Γάζα και Ουκρανία: Η τελική δοκιμασία για τον Τραμπ – Ηγέτης ή απλώς νταής;

Σε ένα σκηνικό που θύμιζε περισσότερο αυτοκρατορική φιέστα παρά διπλωματική συνάντηση, ο Ντόναλντ Τραμπ «έστησε το θρόνο» του στη Σκωτία, μετατρέποντας ένα από τα πολυτελή γήπεδα γκολφ του σε προσωρινή “πρωτεύουσα” της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής. Με τον Βρετανό πρωθυπουργό Κιρ Στάρμερ και την πρόεδρο της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν να τον πλαισιώνουν ως επισκέπτες, ο Αμερικανός πρόεδρος προχώρησε σε σειρά από δηλώσεις, κινήσεις και «συμφωνίες» που αναδεικνύουν τον ιδιότυπο, προσωπικό του τρόπο άσκησης παγκόσμιας ισχύος.

Όμως, έξι μήνες μετά την έναρξη της δεύτερης θητείας του, το ερώτημα παραμένει: είναι ο Τραμπ ένας στρατηγικός ηγέτης ή απλώς ένας αδίστακτος διαπραγματευτής που μετατρέπει την εξωτερική πολιτική σε πεδίο επιδίωξης προσωπικών νικών; Από τη Γάζα και την Ουκρανία μέχρι την Ευρώπη και την Κίνα, οι κινήσεις του προκαλούν συζητήσεις, αντιδράσεις — και, ίσως, γεωπολιτικούς τριγμούς με μακροπρόθεσμες συνέπειες.

Με τους ήχους από γκάιντες, ο Αμερικανός πρόεδρος υποδέχτηκε πριν από λίγες ημέρες τον Κιρ Στάρμερ σε ένα από τα σκωτσέζικα γήπεδα γκολφ του. Ο Βρετανός πρωθυπουργός μετέβη ως καλεσμένος και δευτεραγωνιστής σε μια γωνιά του ίδιου του του Ηνωμένου Βασιλείου, γράφει το CNN σε ανάλυσή του.

Ο Στάρμερ ήταν απλώς κομπάρσος ενώ ο Τραμπ «έστηνε» μια συνέντευξη Τύπου που κυλούσε με παραληρηματικό τρόπο, καλύπτοντας θέματα όπως το μίσος του για την αιολική ενέργεια, τα κουφώματα στην αίθουσα χορού του και το κάστρο του Γουίνδσορ. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ έκλεισε τη μέρα — που παραβίαζε κάθε διπλωματικό πρωτόκολλο — μεταφέροντας τον Βρετανό πρωθυπουργό με το Air Force One πάνω από τη Σκωτία προς άλλο ένα από τα αποκλειστικά του κλαμπ, σε μια ακόμα επίδειξη ισχύος των ΗΠΑ.

Μια μέρα νωρίτερα, η κορυφαία αξιωματούχος της Ε.Ε., Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, επέδειξε παρόμοιο ενθουσιασμό με τον Στάρμερ, όταν έφτασε στο Τέρνμπερι, φέρνοντας μαζί της μια εμπορική συμφωνία την οποία κάποιοι Ευρωπαίοι χαρακτήρισαν ως «παράδοση άνευ όρων».

Τα παραπάνω γεγονότα αποτέλεσαν μάθημα για το πώς ο Τραμπ χρησιμοποιεί την προσωπικότητά του και την αμείλικτη αίσθηση των αδυναμιών των άλλων για να επιβάλει την προσωπική του εξουσία και να αποσπά μεγάλα οφέλη για τον εαυτό του, επισημαίνει το διεθνές μέσο.

Έξι μόλις μήνες μετά την έναρξη της δεύτερης θητείας του, ο Τραμπ παίρνει ακριβώς αυτό που θέλει, σε πολλαπλά μέτωπα: Καταστρέφει το παγκόσμιο σύστημα ελεύθερου εμπορίου μέσω συμφωνιών που ενσωματώνουν μια από τις παλιές του εμμονές — τους δασμούς. Έστειλε αμερικανικά βομβαρδιστικά stealth ανά τον κόσμο για να πλήξουν το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Και απέσπασε υποσχέσεις για τεράστια αύξηση των στρατιωτικών δαπανών από τα μέλη του ΝΑΤΟ.

