Το σχέδιο Τραμπ για τη Γάζα είναι γεμάτο ασάφειες και αντιφάσεις

Λίγη ώρα πριν ο Ντόναλντ Τραμπ παρουσιάσει το ειρηνευτικό του σχέδιο για τη Γάζα, στην κοινή συνέντευξη Τύπου με τον Ισραηλινό πρωθυπουργό, Μπενιαμίν Νετανιάχου, στον Λευκό Οίκο, δόθηκαν στη δημοσιότητα τα 20 βασικά σημεία της επίσημης πρότασης του Αμερικανού προέδρου για τον τερματισμό του πολέμου στον παλαιστινιακό θύλακα, με αρκετούς δημοσιογράφου  να επισημαίνουν αρκετές αντιφάσεις και ασαφή σημεία.

Όπως αναφέρουν οι NYT, από τη μία, ο Τραμπ θέτει ως όρο τον τερματισμό του πολέμου μόνο εφόσον συμφωνήσουν και οι δύο πλευρές. Από την άλλη, προβλέπει ότι, ακόμη και αν η Χαμάς «καθυστερήσει ή απορρίψει» την πρόταση, τμήματα του σχεδίου θα προχωρήσουν στις «ζώνες χωρίς τρομοκρατία» που θα παραδοθούν από τον ισραηλινό στρατό σε μια «Διεθνή Δύναμη Σταθεροποίησης».

Αυτή η διάσταση του σχεδίου εγείρει ερωτηματικά για την πρακτική εφαρμογή του, καθώς αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο κάποιες περιοχές να προχωρήσουν στην υλοποίηση του σχεδίου χωρίς την πλήρη συναίνεση όλων των εμπλεκομένων πλευρών.

Επιπλέον, δεν παρέχει καμία εγγύηση για την τελική απόσυρση των ισραηλινών στρατιωτικών δυνάμεων από τη Γάζα. Παρά την πρόβλεψη για σταδιακή αποχώρηση, το Ισραήλ επιτρέπεται να διατηρήσει τον έλεγχο μιας σημαντικής “ζώνης ασφαλείας” εντός των συνόρων της Γάζας, «μέχρι η Γάζα να είναι επαρκώς ασφαλής από οποιαδήποτε αναζωπύρωση της τρομοκρατικής απειλής». Ωστόσο, δεν προσδιορίζεται ποιος ή με ποια κριτήρια θα καθορίσει πότε η Γάζα θα έχει φτάσει σε αυτό το σημείο, γεγονός που αφήνει περιθώρια για τη διατήρηση αυτής της “ζώνης ασφαλείας” επ’ αόριστον.

Η πρόταση του Τραμπ αναφέρει επίσης ότι οι Παλαιστίνιοι θα ενθαρρυνθούν να παραμείνουν στη Λωρίδα της Γάζας και θα τους δοθεί «η ευκαιρία να χτίσουν μια καλύτερη Γάζα». Αυτή η θέση φαίνεται να αποτελεί στροφή από τις προηγούμενες δηλώσεις του Τραμπ, όταν είχε προτείνει ότι οι κάτοικοι της Γάζας θα πρέπει να εγκαταλείψουν την περιοχή προκειμένου να καταστεί δυνατή η ανοικοδόμησή της. Οι επικριτές αυτής της ιδέας την είχαν απορρίψει ως ανέφικτη. Η νέα αυτή προσέγγιση φανερώνει την πρόθεση για την παραμονή των κατοίκων και την επανεκκίνηση της περιοχής υπό νέες συνθήκες.

Σε ό,τι αφορά τα πιο ευαίσθητα θέματα, η πρόταση φαίνεται να προχωρά “με προσοχή”. Όπως αναφέρουν οι ΝΥΤ, ο ρόλος της Παλαιστινιακής Αρχής, για παράδειγμα, παραμένει αρκετά ασαφής. Οι αραβικές χώρες επιθυμούν τη συμμετοχή της Παλαιστινιακής Αρχής, εν μέρει επειδή θεωρείται ο νόμιμος εκπρόσωπος του παλαιστινιακού λαού. Το Ισραήλ, από την άλλη πλευρά, την θεωρεί διεφθαρμένη και εμπόδιο στην ειρήνη. Η πρόταση αναφέρεται “σε κάποιο ρόλο” της Παλαιστινιακής Αρχής, μόνο αφού αυτή ολοκληρώσει ένα «πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων». Ωστόσο, δεν αναφέρεται τίποτα συγκεκριμένο σχετικά με την πορεία προς την παλαιστινιακή κρατική υπόσταση.

Αντίθετα, υποθέτει ότι όταν η Παλαιστινιακή Αρχή θα έχει πραγματοποιήσει τις αλλαγές της, «ίσως τελικά να υπάρχουν οι συνθήκες για μια αξιόπιστη πορεία προς την αυτοδιάθεση και την κρατική υπόσταση των Παλαιστινίων». Η λέξη «ίσως» στην πρόταση αυτή προσθέτει αβεβαιότητα και ασαφή καθορισμό των προϋποθέσεων για την πραγματοποίηση αυτού του στόχου.

Αξιοσημείωτο είναι ότι το σχέδιο των 20 σημείων του Τραμπ κάνει μόνο μία αναφορά στην πιθανότητα δημιουργίας παλαιστινιακού κράτους, κάτι που παραμένει ασαφές. Στο σημείο 19, αναφέρεται ότι, ενώ η Γάζα ανασυγκροτείται και η Παλαιστινιακή Αρχή μεταρρυθμίζεται, «ενδέχεται τελικά να δημιουργηθούν οι συνθήκες για μια αξιόπιστη πορεία προς την αυτοδιάθεση και την κρατική υπόσταση των Παλαιστινίων», αναγνωρίζοντας αυτή την πορεία ως «επιθυμία του παλαιστινιακού λαού». Ωστόσο, η λέξη «ενδέχεται» αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο η διαδικασία αυτή να μην προχωρήσει ποτέ.

Σημαντική ασάφεια υπάρχει επίσης σχετικά με το χρονικό πλαίσιο για την επιστροφή των ομήρων. Σύμφωνα με το επίσημο έγγραφο που διέρρευσε από τον Λευκό Οίκο, εντός 72 ωρών από την δημόσια αποδοχή της συμφωνίας από το Ισραήλ, όλοι οι όμηροι, ζωντανοί και νεκροί, θα επιστραφούν. Ωστόσο, παραμένει ασαφές το συγκεκριμένο σημείο, καθώς ο Τραμπ στην πρόσφατη συνέντευξή του με τον Νετανιάχου ανέφερε ότι η επιστροφή των ομήρων θα γίνει «έως 72 ώρες από την αποδοχή από τη Χαμάς».

Η αντίφαση αυτή δημιουργεί αμφιβολίες σχετικά με τις ακριβείς συνθήκες και προϋποθέσεις που θα διέπουν την επιστροφή των ομήρων και την εφαρμογή της συμφωνίας.

Τα 20 σημεία του σχεδίου του Τραμπ για τη Γάζα:

1. Η Γάζα θα είναι μια αποριζοσπαστικοποιημένη ζώνη χωρίς τρομοκρατία, που δεν θα αποτελεί απειλή για τους γείτονές της.

2. Η Γάζα θα αναπτυχθεί εκ νέου προς όφελος του λαού της Γάζας, ο οποίος έχει υποφέρει αρκετά

3. Εάν και οι δύο πλευρές συμφωνήσουν με την πρόταση αυτή, ο πόλεμος θα τερματιστεί άμεσα. Οι ισραηλινές δυνάμεις θα αποσυρθούν στη συμφωνηθείσα γραμμή για να προετοιμαστούν για την απελευθέρωση των ομήρων. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, όλες οι στρατιωτικές επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένων των αεροπορικών και πυροβολικών βομβαρδισμών, θα ανασταλούν, και οι γραμμές μάχης θα “παγώσουν” έως ότου εκπληρωθούν οι προϋποθέσεις για την πλήρη σταδιακή αποχώρηση.

4. Εντός 72 ωρών από την δημόσια αποδοχή αυτής της συμφωνίας από το Ισραήλ (σ.σ. παραμένει ασαφές το συγκεκριμένο σημείο, καθώς ο Τραμπ ανέφερε στη συνέντευξη Τύπου με τον Νετανιάχου “έως 72 ώρες από την αποδοχή από τη Χαμάς”), όλοι οι όμηροι, ζωντανοί και νεκροί, θα επιστραφούν.

5. Μόλις απελευθερωθούν όλοι οι όμηροι, το Ισραήλ θα απελευθερώσει 250 κρατούμενους με ισόβια ποινή καθώς και 1.700 κατοίκους της Γάζας που συνελήφθησαν μετά την 7η Οκτωβρίου 2023, συμπεριλαμβανομένων όλων των γυναικών και παιδιών που συνελήφθησαν σε αυτό το πλαίσιο. Για κάθε Ισραηλινό όμηρο των οποίων τα λείψανα θα παραδοθούν, το Ισραήλ θα απελευθερώσει τα λείψανα 15 νεκρών κατοίκων της Γάζας.

6. Μόλις επιστραφούν όλοι οι όμηροι, τα μέλη της Χαμάς που δεσμεύονται για ειρηνική συνύπαρξη και για την παράδοση των όπλων τους θα λάβουν αμνηστία. Τα μέλη της Χαμάς που επιθυμούν να φύγουν από τη Γάζα θα τους παρασχεθεί ασφαλής διέλευση προς τις χώρες υποδοχής.

7. Με την αποδοχή αυτής της συμφωνίας, θα αποσταλεί πλήρης ανθρωπιστική βοήθεια άμεσα στη Λωρίδα της Γάζας. Η ποσότητα βοήθειας θα είναι τουλάχιστον ίση με αυτή που περιλαμβάνεται στη συμφωνία της 19ης Ιανουαρίου 2025 σχετικά με την ανθρωπιστική βοήθεια, συμπεριλαμβανομένης της αποκατάστασης των υποδομών (ύδρευση, ηλεκτροδότηση, αποχέτευση), της αποκατάστασης νοσοκομείων και αρτοποιείων, καθώς και της εισαγωγής του απαραίτητου εξοπλισμού για την απομάκρυνση των ερειπίων και το άνοιγμα των δρόμων.

8. Η είσοδος και η διανομή της βοήθειας στη Λωρίδα της Γάζας θα προχωρήσουν χωρίς παρεμβολές από τις δύο πλευρές μέσω των Ηνωμένων Εθνών και των οργανισμών τους, της Ερυθράς Ημισελήνου, και άλλων διεθνών οργανισμών που δεν συνδέονται με καμία από τις δύο πλευρές. Το άνοιγμα του συνοριακού σταθμού της Ράφα και στις δύο κατευθύνσεις θα υπόκειται στον ίδιο μηχανισμό που εφαρμόστηκε στο πλαίσιο της συμφωνίας της 19ης Ιανουαρίου 2025.

9. Η Γάζα θα κυβερνηθεί από την προσωρινή μεταβατική διακυβέρνηση μιας τεχνοκρατικής, ακομμάτιστης παλαιστινιακής επιτροπής, υπεύθυνης για την καθημερινή λειτουργία των δημόσιων υπηρεσιών και των δήμων για τον λαό της Γάζας. Η επιτροπή αυτή θα αποτελείται από καταρτισμένους Παλαιστίνιους και διεθνείς εμπειρογνώμονες, υπό την εποπτεία ενός νέου διεθνούς μεταβατικού σώματος, της «Επιτροπής Ειρήνης», το οποίο θα ηγείται ο Ντόναλντ Τραμπ, με άλλα μέλη και αρχηγούς κρατών να ανακοινώνονται, συμπεριλαμβανομένου του πρώην πρωθυπουργού, Τόνι Μπλερ.

Το όργανο αυτό θα καθορίσει το πλαίσιο και θα διαχειριστεί τη χρηματοδότηση για την ανασυγκρότηση της Γάζας μέχρι η Παλαιστινιακή Αρχή ολοκληρώσει το πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων της, όπως περιγράφεται σε διάφορες προτάσεις, συμπεριλαμβανομένου του ειρηνικού σχεδίου του Τραμπ το 2020 και της πρότασης Σαουδικής Αραβίας – Γαλλίας, και να μπορέσει να ανακτήσει ασφαλώς και αποτελεσματικά τον έλεγχο της Γάζας. Το όργανο αυτό θα προσφύγει στα βέλτιστα διεθνή πρότυπα για τη δημιουργία μιας σύγχρονης και αποτελεσματικής διακυβέρνησης που θα εξυπηρετεί τον λαό της Γάζας και θα ευνοεί την προσέλκυση επενδύσεων.

10. Θα δημιουργηθεί ένα οικονομικό σχέδιο ανάπτυξης (Trump economic development plan) για την ανοικοδόμηση και “αναζωογόνηση” της Γάζας, με τη σύγκληση μιας επιτροπής εμπειρογνωμόνων, που έχουν συμβάλει στη δημιουργία ορισμένων εκ των πλέον σύγχρονων πόλεων της Μέσης Ανατολής. Προσεκτικά μελετημένες επενδυτικές προτάσεις και συναρπαστικές ιδέες ανάπτυξης έχουν εκπονηθεί από διεθνείς οργανισμούς, και θα εξεταστούν προκειμένου να συντεθούν τα πλαίσια ασφάλειας και διακυβέρνησης που θα προσελκύσουν και θα διευκολύνουν αυτές τις επενδύσεις, οι οποίες θα δημιουργήσουν θέσεις εργασίας, ευκαιρίες και ελπίδα για το μέλλον της Γάζας.

11. Θα δημιουργηθεί μια ειδική οικονομική ζώνη με προνομιακούς δασμούς και τιμολογιακά ποσοστά, τα οποία θα διαπραγματευτούν με τις συμμετέχουσες χώρες.

12. Κανείς δεν θα αναγκαστεί να εγκαταλείψει τη Γάζα, και όσοι επιθυμούν να φύγουν θα είναι ελεύθεροι να το κάνουν και να επιστρέψουν. Θα ενθαρρύνουμε τον κόσμο να μείνει και να τους προσφέρουμε την ευκαιρία να χτίσουν μια καλύτερη Γάζα.

13. Η Χαμάς και άλλες παρατάξεις δεν θα έχουν κανένα ρόλο στη διακυβέρνηση της Γάζας, άμεσα, έμμεσα ή με οποιαδήποτε μορφή. Όλες οι στρατιωτικές, τρομοκρατικές και επιθετικές υποδομές, συμπεριλαμβανομένων των τούνελ και των εγκαταστάσεων παραγωγής όπλων, θα καταστραφούν και δεν θα ανακατασκευαστούν. Θα υπάρξει διαδικασία αποστρατιωτικοποίησης της Γάζας υπό την επίβλεψη ανεξάρτητων παρατηρητών, η οποία θα περιλαμβάνει την οριστική κατάργηση των όπλων μέσω μιας συμφωνημένης διαδικασίας αποστράτευσης, με την υποστήριξη ενός προγράμματος επαναγοράς και επανένταξης με διεθνή χρηματοδότηση και παρατήρηση. Η νέα Γάζα θα δεσμευτεί πλήρως για την οικοδόμηση μιας ευημερούσας οικονομίας και την ειρηνική συνύπαρξη με τους γείτονές της.

14. Θα δοθεί εγγύηση από τους περιφερειακούς εταίρους για να διασφαλιστεί ότι η Χαμάς και άλλες ομάδες θα τηρήσουν τις υποχρεώσεις τους και ότι η νέα Γάζα δεν θα αποτελεί απειλή για τους γείτονές της ή τον λαό της.

15. Οι ΗΠΑ θα συνεργαστούν με αραβικούς και διεθνείς εταίρους για τη δημιουργία μιας προσωρινής Διεθνούς Δύναμης Σταθεροποίησης (ISF) που θα αναπτυχθεί αμέσως στη Γάζα. Η ISF θα εκπαιδεύσει και θα παρέχει υποστήριξη στις παλαιστινιακές αστυνομικές δυνάμεις στη Γάζα και θα συνεργαστεί με την Ιορδανία και την Αίγυπτο που διαθέτουν εκτενή εμπειρία σε αυτόν τον τομέα. Αυτή η δύναμη θα αποτελέσει τη μακροπρόθεσμη λύση για την εσωτερική ασφάλεια.

Η ISF θα συνεργαστεί με το Ισραήλ και την Αίγυπτο για να βοηθήσει στην ασφάλεια των συνοριακών περιοχών, μαζί με τις νεοεκπαιδευμένες παλαιστινιακές αστυνομικές δυνάμεις. Είναι κρίσιμο να αποτραπεί η είσοδος πυρομαχικών στη Γάζα και να διευκολυνθεί η ταχεία και ασφαλής ροή αγαθών για την ανασυγκρότηση και αναζωογόνηση της Γάζας. Οι πλευρές θα συμφωνήσουν σε έναν μηχανισμό αποφυγής συγκρούσεων.

16. Το Ισραήλ δεν θα καταλάβει ή προσαρτήσει τη Γάζα. Καθώς η ISF θα εδραιώνει τον έλεγχο και τη σταθερότητα, οι Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις (IDF) θα αποσυρθούν με βάση πρότυπα, ορόσημα και χρονοδιαγράμματα που θα συμφωνηθούν μεταξύ των IDF, της ISF, των εγγυητών και των Ηνωμένων Πολιτειών, με στόχο μια ασφαλή Γάζα που δεν θα αποτελεί πλέον απειλή για το Ισραήλ, την Αίγυπτο ή τους πολίτες τους. Πρακτικά, οι IDF θα παραδώσουν σταδιακά τη Γάζα που κατέχουν στην ISF, με συμφωνία που θα κάνουν με τις μεταβατικές αρχές έως ότου αποσυρθούν πλήρως από τη Γάζα, με εξαίρεση μια παρουσία περιμέτρου ασφαλείας που θα παραμείνει μέχρι η Γάζα να είναι επαρκώς ασφαλής από οποιαδήποτε τρομοκρατική απειλή.

17. Σε περίπτωση που η Χαμάς καθυστερήσει ή απορρίψει αυτή την πρόταση, τα παραπάνω, συμπεριλαμβανομένης της εντατικοποίησης των επιχειρήσεων παροχής βοήθειας, θα προχωρήσουν στις “περιοχές χωρίς τρομοκρατία”, που θα παραδοθούν από τον IDF στον ISF.

18. Θα καθιερωθεί μια διαδικασία διαθρησκειακού διαλόγου βασισμένου στις αξίες της ανεκτικότητας και της ειρηνικής συνύπαρξης, με στόχο την αλλαγή της νοοτροπίας και της ρητορικής των Παλαιστινίων και των Ισραηλινών, τονίζοντας τα οφέλη που μπορούν να αποκομιστούν από την ειρήνη.

19. Καθώς η ανασυγκρότηση της Γάζας προχωρά και όταν το πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων της Παλαιστινιακής Αρχής (PA) εφαρμοστεί πιστά, οι συνθήκες ενδέχεται να είναι τελικά έτοιμες για μια αξιόπιστη πορεία προς την αυτοδιάθεση και την κρατική υπόσταση των Παλαιστινίων, την οποία αναγνωρίζουμε ως την επιθυμία του παλαιστινιακού λαού.

20. Οι ΗΠΑ θα θεσπίσουν διάλογο μεταξύ του Ισραήλ και των Παλαιστινίων, για να συμφωνήσουν σε έναν πολιτικό ορίζοντα για ειρηνική και ευημερούσα συνύπαρξη.