Ιδιωτικοποιήσεις σε στυλ ελληνικό

Δεν είναι μυστικό πως υποστηρίζω τις ιδιωτικοποιήσεις. Με μια διαφορά. Πρέπει να γίνονται την σωστή στιγμή και με τον ενδεδειγμένο τρόπο.  Σήμερα δεν αποτελούν την αιχμή πολιτικών που θα μπορούσε να αποκαλέσει κάποιος νεοφιλελεύθερες. Υπήρξαν τέτοιες στην δεκαετία του ’80  και στις αρχές του ’90. Που οι απελευθερώσεις αγορών βρίσκονταν ακόμη στο ξεκίνημά τους. Σήμερα τις έχουν αντικαταστάσει η μείωση των φορολογικών συντελεστών, η απορύθμιση των αγορών, οι κανόνες  αυστηρού ανταγωνισμού και η μείωση του ρόλου του κράτους στις οικονομικές σχέσεις. Οι ιδιωτικοποιήσεις ήσαν σημαντικό εργαλείο αναπτυξιακής πολιτικής όταν σηματοδοτούσαν τον περιορισμό του οικονομικού ρόλου του δημοσίου με την μείωση της κρατικής ιδιοκτησίας. Παράλληλα. κάθε ιδιωτικοποίηση όφειλε να συνοδεύεται από κατάργηση του προηγούμενου κρατικού μονοπωλίου (να μην αντικαθίσταται δηλαδή ένα κρατικό μονοπώλιο από ένα ιδιωτικό) που συνακόλουθα θα σήμαινε σημαντική αύξηση των δημοσίων εσόδων (από του φόρους που θα πλήρωνε η ιδιωτική πλέον επιχείρηση αλλά και οι άλλες καινούργιες ιδιωτικές). Ο ΟΠΑΠ λχ. δεν θα παρέμενε μονοπώλιο και σε ιδιωτικά χέρια – άλλη μία ελληνική ιδιαιτερότητα κι’ αυτή…

Αυτό που συμβαίνει με την λεγόμενη «μικρή ΔΕΗ» πραγματικά με προβληματίζει.. Δεν μπορώ να καταλάβω που ακριβώς αυτό το εγχείρημα εντάσσεται. Η αγορά της ενέργειας έχει από πολλά χρόνια θεωρητικά ανοίξει.  Όπως όμως συμβαίνει σχεδόν πάντα στην Ελλάδα, με τρόπο παράδοξο και διαστρεβλωμένο. Αντί να χωρισθεί η εταιρεία σε τρείς ανεξάρτητους τομείς (παραγωγή, μεταφορά και διανομή) και να περάσουν αυτοί στον ιδιωτικό τομέα, άνοιξε η αγορά  γενικά με την ΔΕΗ να παραμένει όπως ήταν (μερικώς μόνο μετοχοποιημένη). Υποχρεώθηκε μόνο να αγοράζει το ρεύμα, που ιδιώτες παρήγαγαν, σε τιμές μάλιστα φιξαρισμένες και σημαντικά υψηλότερες της αγοράς!!  Τι σόι ελεύθερη αγορά και ανταγωνισμός ήταν αυτός, μόνο οι κυβερνώντες και οι ευρωπαίοι εταίροι μπορούσαν να το καταλάβουν. Και οι καταναλωτές, βέβαια, που πληρώνουν τους σχετικούς λογαριασμούς.

Εύλογα οι ιδιώτες δεν επένδυσαν στους πανάκριβους τομείς των ορυχείων και των φραγμάτων (ξεχάστε βέβαια την ταλαιπωρία της εξασφάλισης σχετικών αδειών από το ελληνικό δημόσιο!!) αλλά στην αιολική και ηλιακή ενέργεια και στο αέριο.  Φτηνό δηλ. κόστος και με κέρδος εξασφαλισμένο…  Κρατισμός δηλ. και «ελεύθερη» αγορά αλα ελληνικά…

Αυτό που επιχειρείται να γίνει τώρα είναι εξ ίσου παράδοξο.  Επιλεγμένα εργοστάσια της ΔΕΗ (εκτός του λιγνίτη του νομού Κοζάνης, που από πουθενά δεν προκύπτει πως ανήκει – με σχετικά συμβόλαια – ιδιοκτησιακά στη ΔΕΗ) βγαίνουν σε πώληση. Με προίκα καταναλωτές της επιχείρησης που υποχρεωτικά θα υπαχθούν – με τυχαία επιλογή – στους νέους φορείς. Αυτά καθ’ όσον αφορά την λεγόμενη «ελευθερία επιλογής». Και για κάποια χρόνια δεν θα μπορεί η ΔΕΗ επιθετικά να διεκδικεί αυτούς τους πελάτες (με μειώσεις τιμών λχ και άλλες προσφορές). Αυτά για τον «ανταγωνισμό» και την «ελεύθερη αγορά», που λέγαμε. Και οι ευρωπαίοι εταίροι από κοντά, να υποστηρίζουν αυτό το δημιούργημα. Που οι έλληνες, κρατικόφρωνες πάντα, αναλυτές και πολιτικοί βαφτίζουν «νεοφιλελεύθερο»!! Μετά μπορεί να μειωθούν οι τιμές. Μπορεί όμως και όχι. Αν κάποιοι δεν βγαίνουν, και ίσως και κλείσουν. Αγνωστο…

Αυτονόητα, αυτό δεν είναι ούτε ιδιωτικοποίηση ούτε αναπτυξιακή επιλογή. Βαφτίζουμε το κρέας ψάρι και συνεχίζουμε όπως και πριν. Να γίνουν επενδύσεις ιδιωτών στην ενέργεια; Και βέβαια. Παίρνοντας όμως λογικά ρίσκα και αντιμετωπίζοντας τον ανταγωνισμό.  Από μια ΔΕΗ κανονικά ιδιωτικοποιημένη , δίχως τεχνάσματα και αλχημείες.  Κι όποιος μπορεί, δοκιμάζει…

* Ο Ανδρέας Ανδριανόπουλος υπήρξε για πολλά χρόνια Βουλευτής, Υπουργός και Δήμαρχος Πειραιά. Από το 1994 έχει εγκαταλείψει την πολιτική κι απασχολείται στον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας, στην ενημέρωση και στον πανεπιστημιακό χώρο. Έχει διδάξει σε ΗΠΑ, Ρωσία και Ελλάδα ενώ υπήρξε visiting scholar του Κολλεγίου St. Edmund’s του Πανεπιστημίου του Cambridge και δύο φορές εταίρος δημόσιας πολιτικής του μεγάλου ερευνητικού κέντρου Woodrow Wilson Center της Ουάσινγκτον. Διετέλεσε σύμβουλος της Ρωσικής Κυβέρνησης για ζητήματα Ανταγωνισμού και Απελευθέρωσης των Αγορών. Τώρα διευθύνει το Ινστιτούτο Διπλωματίας του Αμερικανικού Κολλεγίου της Ελλάδας (Deree) και διδάσκει Επικοινωνία και Ανάλυση Ρίσκου στον Πανεπιστήμιο του Καλίνινγκραντ (πρ. Konigsberg) στη Ρωσία.