Αντίστοιχα βέβαια πράττει και στο εσωτερικό. Έχει εκφοβίσει το Κογκρέσο ώστε να υποχωρεί, επιβάλλει την ιδεολογία του στα κορυφαία πανεπιστήμια, έχει εξαναγκάσει ιδιωτικές νομικές εταιρείες να του παρέχουν δωρεάν νομική υποστήριξη και χρησιμοποιεί το δικαστικό σύστημα ως όπλο εναντίον των αντιπάλων του. Παράλληλα, έχει ουσιαστικά κλείσει τα νότια σύνορα και σταματήσει τη μετανάστευση χωρίς χαρτιά. Αυτού του είδους η «νίκη» ήταν κάτι που του διέφυγε κατά την πρώτη του θητεία και που είχε “τάξει” στους υποστηρικτές του MAGA.

Οι πραγματικές κρίσεις που θα δοκιμάσουν την δύναμη του Τραμπ

To αν ο Τραμπ είναι πράγματι μια κυρίαρχη παγκόσμια δύναμη, μένει να αποδειχθεί από τον τρόπο που θα χειριστεί τρία κρίσιμα ζητήματα: τον λιμό στη Γάζα, τον πόλεμο στην Ουκρανία και το εμπόριο. Τη Δευτέρα, ο Τραμπ άλλαξε τη ρητορική του σχετικά με τη Γάζα και την Ουκρανία, σημειώνει το CNN.

Αντιδρώντας σε φρικιαστικό βίντεο που δείχνει υποσιτισμένα παιδιά στη Γάζα, ο Τραμπ αντέκρουσε τον ισχυρισμό του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου ότι δεν υπάρχει λιμός στον παλαιστινιακό θύλακα, ύστερα από μήνες ισραηλινών βομβαρδισμών.

«Πρέπει να ταΐσουμε τα παιδιά», δήλωσε ο Τραμπ, υποσχόμενος να δημιουργήσει κέντρα διανομής τροφίμων.. Ωστόσο, προσέφερε ελάχιστες λεπτομέρειες για το πώς κάτι τέτοιο θα ήταν εφικτό σε μια εμπόλεμη ζώνη όπου πολίτες έχουν σκοτωθεί περιμένοντας στην ουρά για φαγητό. Παράλληλα, αγνόησε τη συνενοχή των ΗΠΑ στην ανθρωπιστική κρίση. Ίσως η δέσμευση του Τραμπ να αποτελεί μια πραγματική στροφή που θα μπορούσε να τον φέρει “απέναντι” από τον Νετανιάχου, έναν ηγέτη που επανειλημμένα έχει αγνοήσει την πίεση των ΗΠΑ και έχει υπονομεύσει την επιθυμία του προέδρου να εμφανιστεί ως ειρηνοποιός.

Ίσως, ο Τραμπ να “συγκινήθηκε” όντως από τις σπαρακτικές εικόνες των παιδιών που υποφέρουν. Όμως ένας πρόεδρος με οξεία πολιτική αίσθηση μπορεί επίσης να υπολόγισε ότι η αυξανόμενη οργή κατά του Ισραήλ σημαίνει πως μπορεί να κατηγορηθεί και ο ίδιος για την φρίκη στη Γάζα. Η κυνική εκδοχή ενισχύεται από παλαιότερη δήλωσή του ότι οι Παλαιστίνιοι της Γάζας θα έπρεπε να φύγουν για να δημιουργηθεί μια “Μεσογειακή Ριβιέρα” στην περιοχή.

Θα παραμείνει ο Τραμπ “πιστός” στις επικρίσεις του προς τον Πούτιν;

Η δεύτερη δοκιμασία της ισχύος του Τραμπ θα κριθεί από το ζήτημα της Ουκρανίας. Τη Δευτέρα, ο Αμερικανός πρόεδρος εξέφρασε εκ νέου την απογοήτευσή του με την άρνηση του Ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν να αποδεχθεί τις γενναιόδωρες προτάσεις του για ειρηνευτική συμφωνία στην Ουκρανία, μειώνοντας το προηγούμενο χρονικό περιθώριο των 50 ημερών σε μόλις 10 ή 12 ημέρες. «Έχουμε τόσο καλές συνομιλίες, τόσο ευγενικές και γεμάτες σεβασμό συνομιλίες. Και μετά, άνθρωποι πεθαίνουν το ίδιο βράδυ», είπε ο Τραμπ.

Αν ο Τραμπ σταματήσει πραγματικά να στηρίζει τον Πούτιν και προχωρήσει στη λήψη τιμωρητικών μέτρων, θα μπορούσε να πλήξει σοβαρά τη Ρωσία — ειδικά μέσω δευτερογενών κυρώσεων που στοχεύουν τη χρηματοδότηση του πολέμου μέσω των εξαγωγών ρωσικού πετρελαίου.

Ωστόσο, υπάρχει ένα τεράστιο πρόβλημα: Αυτό θα απαιτούσε από τις ΗΠΑ να τα βάλουν απευθείας με δυνάμεις όπως η Ινδία και η Κίνα, με κίνδυνο να υπάρξει παγκόσμια οικονομική αντίδραση. Την ώρα που ο Τραμπ βρισκόταν στη Σκωτία, οι διαπραγματευτές του για το εμπόριο βρίσκονταν στη Σουηδία για συνομιλίες υψηλού επιπέδου με την Κίνα, που θα μπορούσαν να αποφέρουν άλλη μια «νίκη» για τη στρατηγική του με τους δασμούς — και ενδεχομένως να οδηγήσουν στο εντυπωσιακό ενδεχόμενο μιας προεδρικής επίσκεψης στο Πεκίνο μέσα στο έτος, γράφει το CNN.

Είναι πραγματικά έτοιμος να ρισκάρει όλα τα παραπάνω για την Ουκρανία — μια χώρα για την οποία θεωρεί ότι έχει ήδη λάβει υπερβολική αμερικανική βοήθεια; Μια αποφασιστική ενέργεια κατά του Πούτιν τις επόμενες ημέρες, που θα μπορούσε επίσης να έχει αντίκτυπο κατά του Σι — ακόμη και ενάντια στα δικά του πολιτικά συμφέροντα — θα έδειχνε πως ο πρόεδρος των ΗΠΑ είναι πρόθυμος όχι μόνο να επιβληθεί στους Ευρωπαίους, αλλά και να σταθεί απέναντι στους πιο αδίστακτους ηγέτες.

Αν αποτύχει να το πράξει, αυτό θα επιβεβαιώσει τους επικριτές που θεωρούν ότι η δυσαρέσκεια του Τραμπ προς τον Πούτιν έχει λιγότερο να κάνει με τη μοίρα της Ουκρανίας και περισσότερο με τη ντροπή του που η εκστρατεία του για το Νόμπελ Ειρήνης ναυάγησε εξαιτίας του πρώην στενού φίλου και συμμάχου του.

Η εμπορική “νίκη” του Τραμπ έναντι της ΕΕ ίσως να μην είναι αυτό που φαίνεται

O Τραμπ φαίνεται να πέτυχε μια αληθινή νίκη απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω της εμπορικής συμφωνίας με την οποία θεωρεί ότι αποκαθιστά μία “αδικία δεκαετιών” κατά τις οποίες οι εταίροι εκμεταλλεύονταν τις ΗΠΑ. Η ΕΕ επέλεξε να μη χρησιμοποιήσει την οικονομική της δύναμη για να πλήξει τις ΗΠΑ. Αντίθετα, αποδέχθηκε μια συμφωνία που προβλέπει την επιβολή δασμού 15% στις ευρωπαϊκές εξαγωγές.

Η αντίδραση ήταν άμεση. «Μια συμμαχία ελεύθερων λαών, συγκεντρωμένη για να υπερασπιστεί τις αξίες και τα συμφέροντά της, καταλήγει να υποταχθεί», έγραψε ο Γάλλος πρωθυπουργός Φρανσουά Μπαϊρού στην πλατφόρμα Χ.

Ωστόσο, άλλοι είδαν σε αυτή την απόφαση όχι παράδοση αλλά ρεαλισμό, καθώς γίνεται πλέον σαφές ότι οι δασμοί είναι υπαρξιακής σημασίας για τον Τραμπ — όπως δείχνουν και παρόμοια μέτρα που περιλαμβάνονται στις πρόσφατες εμπορικές συμφωνίες με την Ιαπωνία και τις Φιλιππίνες. Η ήδη υποτονική οικονομική ανάπτυξη της Ευρώπης θα υποστεί πλήγμα, επισημαίνει το CNN, αλλά ένας εμπορικός πόλεμος θα ήταν χειρότερος. «Όσοι περιμένουν έναν τυφώνα, νιώθουν ευγνωμοσύνη για μια καταιγίδα», δήλωσε ο Βόλφγκανγκ Γκρόσε Έντρούπ, επικεφαλής της Ένωσης Γερμανικής Χημικής Βιομηχανίας.

Ο ισχυρισμός του Τραμπ ότι η συμφωνία με την ΕΕ ήταν «η μεγαλύτερη συμφωνία όλων των εποχών» είναι υπερβολικός. Το πλαίσιο είναι απλώς ένα γενικό περίγραμμα και απέχει πολύ από μια λεπτομερή συμφωνία, η οποία ενδέχεται να απαιτήσει χρόνια διαπραγματεύσεων για να γίνει συγκεκριμένη. Όλα δείχνουν την κλασική τακτική του Τραμπ: να παρουσιάζει μια μικρή πρόοδο ως κολοσσιαία νίκη.

Η ανακοίνωση του Λευκού Οίκου για το πλαίσιο της συμφωνίας είναι ασαφής και γεμάτη προϋποθέσεις. Ρίχνοντας μια πιο προσεκτική ματιά, γίνεται αντιληπτό ότι δεν είναι σαφές τι ακριβώς παραχώρησε η ΕΕ.

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες παίζουν μακροπρόθεσμα. Ένας εμπορικός πόλεμος με τον Τραμπ ίσως κατέστρεφε τις προσπάθειές τους να αποτρέψουν τη ρήξη της διατλαντικής συμμαχίας, η οποία περιλάμβανε και δέσμευση για αύξηση των αμυντικών δαπανών των μελών του ΝΑΤΟ στο 5% μέχρι το 2035 κατά το τελευταίο ταξίδι του Τραμπ στην Ευρώπη. Ίσως επίσης δεν είναι τυχαίο ότι η αλλαγή στάσης του Τραμπ για την Ουκρανία και τη Γάζα — που τον έφερε πιο κοντά σε δύο κρίσιμες ευρωπαϊκές προτεραιότητες εξωτερικής πολιτικής — συνέπεσε με τις παραχωρήσεις της ΕΕ στη νέα εμπορική συμφωνία.

Οι «νίκες» του Τραμπ είναι φανερές. Οι Ευρωπαίοι είναι πιο διακριτικοί. Ο Κιρ Στάρμερ ακολουθεί την ίδια στρατηγική. Η προθυμία του να αφήνει την πολιτική του αξιοπρέπεια στην άκρη κάθε φορά που συναντά τον Τραμπ έχει αποδώσει: έχει αποκτήσει φιλική σχέση με τον πρόεδρο — και έναν δασμό της τάξης του 10%, καλύτερο από εκείνον που επιβλήθηκε στην ΕΕ, τονίζει το CNN.

Η επιδίωξη «νικών» του Τραμπ θα μπορούσε να αποδυναμώσει τις ΗΠΑ;

Η οπτική του Τραμπ για τη ζωή — ως ένας διαρκής αγώνας για νίκες όπου εκείνος πρέπει πάντα να κερδίζει και οι άλλοι να χάνουν — σημαίνει ότι τελικά είναι αναπόφευκτο να αποξενωθούν μερικοί από τους καλύτερους φίλους της Αμερικής, διαπιστώνει το διεθνές μέσο ενημέρωσης.

Αυτό δεν έχει ιδιαίτερη σημασία στο δόγμα του «Πρώτα η Αμερική», το οποίο επιδιώκει να χρησιμοποιεί την ισχύ των ΗΠΑ για να πιέζει μικρότερα κράτη, είτε είναι σύμμαχοι είτε αντίπαλοι.

Όμως οι συμμαχίες των ΗΠΑ και η ηγεσία τους μεταξύ δημοκρατιών με κοινές αξίες ήταν το θεμέλιο της αμερικανικής ισχύος από το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Και σε κρίσιμες στιγμές, η χώρα χρειάζεται τους συμμάχους της — όπως φάνηκε μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001. Ο Τραμπ καταναλώνει την ήπια ισχύ της Αμερικής με τρομακτικό ρυθμό.

Καθώς κάποιοι από τους παραδοσιακούς συμμάχους των ΗΠΑ εξετάζουν στενότερους δεσμούς με την Κίνα, υπάρχουν ξεκάθαρα σημάδια ότι η προσέγγιση του Τραμπ μπορεί να προκαλέσει μακροπρόθεσμη ζημιά. Στο τελευταίο τεύχος του περιοδικού Foreign Affairs, η πρώην αξιωματούχος εξωτερικής πολιτικής της κυβέρνησης Μπους, Κόρι Σέικι, γράφει ότι η ομάδα Τραμπ επισπεύδει ένα μέλλον στο οποίο οι χώρες «θα αποσυρθούν από την υφιστάμενη διεθνή τάξη με επικεφαλής τις ΗΠΑ ή θα δημιουργήσουν μια νέα, εχθρική προς τα αμερικανικά συμφέροντα».

Και δεν είναι καν βέβαιο ότι πολλές από τις «νίκες» του Τραμπ θα οδηγήσουν σε μεγαλύτερη ασφάλεια εντός των ΗΠΑ. Άλλωστε, τιμωρώντας την Ευρώπη με έναν δασμό 15% στα προϊόντα της, ο Τραμπ ουσιαστικά έχει επιβάλει έναν ακόμη φόρο κατανάλωσης στους Αμερικανούς πολίτες.