Το δίλημμα για ένα μέλλον χωρίς εξοργιστικές ανισότητες

“Δεν πάει άλλο ρε” μας λέει ο φίλος. “Η εμείς ή αυτοί, αυτό είναι το δίλημμα, δεν μπορούμε να συνυπάρξουμε με δαύτους πάνω σ’ αυτόν τον πλανήτη”. Ηρέμησε, ρε αδερφέ, μία συζήτηση για το πως βγάζει εκατομμύρια η Κιμ Καρντάσιαν από το Instagram είχαμε, γιατί σε έπιασε ο επαναστατικός οίστρος μεσημεριάτικο;”

Η απάντηση είναι από αυτές που σου ράβουν το στόμα: “Δουλεύω οκτώ ώρες για κάτι λιγότερο από 900 ευρώ και η τύπισσα βγάζοντας μία φωτογραφία με ένα προϊόν στο λογαριασμό της παίρνει 500.000 δολάρια ρε, το καταλαβαίνεις; Πως προκύπτουν αυτά τα ποσά, μου λες; Γιατί οι πολύ πλούσιοι γίνονται ακόμα πλουσιότεροι και εμείς τα βγάζουμε όλο και πιο δύσκολα πέρα;”

Τι να του πεις; Ο,τι έχει άδικο; Μα δεν έχει! Ο,τι λαϊκίζει; Μα δεν το κάνει, περιγράφει απλώς την ωμή, κτηνώδη πραγματικότητα. Και πράγματι, αν το καλοσκεφτείτε, δεν μπορεί να συνεχιστεί για πολλά χρόνια ακόμα αυτό το βιολί με τον αριθμό των δισεκατομμυριούχων να αυξάνεται ραγδαία και την τεράστια πλειοψηφία του πληθυσμού του πλανήτη να την διακατέχει πάντα μία τεράστια αβεβαιότητα για το αύριο. Δεν μπορεί να δουλέψει για πολύ αυτό.

Πριν βιαστείτε να μας χαρακτηρίσετε υπέρ το δέον συναισθηματικούς και την προσέγγισή μας πρόχειρη, να μας επιτρέψετε να δώσουμε δύο-μόνο-στοιχεία.

Εξοργιστικό στατιστικό Νο 1! Το 2007, πριν δηλαδή από μόλις 12 χρόνια και πριν ξεσπάσει η τελευταία μεγάλη κρίση του καπιταλιστικού συστήματος παραγωγής, 380 άνθρωποι κατείχαν πλούτο ίσο με αυτόν που κατέχει το φτωχότερο 50% του πλανήτη. Το 2018 ο αριθμός των ανθρώπων που διαθέτουν το ίδιο εισόδημα με το φτωχότερο μισό της γης… μειώθηκε θεαματικά. Μόλις 42 άνθρωποι κατέχουν τόσο πλούτο όσο περίπου 3,5 δισεκατομμύρια συνάνθρωποί τους!

Εξοργιστικό στατιστικό Νο 2: Μόλις τέσσερα σέντ για κάθε δολάριο φόρου προέρχονται από φορολόγηση του πλούτου. Δηλαδή, όχι απλώς πλουτίζουν μέχρι τελικής πτώσεως, αλλά δεν φορολογούνται κιόλας! Και πως να φορολογηθούν όταν υπάρχει πάντα η δυνατότητα να παρκάρουν τον πακτωλό χρήματος που διαθέτουν σε φορολογικούς παραδείσους. Ετσι εκβιάζουν απροκάλυπτα. Γι’ αυτό ακούτε συνέχεια να σας πιπιλίζουν τα αυτιά για το πόσο σημαντικό είναι να μειώνονται οι φόροι “για όλους”. Για όλους; Και όμως ναι, το πιστεύουν. Αλλά στο τέλος της ημέρας μας λένε ότι δεν υπάρχουν αρκετά χρήματα στο δημόσιο ταμείο για τον εκσυγχρονισμό των νοσοκομείων ή για την πρόσληψη δασκάλων!

Δεν έχουμε να κάνουμε μ’ ένα προσωρινό φαινόμενο, με κάτι που ενέχει την ιδιότητα της περιοδικότητας. Αν δεν παρθούν δραστικά μέτρα ο καπιταλισμός-καζίνο θα συνεχίσει το καταστροφικό του έργο σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη με ανυπολόγιστες συνέπειες. Και δεν είναι υπερβολή να ισχυριστεί κανείς ότι το σύστημα αρχίζει και μοιάζει πλέον με κανίβαλο που μπροστά στην ακόρεστη δίψα του να καταβροχθίσει δεν υπολογίζει τίποτα, ούτε καν το ίδιο του το είδος.

