Σπάνιες φάλαινες ξεβράστηκαν σε ευρωπαϊκές ακτές

Μια σειρά από εκβρασμούς ενός από τα πιο σπάνια θαλάσσια είδη φαλαινών παγκοσμίως, των λεγόμενων ρυγχοφαλαινών, έχει προκαλέσει προβληματισμό στην επιστημονική κοινότητα, καθώς κανείς δεν γνωρίζει ακόμη με βεβαιότητα γιατί εμφανίστηκαν τόσα πολλά μέλη του είδους νεκρά μέσα σε λίγες ημέρες.

Οι ρυγχοφάλαινες ζουν σε μεγάλα βάθη στον ωκεανό και έχουν κατά κανόνα μελετηθεί μόνο από νεκρά δείγματα. Ωστόσο, στις 26 και 27 Ιουλίου, φάλαινες αυτού του είδους εντοπίστηκαν εκβρασμένες στη δυτική Ιρλανδία, στις νήσους Όρκνεϊ της Σκωτίας και στις ακτές της Ολλανδίας — γεγονός που εγείρει ανησυχίες για πιθανή ανθρώπινη εμπλοκή στους θανάτους τους.

«Όταν βλέπεις αυτά τα πλάσματα, που έχουν γεννηθεί να ζουν σε μεγάλα βάθη, να βρίσκονται στα ρηχά νερά της Βόρειας Θάλασσας, ξέρεις πως το τέλος δεν θα είναι καλό», δήλωσε ο βιολόγος και φωτογράφος Dr. Jeroen Hoekendijk, ο οποίος βρέθηκε στο σημείο του εκβρασμού στις ολλανδικές ακτές, στις 26 Ιουλίου. Μια αρσενική και μια θηλυκή φαίλανα ξεβράστηκαν μεταξύ Heemskerk και Wijk aan Zee, βόρεια της Χάγης — μια περιοχή γνωστή για παρόμοια περιστατικά λόγω του ρηχού και επικλινούς βυθού της.

«Όταν έφτασε στο σημείο η ομάδα διάσωσης SOS Dolfijn, οι δύο φάλαινες στροβιλίζονταν με αγωνία μέσα στα ρηχά νερά. Ήταν σαφές πως βρίσκονταν σε απόγνωση», ανέφερε ο Hoekendijk.

Παρά τις προσπάθειες των διασωστών να τις κρατήσουν δροσερές και ενυδατωμένες με λάστιχα νερού, το αρσενικό πέθανε λίγο αργότερα, ενώ το θηλυκό θανατώθηκε με ευθανασία.

Μία μέρα μετά, στις 27 Ιουλίου, δύο ακόμη ρυγχοφάλαινες του είδους True’s beaked whale – μια μητέρα με το μικρό της – ξεβράστηκαν στο North Mayo της Ιρλανδίας. Η μητέρα δεν επέζησε, ενώ το μικρό επέστρεψε στη θάλασσα, όμως οι πιθανότητες επιβίωσής του θεωρούνται ελάχιστες.

Το ίδιο Σαββατοκύριακο, τέσσερις ακόμη ρυγχοφάλαινες εντοπίστηκαν νεκρές στο Papa Westray στα Όρκνεϊ, σύμφωνα με τον Dr. Andrew Brownlow από το Πανεπιστήμιο της Γλασκώβης.

Ο ίδιος και η ομάδα του είχαν ασχοληθεί και με τον μαζικό εκβρασμό 77 φαλαινών πέρυσι στο Sanday (Όρκνεϊ), επίσης τον Ιούλιο. «Ο Ιούλιος είναι πάντα ένας δύσκολος μήνας», είπε στο BBC. Παρότι υπάρχουν φυσικά αίτια – για παράδειγμα, το περσινό περιστατικό πιθανόν σχετιζόταν με την καταδίωξη των φαλαινών από όρκες – η κλιματική κρίση που έχει προκαλέσει ο άνθρωπος μεταβάλλει τις θερμοκρασίες των ωκεανών, επηρεάζοντας όλη την τροφική αλυσίδα.

Παράλληλα, οι έρευνες για εξόρυξη πετρελαίου και οι ασκήσεις του πολεμικού ναυτικού με σόναρ έχουν συσχετιστεί στο παρελθόν με εκβρασμούς ρυγχοφαλαινών, όπως αναφέρει o Guardian. Οι ηχητικές διαταραχές κάτω από το νερό ενδέχεται να τις αναγκάζουν να ανέβουν απότομα στην επιφάνεια, προκαλώντας συμπτώματα παρόμοια με τη νόσο των δυτών (αποσυμπίεση).

Σε αντίθεση με άλλα θαλάσσια είδη (φάλαινες, δελφίνια, φώκαινες) που μπορούν να ξαναμπούν στο νερό και να επιβιώσουν, οι ρυγχοφάλαινες, οι οποίες μπορεί να βρίσκονται έως και 160 χλμ. μακριά από το φυσικό τους περιβάλλον, είναι ήδη υπερβολικά στρεσαρισμένες. «Δεν μπορούν να τραφούν και δεν θα επιβιώσουν, ακόμη κι αν επιστρέψουν στη θάλασσα», εξήγησε ο Hoekendijk.

Αναφερόμενος στα αρχικά ευρήματα από την αυτοψία των ζώων, ο Dr. Brownlow ανέφερε: «Στις φάλαινες διαπιστώθηκε σοβαρή ηπατική βλάβη, κάτι που μπορεί να συνδέεται με οξεία ασιτία».

Οι ερευνητικές ομάδες του SMASS και του Πανεπιστημίου της Ουτρέχτης έσπευσαν άμεσα στα σημεία εκβρασμού και περισυνέλεξαν τα νεκρά ζώα για άμεση νεκροψία.

Παρότι οι ρυγχοφάλαινες φτάνουν σε μήκος τα 13 μέτρα, παραμένουν ένα από τα λιγότερο γνωστά είδη κητωδών. Ζώντας σε σκοτεινά, μεγάλα βάθη, χρησιμοποιούν την ηχοεντοπισμό για να προσανατολίζονται και να εντοπίζουν την τροφή τους. Ο ήχος είναι το βασικό εργαλείο πλοήγησής τους — γι’ αυτό η ηχητική ρύπανση που προκαλεί ο άνθρωπος είναι τόσο επικίνδυνη για αυτές.