΠΟΛΕΜΟ

Στη φωτογραφία βλέπετε τα βραδύπορα (tardigrades), γνωστά και ως “αρκουδάκια του νερού”. Είναι από τα πιο ανθεκτικά πλάσματα στον πλανήτη, ικανά να επιβιώνουν σε ακραίες συνθήκες που θα ήταν θανατηφόρες για τα περισσότερα άλλα είδη.

Μπορούν να επιβιώσουν σε επίπεδα ιονίζουσας ακτινοβολίας (από εκρήξεις πυρηνικών) χιλιάδες φορές υψηλότερα από αυτά που θα σκότωναν έναν άνθρωπο. Έχουν αποδειχθεί ανθεκτικά σε δόσεις ακτινοβολίας έως και 5.000-6.000 Gray (Gy), ενώ για τον άνθρωπο η θανατηφόρα δόση είναι περίπου 4-10 Gy.

Χρωστούν αυτήν την αντοχή στους μηχανισμούς επιδιόρθωσης DNA που διαθέτουν και σε πρωτεΐνες που προστατεύουν το γενετικός τους υλικό.

Σε ό,τι αφορά τις ακραίες θερμοκρασίες, επιβιώνουν από -272°C (κοντά στο απόλυτο μηδέν) έως +150°C για μικρά χρονικά διαστήματα, ενώ έχουν επιβιώσει και σε πειράματα που έχουν γίνει στο διάστημα -όταν εκτέθηκαν στο κενό και την κοσμική ακτινοβολία.

Έχουν και την ικανότητα να παραμείνουν ανενεργά για δεκαετίες (βλ. κρυπτοβίωση). Αυτό συμβαίνει αν χάσουν το 99% του νερού που έχουν στο σώμα τους. Όταν επανυδατωθούν, επιστρέφουν στη ζωή.

Όλα αυτά έχουν δείξει στους επιστήμονες πως η άμεση έκθεση στην ακτινοβολία από πυρηνική έκρηξη ή ραδιενεργό μόλυνση δεν θα τα σκότωνε. Θα επιβίωναν και στο Τσέρνομπιλ.

Αν βρίσκονταν στο επίκεντρο πυρηνικής έκρηξης θα εξατμίζονταν, όπως όλα τα είδη, από τις θερμοκρασίες των εκατομμυρίων βαθμών. Όπως και αν ήταν εκτεθειμένα στο κρουστικό κύμα της έκρηξης, εάν ήταν στην επιφάνεια.

Αν όμως, είναι προστατευμένα σε μικρο-περιβάλλοντα (π.χ. μέσα σε υγρό έδαφος, βρύα ή οργανική ύλη), η μικροσκοπική τους δομή και η αντοχή τους στην πίεση μπορεί να τα βοηθήσει να ζήσουν.

Οι χαμηλές θερμοκρασίες και η έλλειψη τροφής δεν αποτελούν πρόβλημα, καθώς τα ταρδιγράδα μπορούν να παραμείνουν σε κρυπτοβίωση για δεκαετίες χωρίς νερό ή τροφή. Η μείωση του ηλιακού φωτός δεν θα τα επηρέαζε άμεσα, καθώς δεν εξαρτώνται από τη φωτοσύνθεση.

Η μακροχρόνια έκθεση σε ραδιενεργά ισότοπα δεν φαίνεται να αποτελεί σημαντικό πρόβλημα λόγω της αντοχής τους στην ακτινοβολία. Επιπλέον, τα ταρδιγράδα μπορούν να επιβιώσουν σε μολυσμένα περιβάλλοντα, όπως υγρά εδάφη ή λίμνες, όπου ζουν συνήθως.

Συνοψίζοντας, η άμεση έκθεση σε υπερβολική θερμότητα ή η πλήρης καταστροφή του περιβάλλοντός τους θα μπορούσε να εξοντώσει τα ταρδιγράδα. Στο σενάριο πυρηνικού χειμώνα, τα βραδύπορα πιθανότατα θα ήταν από τα τελευταία πλάσματα που θα επιβίωναν, ειδικά σε προστατευμένα μικρο-περιβάλλοντα.