Μέρκελ – Σουλτς: Ούτε λέξη για την Ελλάδα στο debate, που έγινε σχεδόν ντουέτο

Σαν πρόβα (ενός ακόμη) “μεγάλου συνασπισμού” έμοιαζε το χθεσινοβραδυνό (ένα και μοναδικό) debate μεταξύ της καγκελαρίου και επικεφαλής της CDU/CSU Άνγκελα Μέρκελ και του υποψηφίου του SPD Μάρτιν Σουλτς, ενόψει των εθνικών γερμανικών εκλογών στις 24 Σεπτεμβρίου.

Όχι μόνο επιβεβαιώθηκε η ταύτιση απόψεων των υποψηφίων των δύο μεγάλων κομμάτων στο 85% των θεμάτων, αλλά κάθε τόσο οι τηλεθεατές έβλεπαν το Σουλτς να μιλά και τη Μέρκελ να γνέφει καταφατικά συμφωνώντας και το αντίστροφο.

Καθώς δε στα γερμανικά οι λέξεις debate (Duell) και ντουέτο (Duett) διαφέρουν ελάχιστα, οι Γερμανοί δημοσιογράφοι, πολιτικοί αναλυτές, πολιτικοί και χρήστες του twitter, δεν άργησαν να κάνουν λογοπαίγνια σε μία έξαρση γερμανικού χιούμορ.

Ο Σουλτς ήταν πάντως ο πιο επιθετικός από τους δύο, ενώ η Μέρκελ έσπευδε αφενός να συμφωνήσει μαζί του ειδικά στο προσφυγικό (που ήταν όμως και το θέμα που της έφερε αμηχανία όταν ρωτήθηκε για τη στάση του Ούγγρου πρωθυπουργού, τον οποίο πρόσφατα είχε καλέσει σε εκδήλωση το κόμμα της).

Δύο από τα πιο χαρακτηριστικά στιγμιότυπα: Ο Σουλτς να υπερασπίζεται παλαιότερη δήλωση του ότι οι πρόσφυγες είναι “χρυσός” για την Ευρώπη και η Μέρκελ απέναντι του να κουνά το κεφάλι της επιδοκιμαστικά. Ο Σουλτς να ξεκαθαρίζει ότι για παράδειγμα οι Παλαιστίνιοι πρόσφυγες/μετανάστες στη Γερμανία πρέπει να καταλάβουν ότι “εδώ είναι μία χώρα όπου δε γίνεται αποδεκτό κανένα ίχνος αντισημιτισμού” και η Μέρκελ να κουνά ξανά το κεφάλι πάνω κάτω, συμφωνώντας.

Εξάλλου, αυτός που μπορούσε να κερδίσει από ένα συναινετικό κλίμα ήταν η καγκελάριος και αυτός που είχε να χάσει από το άρωμα “μεγάλου συνασπισμού” στην ατμόσφαιρα, ήταν ο υποψήφιος των Σοσιαλδημοκρατών, οι οποίοι φθείρονται με γεωμετρική σχεδόν πρόοδο τα τελευταία χρόνια της συγκυβέρνησης με τον άλλοτε μεγάλο αντίπαλο, με τον οποιο εφάρμοσαν μαζί την “ατζέντα Σρέντερ”.

Η Μέρκελ δεν έχασε και ο Σουλτς δε θα επωφεληθεί

Η αίσθηση αυτή επιβεβαιώθηκε από την πρώτη τηλεφωνική έρευνα μεταξύ των τηλεθεατών της τηλεμαχίας, που πραγματοποίησε το κρατικό κανάλι ARD, το οποίο φιλοξένησε τους μονομάχους και είχε το συντονισμό α λα ΕΡΤ. Καίτοι το 55% των τηλεθεατών θεωρούν ότι ο υποψήφιος των Σοσιαλδημοκρατών είναι πιο κοντά στους πολίτες και τα προβλήματα τους (και το 87% τον βρήκε πιο επιθετικό από την καγκελάριο), το 44% των τηλεθεατών θεωρεί ότι η Μέρκελ είχε καλύτερα επιχειρήματα, ενώ το 38% θεωρεί ότι ο Σουλτς είχε καλύτερα επιχειρήματα και στο ερώτημα ποιος είναι συνολικά πιο ικανός, το 64% απάντησε η Άνγκελα Μέρκελ και το 20% ο Μάρτιν Σουλτς.