Η συσσώρευση πλούτου στους καιρούς μας είναι κάτι το αδιανόητο. Ποτέ δεν παράχθηκε περισσότερος. Ποτέ, επίσης, η τεχνολογία δεν επέτρεπε στο κεφάλαιο να διαχέεται τόσο γρήγορα και να βρίσκει τις κατάλληλες αγορές για να επενδυθεί μία, δύο, πεντακόσιες φορές. Και ποτέ ο χρηματιστικός τομέας δεν είχε τέτοια εξουσία και τέτοια λύσσα για κέρδος!

Την ίδια ώρα όμως οι αντιστάσεις, οι αντιστάσεις οι πολιτικές, ολοένα και μειώνονται. Ακόμα και ο Ομπάμα τις προάλλες ξιφούλκησε εναντίον της Αριστεράς και ισχυρίστηκε ότι δεν μπορούμε να ανατρέψουμε το σύστημα, παρά μόνο να το βελτιώσουμε. Μιλάμε για τον πρόεδρο που έβγαλε από τα κρατικά ταμεία των ΗΠΑ εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια για να σωθούν εταιρίες όπως η General Motors. Οσοι αντιστέκονται και επιχειρούν να εφαρμόσουν πολιτικές που διαφέρουν, έστω και λίγο, από τις κυρίαρχες, τους τρώει, αργά ή γρήγορα, το μαύρο σκοτάδι. Ο Τσάβες πέθανε νωρίς, τον Λούλα τον έβαλαν φυλακή, τον Μοράλες τον ανέτρεψαν με πραξικόπημα.

Τι θα γίνει όμως από εδώ και πέρα; Θα συμβιβαστούμε με τη μοίρα μας που μας λέει-υποτίθεται-ότι οι αγορές του χρήματος διαθέτουν πλέον τόσο μεγάλη δύναμη που κανείς δεν μπορεί να τα βάλει μαζί τους; Θα αποδεχθούμε την εφαρμογή του καπιταλισμού-καζίνο σαν έναν περίπου φυσικό νόμο-σαν αυτό της βαρύτητας ας πούμε-που είναι αφύσικο να αλλάξει;

Αδύνατον! Ποτέ στην ιστορία δεν έγινε! Ποτέ τα πράγματα δεν μένουν εντελώς ακίνητα και πάντα υπάρχει δράση που φέρνει αντίδραση και ούτω καθ’ εξής. Τα γεγονότα που παρακολουθούμε τις τελευταίες 40 ημέρες στη πυρακτωμένη-από τις εξεγέρσεις-Λατινική Αμερική ίσως αποτελούν το πρελούδιο μίας παγκόσμιας αμφισβήτησης στην κυριαρχία του τέρατος. Το ίδιο συμβαίνει και με τις εξεγέρσεις στη Μέση Ανατολή, έστω και αν σε κάθε χώρα οι πραγματικότητες διαφέρουν και το οικονομικό υπόστρωμα είναι τελείως διαφορετικό.

Αποδεδειγμένο ιστορικά, όταν πια οι άνθρωποι δεν έχουν τίποτα ή σχεδόν τίποτα να χάσουν, εξεγείρονται. Σκεφτείτε τον Χιλιάνο που πηγαίνει με τα πόδια στη δουλειά επειδή το εισιτήριο του μετρό είναι πολύ ακριβό για την τσέπη του, αφουγκραστείτε την αγωνία του ανθρώπου από το Εκουαδόρ που είδε σε μία νύχτα τις τιμές των καυσίμων να διπλασιάζονται, συμπαθάτε τους ιθαγενείς της Βολιβίας που τους σκοτώνουν στους δρόμους σαν πουλιά τον τελευταίο μήνα μόνο και μόνο επειδή στηρίζουν τον Μοράλες.

Ο κόσμος, πια, ξέρει. Ισως όχι όλη την αλήθεια και το σύνολο του εύρους της αλλά γνωρίζει βασικά πράγματα. Η γνώση δεν απέχει παρά μονάχα ένα κουμπί ακόμα και σε χώρες που δεν θεωρούνται πρότυπα στην προσαρμογή στα νέα τεχνολογικά δεδομένα. Και εφόσον ο κόσμος γνωρίζει, καταλαβαίνει ότι εις βάρος του και με το δικό του ιδρώτα πλουτίζουν (μέχρι σκασμού) πολύ λίγοι άνθρωποι.

Και για να επανέλθουμε στον αγανακτισμένο φίλο… Αλήθεια, όταν φωνάζει “ή εμείς ή αυτοί” του δίνετε άδικο; Σ’ έναν κόσμο ιδιαίτερα σκληρό κολοσσιαίες διαφορές όπως αυτές που προκύπτουν από τις οικονομικές ανισότητες δεν πρόκειται να λυθούν με καλούς τρόπους και αστική ευγένεια. Τώρα ποιος θα είναι ο τρόπος της επίλυσης, θα το δείξει η ίδια η ζωή.