Βιέρα Γιούροβα στο NEWS 24/7: “Ανησυχώ για τους δημοκράτες πολιτικούς με αυταρχικές ιδέες”

Στην Αθήνα αναμένεται τη Δευτέρα η αντιπρόεδρος της Κομισιόν για θέματα Αξιών και Διαφάνειας, Βιέρα Γιούροβα, όπου θα έχει και μία σειρά συναντήσεων και συζητήσεων -ενόψει και των Ευρωεκλογών- με μέλη της ελληνικής κυβέρνησης, προεξάρχοντος του Έλληνα πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη.

Η κ. Γιούροβα θα συναντήσει, επίσης, τον υπουργό Επικρατείας Άκη Σκέρτσο, καθώς και τον υπουργό Εξωτερικών Γιώργο Γεραπετρίτη.

Στο επίκεντρο των συζητήσεων θα βρεθεί ο καλύτερος τρόπος προστασίας των εκλογών και η ενίσχυση της ανθεκτικότητας των δημοκρατιών στην παραπληροφόρηση, τη χειραγώγηση των πληροφοριών και τις εξωτερικές παρεμβάσεις.

Παράλληλα, η αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής θα συναντηθεί με την ομάδα εργασίας για τα Μέσα Ενημέρωσης, για να συζητήσει την κατάσταση των Media στην Ελλάδα.

Λίγο πριν την άφιξή της στη χώρα μας, η Βιέρα Γιούροβα μιλά στο NEWS 24/7 για τον σκοπό της επίσκεψής της, για το κράτος δικαίου και την ελευθερία του Τύπου στην Ελλάδα, καθώς και για τις επικείμενες Ευρωεκλογές.

Την ερχόμενη Δευτέρα θα επισκεφτείτε την Ελλάδα, όπου θα έχετε συνάντηση και με τον πρωθυπουργό της χώρας, Κυριάκο Μητσοτάκη. Θα θέλατε να μας πείτε λίγα λόγια σχετικά με τον σκοπό της επίσκεψής σας στην χώρα και των συναντήσεών σας με τα μέλη της ελληνικής κυβέρνησης;

“Η επίσκεψή μου έχει τρεις βασικούς στόχους. Πρώτον, να συζητήσουμε σχετικά με την ετοιμότητα για τις εκλογές. Από τότε που η Ρωσία ξεκίνησε τον πόλεμο στην Ουκρανία, δίνουμε μεγάλη προσοχή στις προσπάθειες του Κρεμλίνου να παρέμβει στον χώρο των πληροφοριών μας, ειδικά μέσω των social media. Και υπάρχουν κι άλλοι ξένοι παράγοντες που θέλουν να μας αποσταθεροποιήσουν και να μας διχάσουν. Ταξιδεύω σε όλη την Ευρώπη για να ενημερώσω για τα μέτρα που έχουμε προτείνει για την αντιμετώπιση αυτών των καταστάσεων και να δω τι πράττουν διάφορες χώρες. Αφορά στην ικανότητα κατανόησης του τι συμβαίνει, ποια εργαλεία χρησιμοποιούνται και τι συμβαίνει με τις ξένες παρεμβάσεις και πέραν του διαδικτύου. Έχω υπόψη μου για παράδειγμα το σκάνδαλο του Voice of Europe που αποκαλύφθηκε από τις τσεχικές και βελγικές αρχές. Καμία χώρα δεν είναι απαλλαγμένη από απόπειρες ανάμειξης ξένων παραγόντων που προσπαθούν να υπονομεύσουν τη δημοκρατία και την ενότητα της ΕΕ.

Έπειτα, θα συνεχίσουμε τον διάλογό μας για θέματα που σχετίζονται με το κράτος δικαίου, συμπεριλαμβανομένης της κατάστασης στα Μέσα Ενημέρωσης.