Η καγκελάριος βγήκε νικήτρια και στις τρεις θεματικές που κυριάρχησαν στο debate: Όσον αφορά στο προσφυγικό/μεταναστευτικό το 44% θεώρησε πιο πειστική και επαρκή τη Μέρκελ και το 39% το Σουλτς, στη διεθνή πολιτική το 61% τη Μέρκελ και το 30% το Σουλτς και στα θέματα της αγοράς εργασίας το 45% τη Μέρκελ και το 40% το Σουλτς.

Σημειωτέον ότι το ένα τρίτο των ερωτηθέντων ήταν αναποφάσιστοι ψηφοφόροι, τους οποίους ήθελε να προσεγγίσει ο Σουλτς την ώρα που οι δημοσκοπήσεις δίνουν κατά μέσο όρο ένα προβάδισμα 15 μονάδων στην CDU/CSU. Αλλά και από τους αναποφάσιστους το 48% βρήκε πιο πειστική τη Μέρκελ και το 36% πιο πειστικό το Σουλτς. Στο σύνολο των τηλεθεατών το 55% βρήκε πιο πειστική τη Μέρκελ και το 35% το Σουλτς.

Οι οπαδοί της καγκελαρίου που την υποδέχθηκαν έξω απο τα στούντιο της κρατικής γερμανικής τηλεόρασης με πλακάτ που έγραφαν “Ας κερδίσει η καλύτερη”, μάλλον θα ένιωθαν δικαιωμένοι με την επίδοση της Mutti, της “μητερούλας” δηλαδή όπως αποκαλούν τη Μέρκελ, η οποία καίτοι μία χρυσή μετριότης εξακολουθεί να κυριαρχεί στη γερμανική πολιτική σκηνή λόγω της αυτοπαγίδευσης της SPD.

Η σχολιάστρια του ARD σχολίασε δις σαρκαστικά ότι από καμία άλλη τηλεμαχία δεν είχε βγει τόσο ξεκάθαρα νικήτρια η Μέρκελ. Ο σχολιαστής του SRW το έθεσε πιο κομψά: Η Μέρκελ δεν έχασε και ο Σούλτς δύσκολα θα επωφεληθεί από αυτό το debate, που όπως εξαρχής σημειώσαμε έμοιαζε με ντουέτο και όπως κατήγγειλαν τα μικρότερα κόμματα σε δηλώσεις τους στη συνέχεια, είχε κάτι από πρόβα μεγάλου συνασπισμού.

Αυτό που δε θέλει ο Σουλτς και θα ήθελε η Ελλάδα

Μέρκελ και Σουλτς ρωτήθηκαν ευθέως για το ενδεχόμενο Χριστιανοδημοκράτες και Σοσιαλδημοκράτες να συγκροτήσουν ξανά “μεγάλο συνασπισμό”. Ο Σουλτς απέφυγε ξεκάθαρα να απαντήσει στο ερώτημα αυτό, τονίζοντας ότι αυτή τη στιγμή ζητά την ψήφο των Γερμανών πολιτών για να είναι εκείνος καγκελάριος. Η Μέρκελ με πονηρό τρόπο απάντησε πως η CDU δε θα συγκυβερνήσει σε καμία περίπτωση με δύο κόμματα: Την ξενοφοβική Εναλλακτική για τη Γερμανία (Alternative Fuer Deutschland) και το αριστερό κόμμα (και αδελφό κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ) Die Linke.

Οι Σοσιαλδημοκράτες έχουν πολύ καλούς λόγους να μη θέλουν να μπουν ξανά σε “μεγάλο συνασπισμό”. Η συμμετοχή τους σε συγκυβέρνηση με τους Χριστιανοδημοκράτες “ήρθε κι έδεσε” πάνω στη ζημιά της “ατζέντας Σρέντερ”. Η Μέρκελ κέρδισε από τη συγκυβέρνηση και οι Σοσιαλδημοκράτες έχασαν. Εξ ου και ήδη έχουν διαμηνύσει ότι εάν “βγαίνουν τα κουκιά” και η CDU/CSU μπορεί να σχηματίσει κυβέρνηση με τους Ελεύθερους Δημοκράτες (FDP, το μικρό φιλελεύθερο κόμμα που ήταν εταίρος της Μέρκελ πριν το 2013 και δεν μπήκε στο Bundestag στις προηγούμενες εθνικές εκλογές) και ίσως (σε ένα τουλάχιστον περίεργο σενάριο) και με τους Πράσινους, εκείνοι δε θα συμμετάσχουν σε κυβέρνηση με τη Μέρκελ ακόμη και εάν τους το ζητήσει.

