Τι είναι η προδιαγεγραμμένη καύση και πώς μπορεί να αποτελέσει ακόμα ένα όπλο κατά των πυρκαγιών

Βρισκόμαστε ενώπιον μίας εκ των μεγαλύτερων προκλήσεων στην ιστορία της ανθρωπότητας, λίγο μόλις καιρό μετά από μία αντιπυρική περίοδο και καμένες εκτάσεις όχι μόνο σε Αττική, Εύβοια άλλα και Πελοπόννησο, Κορινθία.

Με τις θλιβερές εικόνες του περασμένου Αυγούστου να είναι ακόμη νωπές, η απειλή, όπως και η πρόκληση είναι μπροστά μας, σε μία εποχή και ενόψει μίας περιόδου που απαιτούν αλλαγές, δράσεις και άμεσα μέτρα πρόληψης.

Οι ανθρωπογενείς αιτίες εξακολουθούν να αποτελούν τον μεγαλύτερο κίνδυνο των δασικών οικοσυστημάτων, μόνο που πλέον έχουν και τρομακτικούς συμμάχους, την κλιματική αλλαγή και την έλλειψη δασικής διαχείρισης, που επιδρούν καθοριστικά στην ένταση των δασικών πυρκαγιών.

Θεωρείται αυτονόητο πως στην κρίσιμη αυτή περίοδο για τη βιωσιμότητα και την προστασία των δασών μας, τον πνεύμονα ζωής κάθε οργανισμού, το καταφύγιο χιλιάδων φυτών και ζώων, την ασπίδα έναντι των πλημμυρών και της διάβρωσης του εδάφους, η λήψη δραστικών μέτρων αποτελεί ζωτικό θέμα, που μπορεί να επιδέχεται βελτιώσεων και καινοτόμων ιδεών, όχι όμως και καθυστέρησης.

Ένα πιλοτικό πρόγραμμα με ενθαρρυντικά μηνύματα

Σε αυτόν τον άξονα τοποθετείται και η νέα προσπάθεια που ξεκίνησε το WWF Ελλάς και το Ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων του ΕΛΓΟ «ΔΗΜΗΤΡΑ», με την καταλυτική υποστήριξη της Procter & Gamble, θέλοντας να επικεντρωθούν στην πρόληψη, αλλά και την ευαισθητοποίηση των πολιτών, μέσα από ολοκληρωμένες προτάσεις προς την Πολιτεία και συντονισμένη δράση για να αποφευχθούν “μαύρα” καλοκαίρια όπως το περασμένο.

Έτσι, εμπνεόμενοι και εκείνοι από τις προσπάθειες του παρελθόντος από την δασική επιστημονική κοινότητα και την δασική υπηρεσία της χώρας που δυστυχώς δεν προχώρησαν για τη μελέτη και την εφαρμογή της προδιαγεγραμμένης καύσης ως εργαλείο πρόληψης δασικών πυρκαγιών (μία διαδεδομένη μέθοδος σε ΗΠΑ, νοτιοδυτική Αυστραλία, Καναδά, Πορτογαλία, Ισπανία, νότια Γαλλία, Ιταλία και Σουηδία), ξεκίνησαν την πιλοτική της εφαρμογή στο νησί της Χίου. Στόχος της συγκεκριμένης μεθόδου, η διαχείριση της δασικής καύσιμης ύλης και η αύξηση της ανθεκτικότητας των δασικών οικοσυστημάτων απέναντι στις πυρκαγιές και τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης.

Με οδηγό τις κατάλληλες καιρικές συνθήκες, το διάστημα 11-18 Φεβρουαρίου 2022, πραγματοποιήθηκαν οι πρώτες πειραματικές καύσεις αλλά και μετρήσεις των απαραίτητων επιστημονικών παραμέτρων σε τρεις επιλεγμένες περιοχές της Κεντρικής και Βόρειας Χίου με πολύ ενθαρρυντικά αποτελέσματα. Οι εργασίες θα συνεχιστούν τον Απρίλιο μέχρι την έναρξη της αντιπυρικής περιόδου (1 Μαΐου 2022) και μετά τη λήξη αυτής και μέχρι την έναρξη της επόμενης αντιπυρικής, το 2023.

