Στο μυαλό της Ειρήνης Μουρτζούκου

Η Ειρήνη Μουρτζούκου βγάζει άνετα δύο σεζόν στο Netflix. Serial killer και μάλιστα βρεφών; Δεν χρειάζεται καν σενάριο. Εχεις μπροστά σου την τέλεια ιστορία. Παίρνεις τη δικογραφία και μετά ψάχνεις τους ηθοποιούς. Εναλλακτικά, ρίχνεις στην πλατφόρμα την εκπομπή της Νικολούλη. Περίπατο θα κάνει στην πρώτη δεκάδα των δημοφιλέστερων προγραμμάτων. Η φρίκη που δεν μας αγγίζει πουλάει. Αν μάλιστα περνάει και από δίπλα μας, σπάει ταμεία και δείκτες τηλεθέασης.

Βέβαια η Μουρτζούκου δεν μπορεί να πλησιάσει τις «επιδόσεις» των διαβόητων serial killers. Ας πούμε ο Κολομβιανός Luis Alfredo Garavito, γνωστός και ως «La Bestia» (Το Κτήνος) βίασε και δολοφόνησε (επιβεβαιωμένα) 138 αγόρια, φτωχόπαιδα από τις φαβέλες. Η Μουρτζούκου σκότωσε, όπως ομολόγησε, τα παιδιά της, την αδερφή της και το παιδί της φίλης της. Και όχι μόνο αυτό. Ξεκίνησε και τηλεοπτική καριέρα εμφανιζόμενη σε εκπομπές σχετικές με την υπόθεση. Κάποιος άλλος θα φρόντιζε να εξαφανιστεί ή, τουλάχιστον, δεν θα προκαλούσε. Η Μουρτζούκου λούζονταν στο τηλεοπτικό φως. Και αν δεν πήγαινε στο στούντιο, θα έβγαινε μέσω τηλεφώνου.

Ομως, τι είναι φυσιολογικό πάνω στην Ειρήνη Μουρτζούκου ώστε να διατηρεί και αντίστοιχη συμπεριφορά; Οπως σημειώνουν και οι ειδικοί, είναι μία περίπτωση ψυχοπαθητικού ατόμου που συγκεντρώνει πάνω της όλα τα κλινικά χαρακτηριστικά των serial Killers. Δύσκολη και κακοποιητική παιδική ηλικία, διάρρηξη σχέσεων με τους γονείς, συνεχείς συγκρούσεις με τη μητέρα, ενδεχομένως και απόρριψη λόγω ομόφυλου σεξουαλικού προσανατολισμού. Θα πείτε ότι και άλλοι άνθρωποι φέρουν πάνω τους, σαν κατάρα, την ίδια παθογένεια. Ναι, αλλά δεν είμαστε όλοι ίδιοι, ούτε αντιδράμε με κοινό τρόπο σε παρόμοια ερεθίσματα.

Και κάπως έτσι, οι ψυχοπαθητικές προσωπικότητες είναι οι περιπτώσεις που μπορείς να εντάξεις, την ίδια στιγμή, στη σφαίρα της ασθένειας και στην κατηγορία του καθάρματος. Οχι, αυτή η συνθήκη δεν τους χορηγεί ελαφρυντικά ενώπιον της δικαιοσύνης. Διότι, όπως ομολόγησε και η Μουρτζούκου, είχε πλήρη συνείδηση των πράξεων της και μετά από κάθε δολοφονία αισθανόταν μετανιωμένη. Συνεπώς δεν μπορεί να διεκδικήσει το ακαταλόγιστο.

Ζήτησα από τον γνωστό ψυχίατρο και ψυχαναλυτή Σάββα Σαββόπουλο να μου περιγράψει ένα ψυχοπαθητικό άτομο: «Αρχίζουν να εκδηλώνουν την παθογόνο συμπεριφορά τους από την εφηβική ηλικία. Εξαπατούν, λένε ψέματα, εκμεταλλεύονται τους άλλους. Δεν βαρύνονται από τύψεις και ενοχές επειδή στερούνται ηθικής, η οποία μας απαγορεύει να βλάψουμε τους άλλους. Ο ψυχοπαθητικός δεν έχει κανόνες. Το μόνο που τον απασχολεί είναι να μη συλληφθεί. Επίσης διακρίνεται από μία ικανότητα «ανάγνωσης» και χειρισμού των άλλων. Μπορεί να γίνει συμπαθής και να χειραγωγήσει».

Ο γιατρός μου λέει ότι, με βάση στατιστικά στοιχεία, τα άτομα με ακραία ψυχοπαθητική συμπεριφορά προέρχονται από χαμηλό οικονομικό και πολιτισμικό επίπεδο. Επιβεβαιώνεται και από την οικονομική κατάσταση των περισσότερων serial killers στον δυτικό κόσμο. Πρόκειται για ανθρώπους που μεγάλωσαν σε φτωχικό περιβάλλον με κακοποιητικούς γονείς. Αυτό δεν σημαίνει ότι η φτώχεια φτιάχνει δολοφόνους. Απλώς άτομα με βαριά ψυχική νόσο, που εκδηλώνουν κακοποιητική συμπεριφορά προς τα παιδιά τους, δύσκολα καταφέρνουν να ξεφύγουν από το φάσμα της φτώχειας. Από την άλλη, βέβαια, είναι πολύ πιο εύκολο για ένα εύπορο άτομο να αναζητήσει ψυχική υποστήριξη και θεραπεία. Ωστόσο, όπως λέει ο κ. Σαββόπουλος, οι περισσότεροι ψυχοπαθητικοί συνήθως αποφεύγουν τη θεραπεία γιατί δεν αντέχουν να έρθουν αντιμέτωποι με τα τραύματα που τους έφεραν σε αυτήν την κατάσταση.

Η περίπτωση, λοιπόν, της Ειρήνης Μουρτζούκου σε κάνει να αναρωτιέσαι αν διάλεξε η ίδια το κακό ή ήταν το κακό που διάλεξε εκείνη. Θα πρέπει να μελετηθεί, αλλά και να εκτεθεί προκειμένου να καταλάβουμε όλοι ότι το έλλειμμα σε υποδομές ψυχικής υγείας στη βάση και στο περιθώριο της κοινωνίας ενίοτε γεννά και τέρατα.

Και, επί τη ευκαιρία, κοιτάζοντας προς εκείνη την κατεύθυνση, του κοινωνικού περιθωρίου και της φτώχειας, αξίζει να αναρωτηθούμε ποια θα ήταν η συμπεριφορά όλου του συστήματος, γιατρών, ιατροδικαστών, Αστυνομικών, αν τα νεκρά παιδιά προέρχονταν από εύπορες, καλοβαλμένες, «κανονικές» οικογένειες. Θα έκλειναν τους φακέλους με την ευκολία που τους έκλεισαν τα μάτια;