Όμως η Αθήνα θα προτιμούσε (αφού δεν έρχεται η… σοσιαλδημοκρατική ανατροπή όπως τουλάχιστον δείχνουν οι δημοσκοπήσεις) μία κυβέρνηση μεγάλου συνασπισμού στη Γερμανία, καθώς η SPD είναι πιο φιλική απέναντι στην Ελλάδα σε σχέση με την CDU/CSU. Και σε κάθε περίπτωση το ενδεχόμενο η FDP (που οι δημοσκοπήσεις δείχνουν να ξεπερνά το όριο του 5% και να μπαίνει ξανά στο Bundestag) να βρεθεί κυβερνητικός εταίρος προκαλεί εφιάλτες στην Αθήνα: Η FDP είναι το μόνο κόμμα που έχει κάνει σημαία τη σκληρή στάση απέναντι στην Ελλάδα για το θέμα του χρέους.

(Η Εναλλακτική για τη Γερμανία επιμένει σταθερά στην έξωση των μεσογειακών χωρών από την Ευρωζώνη, όμως ενώ αυτή τη φορά μάλλον θα μπει στο Κοινοβούλιο, δε θα συμμετάσχει σε κυβέρνηση σύμφωνα με τη ρητή δημόσια δήλωση της Μέρκελ.)

Τα δύο μεγάλα κόμματα όμως έχουν βγάλει από τη δημόσια ατζέντα της προεκλογικής αντιπαράθεσης το ελληνικό ζήτημα. Μέρκελ και Σουλτς δεν ανέφεραν καν τη λέξη “Ελλάδα” στο debate, ούτε δέχθηκαν για το ελληνικό ζήτημα καμία ερώτηση. Πράγμα θετικό, αφού όταν το 2013 το ελληνικό χρέος είχε βρεθεί στο επίκεντρο της προεκλογικής αντιπαράθεσης στη Γερμανία, αυτό απέβη εις βάρος των ελληνικών επιδιώξεων, καθώς άπαντες σκλήρυναν τη στάση τους έναντι της Αθήνας.

Βέβαια, η μη αναφορά στην Ελλάδα έχει να κάνει με το γεγονός ότι κανένα από τα δύο μεγάλα γερμανικά κόμματα δε συμφέρει να δημιουργηθεί η αίσθηση ότι υπάρχουν εκκρεμότητες όσον αφορά στο ελληνικό ζήτημα. Άλλωστε μαζί κυβερνούσαν όταν τον Ιούλιο έκλεισε η τελευταία συμφωνία.

Στην πραγματικότητα βέβαια υπάρχει μία μεγάλη εκκρεμότητα σε σχέση με το ελληνικό πρόγραμμα και αυτή αφορά το ρόλο του ΔΝΤ, το οποίο είχε κάνει προεκλογικά το χατήρι στη Μέρκελ να μην επιμείνει στο θέμα του χρέους περισσότερο και το οποίο ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε σχεδιάζει ήδη να υποκαταστήσει με ένα “ευρωπαϊκό ΔΝΤ”. Σημειωτέον εδώ ότι στην Αθήνα ήλπιζαν ο Σόιμπλε να μην είναι ξανά υπουργός Οικονομικών, όμως το γεγονός ότι στα 70 του είναι ξανά υποψήφιος δείχνει ότι μάλλον δεν έχει όρεξη να συνταξιοδοτηθεί.

Η Ελλάδα μπορεί να έμεινε εκτός ατζέντας του debate Μερκελ- Σουλτς, όμως κυριάρχησε και το θέμα της Τουρκίας, που ενδιαφέρει εμμέσως πλην ουσιαστικώς την Αθήνα. Ο υποψήφιος των Σοσιαλδμοκρατών δήλωσε ευθέως ότι εάν εκλεγεί καγκελάριος θα διακόψει τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την Τουρκία. Η Μέρκελ ουσιαστικά είπε ότι υπάρχουν τρόποι οικονομικοί να πιεστεί η Άγκυρα, τόνισε όμως ότι δε θα εγκαταλείψει τους φυλακισμένους στην Τουρκία και όσους Τούρκους προσδοκούν στην Ευρώπη για περισσότερη δημοκρατία στη χώρα τους. Αυτό θα είναι και ένα μείζον ζήτημα και για την επόμενη κυβέρνηση της Γερμανίας, όπου ζουν πολλοί πολίτες τουρκικής καταγωγής και με φυλακισμένους Γερμανούς στην Τουρκία.