Η επιλογή της Χίου δεν ήταν ασφαλώς τυχαία, καθώς πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα ελληνικά νησιά, που φιλοξενεί αντιπροσωπευτικά μεσογειακά δασικά οικοσυστήματα σε τοπία με ποικίλα γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά. Επίσης η προσπάθεια στηρίζεται σε μια συμμαχία φορέων στην οποία συμμετέχουν η Διεύθυνση Δασών Χίου, η Πυροσβεστική Υπηρεσία Χίου, ο Δήμος Χίου και η Περιφερειακή Ενότητα Χίου.

Η διαδικασία της προδιαγεγραμμένης καύσης

Πώς πραγματοποιείται, όμως, η προδιαγεγραμμένη καύση και ποια είναι ακριβώς τα βήματα της διαδικασία; Αρχικά γίνονται δειγματοληψίες βλάστησης, μέτρηση και καταγραφή άλλων κρίσιμων στοιχείων (π.χ. μετεωρολογικά δεδομένα). Στη συνέχεια δημιουργούνται αποψιλωμένες ζώνες περιμετρικά των επιφανειών που πρόκειται να καούν και ενίοτε αποκλαδώσεις, για την αποφυγή εξάπλωσης της φωτιάς στα δέντρα ή εκτός της επιλεγμένης επιφάνειας καύσης. Έπειτα, αναπτύσσονται οι απαραίτητες πυροσβεστικές εγκαταστάσεις, ενώ λαμβάνονται όλα τα απαραίτητα μέτρα προφύλαξης.

Εν συνεχεία, καίγονται οι μικρές αυτές επιλεγμένες εκτάσεις, και γίνονται οι απαραίτητες μετρήσεις και χαρτογραφήσεις με τη χρήση ΣμηΕΑ(drones) και άλλου εξειδικευμένου εξοπλισμού. Τέλος, ακολουθεί πλήρης κατάσβεση και αξιολόγηση των παραπάνω ενεργειών. Η δράση περιλαμβάνει και συντήρηση αντιπυρικών και στεγασμένων ζωνών, προκειμένου να μειωθεί η καύσιμη ύλη, ενόψει της ερχόμενης αντιπυρικής περιόδου. Η «έμφαση στην λεπτομέρεια» κατά την εκτέλεση των παραπάνω εργασιών, θα επιτρέψει να συνταχθούν και να παραδοθούν στις αρμόδιες αρχές ολοκληρωμένα και έτοιμα προς εφαρμογή εγχειρίδια, ώστε η πρακτική της μείωσης της καύσιμης ύλης μέσα από το προδιαγεγραμμένο πυρ να μπορεί να εφαρμοστεί άμεσα στο μέλλον και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας.

Η εφαρμογή της μεθόδου θα συνεχιστεί στο αμέσως επόμενο διάστημα και με τη συμβολή εξειδικευμένων επιστημόνων του Ινστιτούτου Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων του ΕΛΓΟ «ΔΗΜΗΤΡΑ», οι οποίοι θα μετρήσουν συγκεκριμένες παραμέτρους πριν, κατά τη διάρκεια, αλλά και μετά τις καύσεις, ώστε η προσπάθεια να τεκμηριωθεί επιστημονικά.

Η Χίος να είναι μόνο η αρχή

Η πρόληψη θα πρέπει να γίνει ο δικός μας σύμμαχος απέναντι σε κάθε απειλή, αποτελώντας μοναδικό κίνητρο για διαρκή εγρήγορση, αλλά και έμπνευση για πολυεπίπεδη δράση με στόχο την αποτελεσματική διαχείριση των πυρκαγιών και την προστασία των δασών μας.

Τέτοιες πρωτοβουλίες, όπως αυτή του WWF Ελλάς και του Ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων που ένωσαν τις δυνάμεις τους, μαζί με την Procter & Gamble, για να προσθέσουν ένα σημαντικό λιθαράκι στο τείχος προστασίας που αποζητούν τα δάση μας, είναι και πρέπει να είναι η απάντηση σε κάθε ορατό κίνδυνο απέναντι στο περιβάλλον μας, σε μία εποχή που επιτάσσει όσο ποτέ άλλοτε προληπτικά μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος.

Η σωστή και ορθολογική χρήση της προδιαγεγραμμένης καύσης, μπορεί να αποτελέσει ένα σημαντικό εργαλείο για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των δασών μας και την προστασία τους στις καλοκαιρινές περιόδους.

Μακάρι η Χίος να είναι η αρχή και αυτό το παράδειγμα θα επεκταθεί και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας, ακολουθώντας το παράδειγμα δεκάδων άλλων χωρών.

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις