Γιατί ο Πούτιν αποφάσισε να δει τώρα τον Τραμπ

Το Κρεμλίνο αποκάλυψε σήμερα πως υπάρχει συμφωνία για συνάντηση του Βλαντιμίρ Πούτιν με τον Ντόναλντ Τραμπ “μέσα στις επόμενες μέρες”, χωρίς να αποσαφηνίζεται επακριβώς το πότε και το πού θα γίνει η συνάντηση. Ακόμη, διαψεύδεται από πλευράς Μόσχας πως στην επακόλουθη συνάντηση με τον Τραμπ θα βρίσκεται και ο Ζελένσκι, παρά το αίτημα του τελευταίου. Δεν είναι σαφές το πού θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί μια σύνοδος κορυφής Τραμπ-Πούτιν, αλλά οι πιο πιθανές επιλογές είναι η Τουρκία ή η Μέση Ανατολή.

Την Τετάρτη, ο Πούτιν συναντήθηκε με τον ειδικό απεσταλμένο του Τραμπ, Στιβ Γουίτκοφ στο Κρεμλίνο και αναφορές από την Ουάσιγκτον υποδήλωναν αρχικά ότι ο Ρώσος πρόεδρος συμφώνησε να συναντηθεί πρώτα με τον Τραμπ και στη συνέχεια να ακολουθήσει τριμερής σύσκεψη. Το πρωί της Πέμπτης, ωστόσο, ο βοηθός του Πούτιν, Γιούρι Ουσακόφ, δήλωσε ότι ο Ρώσος πρόεδρος δεν είχε συμφωνήσει σε αυτό, όπως αναφέρει ο Guardian. “Όσο για μια τριμερή συνάντηση, για την οποία για κάποιο λόγο μιλούσε η Ουάσιγκτον χθες, αυτό ήταν απλώς κάτι που αναφέρθηκε από την αμερικανική πλευρά κατά τη διάρκεια της συνάντησης στο Κρεμλίνο”, είπε χαρακτηριστικά.

Η προοπτική Πούτιν και Τραμπ να καταλήξουν σε διμερή συμφωνία για το μέλλον της Ουκρανίας χωρίς τη συμμετοχή του Κιέβου και των Βρυξελλών, είναι κάτι που τρομάζει την ΕΕ. Ο Ζελένσκι δήλωσε πως θα κάνει συναντήσεις με τους “Ευρωπαίους συμμάχους” του, όπως τον Μερτς, οι οποίοι όμως είναι εκτός “κάδρου” εξελίξεων. Ο Ζελένσκι έχει επανειλημμένα ζητήσει άμεσες συζητήσεις με τον Πούτιν, με μεσολαβητή είτε τον Τραμπ είτε τον Τούρκο πρόεδρο, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Ο Πούτιν απορρίπτει κάθε τέτοιο ενδεχόμενο, αναφέροντας πως ομάδες διαπραγμάτευσης κατώτερου επιπέδου θα πρέπει πρώτα να καταλήξουν σε συμφωνία, ενώ ζητά επανειλημμένα την παραίτηση του Ζελένσκι.

Τις τελευταίες εβδομάδες, ο Τραμπ φάνηκε να τηρεί πιο σκληρή γραμμή απέναντι στη Μόσχα για πρώτη φορά στην προεδρία του, χαρακτηρίζοντας τις συνεχιζόμενες ρωσικές επιθέσεις εναντίον πολιτικών στόχων στην Ουκρανία “αηδιαστικές” και υποσχόμενος την εισαγωγή νέων κυρώσεων, θέτοντας προθεσμία την Παρασκευή για να προχωρήσουν οι διαπραγματεύσεις.

Τι θέλει ο Πούτιν

Σύμφωνα με τους New York Times, αναλυτές που μελετούν τη στρατηγική του Πούτιν έχουν δηλώσει από τις πρώτες ημέρες του πολέμου ότι ο πρωταρχικός στόχος του Ρώσου ηγέτη είναι πρωτίστως να εξασφαλίσει μια ειρηνευτική συμφωνία που να επιτυγχάνει τους γεωπολιτικούς του στόχους – και όχι απαραίτητα να κατακτήσει ένα συγκεκριμένο μέρος εδάφους στο πεδίο της μάχης.

Στόχος του Πούτιν είναι ξεκάθαρα η παραμονή της Ουκρανίας εκτός ΝΑΤΟ. “Ο Πούτιν θέλει να διατηρήσει τη στρατηγική συμμαχία με τον Τραμπ για να τον χρησιμοποιήσει ως διαμεσολαβητή για τα συμφέροντά του”, δηλώνει στους NY Times ο Σεργκέι Μάρκοφ, πολιτικός αναλυτής που τάσσεται υπέρ του Κρεμλίνου.

Τον Ιανουάριο ο Πούτιν είχε δηλώσει πως “είναι καλό να βρεθούμε με τον Τραμπ για να συζητήσουμε για τη διευθέτηση των κοινών μας συμφερόντων στην περιοχή”, υπονοώντας ξεκάθαρα τα ενεργειακά ζητήματα. Η πλευρά Τραμπ ζητούσε “επισήμως” αποδείξεις πως θα υπάρξει πρόοδος ως προς την πραγματική κατάπαυση του πυρός στο πεδίο της μάχης, πριν κλείσει η συνάντηση. Δεν έχει γίνει γνωστό αν αυτό έχει ως τώρα συμφωνηθεί.

Επί μήνες, Ρώσοι απεσταλμένοι επέμεναν σε συνομιλίες με Αμερικανούς ομολόγους τους να δοθεί στη Μόσχα το σύνολο των τεσσάρων περιοχών που το Κρεμλίνο ισχυριζόταν ότι είχε “προσαρτήσει” από την Ουκρανία στα τέλη του 2022. Οι Αμερικανοί διαπραγματευτές θεώρησαν αυτή τη θέση παράλογη και την είδαν ως ένδειξη ότι η Μόσχα δεν εννοούσε σοβαρά τη διαπραγμάτευση για τον τερματισμό του πολέμου.

Τώρα, άνθρωποι κοντά στο Κρεμλίνο, καθώς και πολιτικοί αναλυτές, λένε ότι οι απαιτήσεις του Πούτιν – να αποκλειστεί η Ουκρανία από το ΝΑΤΟ, να περιοριστούν οι ουκρανικές στρατιωτικές δυνατότητες και να τεθούν οι βάσεις για μια κυβέρνηση στο Κίεβο που να είναι πιο φιλική προς τη Μόσχα, είναι πιο σημαντικές γι’ αυτόν από τις λεπτομέρειες σχετικά με το ποια εδάφη θα ελέγχει τελικά η Ρωσία.

Η Τατιάνα Στανόβαγια, ανώτερη ερευνήτρια στο Κέντρο Carnegie Russia Eurasia, επεσήμανε ότι η Μόσχα, εξαρχής, δεν έχει οριοθετήσει επίσημα τα σύνορα των τεσσάρων “προσαρτημένων” περιοχών, κάτι που δείχνει μια σχετική “ευελιξία”. Πρακτικά, δεν αποκλείει η Μόσχα να είναι πιο “ανοιχτή” στο να δώσει κάποια από τα εδάφη στα οποία έχει προχωρήσει. “Ο Πούτιν δεν έχει ποτέ ένα άκαμπτο πλάνο. Ζει για το σήμερα, ξέρει τι θέλει να πετύχει στο τέλος”, δήλωσε η Στανόβαγια.

“Σε κάθε περίπτωση θέλει η Ουκρανία να επιστρέψει στη σφαίρα επιρροής της Μόσχας. Θα το επιτύχει αυτό μέσω της μη ένταξης της χώρας στο ΝΑΤΟ, και με μια διαφορετική κυβέρνηση στο Κίεβο”, προσθέτει.

Τα ορυκτά της Ουκρανίας στο επίκεντρο

Μην ξεχνάμε πως τον Φεβρουάριο ο Πούτιν δήλωσε πως είναι ανοιχτός στο να προσφέρει στις ΗΠΑ πρόσβαση σε σπάνια ορυκτά, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που προέρχονται από τα κατεχόμενα ουκρανικά εδάφη. Σε δημόσια συνέντευξή του ο Ρώσος πρόεδρος είχε πει πως είναι έτοιμος να “προσφέρει” πόρους σε Αμερικανούς εταίρους για “κοινά έργα”, συμπεριλαμβανομένης της εξόρυξης στα “νέα εδάφη” της Ρωσίας. Η πρόταση αυτή “θα μπορούσε επίσης να οδηγήσει τις δύο χώρες σε συνεργασία στην εξόρυξη αλουμινίου και την προμήθεια στις ΗΠΑ για τη σταθεροποίηση των τιμών”, πρόσθεσε.

Υποστήριξε επίσης ότι η Ρωσία και οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να συνεργαστούν στην παραγωγή αλουμινίου στο Κρασνογιάρσκ, στη Σιβηρία, όπου ένας ρωσικός κατασκευαστής αλουμινίου, η Rusal, διαθέτει τα μεγαλύτερα χυτήρια της. Το Κίεβο εκτιμά ότι περίπου το 5% των ορυκτών πόρων και των σπάνιων γαιών του πλανήτη, βρίσκεται στην Ουκρανία. Ωστόσο, ορισμένα από τα ορυκτά κοιτάσματα έχουν κατασχεθεί από τη Ρωσία. Σύμφωνα με τις υπάρχουσες εκτιμήσεις, περίπου το 40% των εκμεταλλεύσιμων ορυκτών της Ουκρανίας βρίσκεται σε περιοχές που κατέχει ο ρωσικός στρατός. Αυτές τις περιοχές, αποκλείεται να τις “αποδεσμεύσει” η Μόσχα, παρά τις εκτιμήσεις περί πιθανής “ελαστικότητας” για κάποια εδάφη (μικρότερου ενδιαφέροντος).

Ο ίδιος ο Πούτιν, σε δηλώσεις του έχει επισημάνει ότι “η Ρωσία δεν περιορίζεται στις παραδοσιακές μορφές ενέργειας και πως θα καταστεί δύναμη και στις πρώτες ύλες του μέλλοντος”.

Νωρίτερα, τον Φεβρουάριο, ο ίδιος ο Ζελένσκι προσπάθησε να προσελκύσει εμπορικά τον Τραμπ προσφέροντας μερίδιο από τα κρίσιμα ορυκτά της Ουκρανίας, όπως το λίθιο, με αντάλλαγμα τη συνεχιζόμενη στρατιωτική υποστήριξη. Η προσπάθειά του “ναυάγησε” αρχικά, αλλά εν συνεχεία αναγκάστηκε να δεχθεί την αμερικανική πρόταση.

Οι ΗΠΑ είχαν θέσει ως όρο την απόδοση 500 δισεκατομμυρίων δολαρίων από τα μελλοντικά έσοδα της Ουκρανίας από την εκμετάλλευση των ορυκτών πόρων. Επιπλέον, υπήρχαν απαιτήσεις για πλήρη αμερικανικό έλεγχο επί του επενδυτικού ταμείου που θα διαχειριζόταν τα έσοδα. Τελικά στο ταμείο αυτό θα υπάρχει ίση συμμετοχή της Ουκρανίας και των ΗΠΑ, ωστόσο η μελλοντική αμερικανική βοήθεια οποιασδήποτε μορφής, από τα οπλικά συστήματα μέχρι τη στρατιωτική εκπαίδευση, θα καλύπτει μέρος της αμερικανικής συνεισφοράς στο κοινό ταμείο.

Μένει να δούμε αν θα γίνει τελικά η συνάντηση Τραμπ και Πούτιν και φυσικά, το αν θα μάθουμε τι τέθηκε στην ατζέντα. Παρότι υπάρχει μια σχετική “πρόοδος”, τα διεθνή Μέσα προβλέπουν – δικαίως – πως η συνέχεια θα είναι μακρά, και εν πολλοίς θα εξαρτηθεί από την γεωπολιτική ισορροπία δυνάμεων ως προς τα ενεργειακά θέματα.