Ήταν πολύ ενδιαφέρον πάντως το γεγονός ότι η Μέρκελ έσπευδε να συμφωνήσει με το Σουλτς σε πολλά, αλλά δεν έχανε την ευκαιρία όταν ο υποψήφιος των Σοσιαλδημοκρατών έπαιρνε πιο “τολμηρές” σε σχέση με το κόμμα του θέσεις, να του θυμίσει ότι “εμείς στην κυβέρνηση με το σοσιαλδημοκράτη υπουργό είχαμε συμφωνήσει άλλα” ή να σημειώσει ότι έγιναν και λάθη στο προσφυγικό, αλλά υπουργός Εξωτερικών ήταν του SPD.

Η Autokanzlerin και η κατάρα της SPD

Ούτε όσον αφορά στο προσφυγικό έγινε η παραμικρή αναφορά στην Ελλάδα. Το προσφυγικό ήταν το θέμα με το οποίο ξεκίνησε η συζήτηση και αυτό για το οποίο έγιναν οι περισσότερες ερωτήσεις, αν και σύμφωνα με τις μετρήσεις είναι ένα ζήτημα που απασχολεί μία μειοψηφία της γερμανικής κοινής γνώμης.

Αντίθετα, ένα από τα θέματα που οι Γερμανοι πολίτες αξιολογούν ως μείζον είναι η τύχη της γερμανικής αυτοκινητοβιομηχανίας μετά τα τελευταία σκάνδαλα που έπληξαν το γόητρο της και όχι τυχαία: Η γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία παραμένει η εξαγωγική ατμομηχανή της Γερμανίας, ο τομέας που κρατά ακόμη στη χώρα “βαριά βιομηχανία” με πολλές και καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας. Η Μέρκελ απέφυγε να κατηγορήσει τους Γερμανούς αυτοκινητοβιομηχάνους (εις εκ των δημοσιογράφων επισήμανε ευθέως ότι η Daimler και η Opel είναι εκ των χρηματοδοτών της εκστρατείας της και την αποκάλεσε Autokanzlerin- αυτοκινητοκαγκελάριο) και έδειξε ξεκάθαρα ότι έχουν προτεραιότητα οι θέσεις εργασίας έναντι των παραπόνων των αγοραστών ΙΧ. Αλλά και ο Σουλτς κατηγόρησε τους ανεύθυνους μάνατζερ των βιομηχανιών που πρέπει να τιμωρηθούν ως πρόσωπα, στηρίζοντας την “μεγάλη ιδέα” της γερμανικής αυτοκινητοβιομηχανίας και θέτοντας ως προτεραιότητα την προστασία των θέσεων εργασίας.

Οι εργαζόμενοι στα γερμανικά εργοστάσια εξάλλου ήταν παραδοσιακό ακροατήριο της SPD, που εκτός από τη ζημιά εξ αριστερών λόγω ατζέντας Σρέντερ, είδε να συρρικνώνεται η εκλογική της βάση και λόγω της μερικής αποβιομηχάνισης και δεν κατάφερε ακόμη να απευθυνθεί στους εργαζόμενους της υπαλληλικής τάξης που έφερε η νέα πραγματικότητα. Ο Σουλτς έκανε μία προσπάθεια τονίζοντας ότι η μικρή ανεργία είναι φαινομενική, καθώς υπάρχουν πάνω από δύο εκατομμύρια άνεργοι, το ποσοστό μερικής απασχόλησης είναι υψηλό ειδικά στις γυναίκες και πως “η Γερμανία είναι ένα εύπορο κράτος, αλλά δεν είναι όλοι οι Γερμανοί εύποροι”. Παρόλα αυτά δεν φαίνεται να κατάφερε να αποτινάξει την “κατάρα της SPD”, που δεν μπορεί να ξεφύγει από τη θέση ακολουθήματος της Μέρκελ. Ήδη μοιάζει να ετοιμάζεται για διαχείριση ήττας (“το κόμμα μου έδωσε το 100% γιατί θέλει να ηγούμαι αυτού για καιρό ακόμη”, δήλωσε χαρακτηριστικά) και το ερώτημα για την Αθήνα είναι εάν μετά τις εκλογές θα βρίσκεται σε μία συγκυβέρνηση ή όχι.