Τι γυρεύει ο Ερντογάν στον Λευκό Οίκο, μετά από 6 χρόνια

Στις 25 Σεπτεμβρίου, ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, αναμένεται να υποδεχθεί στον Λευκό Οίκο τον Τούρκο πρόεδρο, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, με την ατζέντα να περιλαμβάνει εμπορικές και στρατιωτικές συμφωνίες, αλλά και τη συνέχιση των συνομιλιών για το πρόγραμμα των μαχητικών αεροσκαφών F-35.

“Εργαζόμαστε σε πολλές εμπορικές και στρατιωτικές συμφωνίες με τον Πρόεδρο, συμπεριλαμβανομένης της μεγάλης αγοράς αεροσκαφών Boeing, μιας σημαντικής συμφωνίας για F-16 και της συνέχισης των συνομιλιών για τα F-35, τις οποίες περιμένουμε να ολοκληρωθούν θετικά”, έγραψε ο Τραμπ στην πλατφόρμα Truth Social, προσθέτοντας, “ανυπομονώ να τον δω στις 25!”.

Από την πλευρά του, ο Ερντογάν είχε δηλώσει τον Ιούλιο ότι έχει καταλήξει σε “συμφωνία” με τον Τραμπ για τα υπερσύγχρονα αεροσκάφη, εκφράζοντας την πεποίθηση πως “τα F-35 θα παραδοθούν στην Τουρκία σταδιακά κατά τη διάρκεια της θητείας του”.

Η περίπλοκη σχέση των δύο ηγετών

Η επικείμενη συνάντηση Τραμπ – Ερντογάν θα σηματοδοτήσει, σύμφωνα με το Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων, την πρώτη επίσκεψη του Τούρκου προέδρου στον Λευκό Οίκο μετά από 6 χρόνια, από το 2019 επί προεδρίας Μπάιντεν, καθώς η σχέση του με τον πρώην Αμερικανό πρόεδρο υπήρξε τεταμένη, με τον τότε πλανητάρχη να τον κατηγορεί ανοιχτά για αυταρχική συμπεριφορά.

Ο Τραμπ, αντίθετα, έχει δείξει επανειλημμένα τη συμπάθειά του προς τον Ερντογάν, παρά τις επιφυλάξεις του στενού συμμάχου των ΗΠΑ, Ισραήλ, που βρίσκεται σε διαρκή αντιπαράθεση με την Τουρκία για τη Συρία και τη Γάζα. Σημειώνεται άλλωστε ότι η γειτονική μας χώρα έχει επιτρέψει σε ηγετικά στελέχη της Χαμάς να περνούν χρόνο στα εδάφη της από την έναρξη του πολέμου τον Οκτώβριο του 2023.

Η “χημεία” των δύο ηγετών έχει προκαλέσει ποικίλες αντιδράσεις στο εσωτερικό των ΗΠΑ. Υπενθυμίζεται άλλωστε ότι στελέχη του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, όπως ο Μάικ Πομπέο, έχουν καταγγείλει τον Ερντογάν στο παρελθόν, για την ισλαμιστική του ατζέντα και τη σκληρή κριτική προς το Ισραήλ, ενώ η στάση του Τραμπ απέναντι στην καταστολή της αντιπολίτευσης στην Τουρκία θεωρήθηκε “μάλλον χλιαρή”.

Ωστόσο, παρά τις αντιδράσεις, ο Ερντογάν έχει καταφέρει να οικοδομήσει προσωπικό δίαυλο με τον Τραμπ, σε σημείο που, σύμφωνα με αναφορές, τον καλεί απευθείας στο κινητό του.

Στο επίκεντρο τα F-16, τα Boeing και το αδιέξοδο με τα F-35

Πίσω στη συνάντηση Τραμπ – Ερντογάν, σύμφωνα με πληροφορίες του Bloomberg, η Τουρκία βρίσκεται κοντά στην οριστικοποίηση παραγγελίας έως και 250 επιβατικών αεροσκαφών από την Boeing, καθώς και νέων μαχητικών F-16.

Η συμφωνία, που συζητείται εδώ και χρόνια με την Turkish Airlines, πιθανότατα θα παρουσιαστεί με αφορμή την επίσκεψη στον Λευκό Οίκο.

Ο πρόεδρος της αεροπορικής εταιρείας, Αχμέτ Μπολάτ, είχε επιβεβαιώσει άλλωστε ότι η εταιρεία εξετάζει αγορά περίπου 250 αεροσκαφών, μεταξύ αυτών 737 Max και 787 Dreamliner, με στόχο να σχεδόν διπλασιάσει τον στόλο της την επόμενη δεκαετία και να καταστήσει την Κωνσταντινούπολη διεθνές αεροπορικό κέντρο.

Ωστόσο, το πιο «καυτό» ζήτημα παραμένει το πρόγραμμα των F-35, από το οποίο η Τουρκία αποβλήθηκε το 2019, λόγω της αγοράς του ρωσικού αντιαεροπορικού συστήματος S-400. Η απόφαση εκείνη είχε οδηγήσει και στην επιβολή αμερικανικών κυρώσεων (CAATSA) εις βάρος της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας.

Παρά τις αμερικανικές ενστάσεις, ο Ερντογάν εμφανίζεται βέβαιος ότι με τον Τραμπ μπορεί να βρεθεί λύση για την επιστροφή στο πρόγραμμα των F-35.

Η απάντηση της Αθήνας

Σχολιάζοντας την επικείμενη συνάντηση και το περιεχόμενό της, διπλωματικές πηγές της Αθήνας υπογράμμισαν από την πλευρά τους πως «επαφές και συναντήσεις μεταξύ αρχηγών κρατών-μελών του ΝΑΤΟ αποτελούν τον κανόνα εντός της Συμμαχίας και δεν πρέπει να προκαλούν έκπληξη».

Σε ό,τι αφορά την αναφορά του Τραμπ στα F-35, οι ίδιες πηγές επισήμαναν ότι η συνέχιση των σχετικών συνομιλιών δεν αναιρεί τα νομικά εμπόδια που ισχύουν σήμερα, δηλαδή την απαγόρευση πώλησης F-35 όσο η Τουρκία εξακολουθεί να κατέχει τους S-400, και τις κυρώσεις CAATSA που έχουν επιβληθεί στην τουρκική αμυντική βιομηχανία.

Όπως τονίζουν, ακόμη κι αν οι κυρώσεις μπορούσαν να αρθούν με εκτελεστικό διάταγμα, η επιστροφή της Τουρκίας στο πρόγραμμα των F-35 απαιτεί τροποποίηση νόμου από το Κογκρέσο, κάτι που, σύμφωνα με συνομιλητές της ελληνικής πλευράς στην Ουάσιγκτον, δεν θεωρείται ρεαλιστικό, καθώς η Άγκυρα δεν δείχνει διατεθειμένη να απομακρύνει τους S-400.