Τέλος, ο ρωσικός πόλεμος στην Ουκρανία άλλαξε την αρχιτεκτονική ασφάλειας της Ευρώπης. Γενικά, υπάρχει μια τάση οι χώρες που γνωρίζουν πώς είναι να έχεις ρωσικά στρατεύματα στο έδαφός σου, όπως αυτά στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, να κατανοούν καλύτερα το καθεστώς του Πούτιν. Εσείς δεν είχατε κάτι τέτοιο στην Ελλάδα, αλλά θέλω να στείλω ένα σαφές μήνυμα: Η Ουκρανία χρειάζεται την πλήρη υποστήριξη της Ευρώπης. Πολεμούν, ώστε να μην χρειαστεί να το κάνουν οι άνθρωποι στην ΕΕ”.

Κατά την παρουσία σας στην Ελλάδα, αναμένεται να έχετε επίσης συναντήσεις και με Έλληνες δημοσιογράφους. Ποια είναι η άποψή σας σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας και την ανεξαρτησία των ελληνικών media, αλλά και γενικότερα για την ελευθερία του Τύπου στη χώρα μας;

“Δεν έχει να κάνει με τη δική μου γνώμη, αλλά με την αντικειμενική αξιολόγηση της κατάστασης. Αυτή είναι μια διαρκής συζήτηση που έχω με τις ελληνικές αρχές. Η αντικειμενική μας αξιολόγηση εκφράζεται στην Ετήσια Έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το Κράτος Δικαίου. Εκεί (στην έκθεση του 2023) σημειώσαμε θετικές εξελίξεις, όπως η δημιουργία της Ομάδας Εργασίας για τα Μέσα Ενημέρωσης, την οποία θα συναντήσω τη Δευτέρα και η ενίσχυση της διαφάνειας στην ιδιοκτησία των Μέσων Ενημέρωσης.

Από την άλλη, αναγνωρίζουμε ότι υπάρχουν και ανησυχίες. Για παράδειγμα, αυτό που ακούμε από τους δημοσιογράφους είναι ότι το γενικό εργασιακό περιβάλλον είναι δύσκολο. Η οικονομική τους κατάσταση είναι επισφαλής και υπάρχουν αρκετές περιπτώσεις των λεγόμενων καταχρηστικών αγωγών, γνωστών ως SLAPPs. Αυτή είναι σε κάποιο βαθμό μια γενική τάση σε όλη την ΕΕ. Θα ήθελα να δω μια βελτιωμένη τάση παντού, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας, επειδή χρειαζόμαστε ισχυρά, ανεξάρτητα Μέσα Ενημέρωσης για να εποπτεύουν εκείνους που έχουν την εξουσία και να αποτελούν στέρεο πυλώνα της δημοκρατίας. Γι’ αυτό πρότεινα μια σειρά πρωτοβουλιών σε επίπεδο ΕΕ για να αυξηθεί η προστασία των δημοσιογράφων και η ανεξαρτησία των Μέσων Ενημέρωσης στο τι δημοσιεύουν, όπως η οδηγία κατά των επιθετικών δικαστικών αγωγών (Οδηγία anti-SLAPP) και ο Νόμος για την Ελευθερία των Μέσων”.

Το τελευταίο διάστημα, στην Ελλάδα, υπάρχει μεγάλη αντιπαράθεση μεταξύ των κομμάτων σχετικά με το κράτος δικαίου. Αφορμή υπήρξε το πρόσφατο καταδικαστικό ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, αλλά και μία σειρά άλλων σοβαρών υποθέσεων, όπως η διερεύνηση του σιδηροδρομικού δυστυχήματος των Τεμπών, καθώς και της υπόθεσης των υποκλοπών και της παρακολούθησης πολιτικών προσώπων και δημοσιογράφων. Ποια είναι η δική σας γνώμη;

“Το γνωρίζω αυτό. Γνωρίζω ότι είναι δύσκολο, αλλά είναι προς το συμφέρον όλων των μερών του πολιτικού φάσματος να γίνει η συζήτηση για το κράτος δικαίου όσο το δυνατόν πιο αντικειμενική. Αυτό στοχεύουμε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Δεν μιλάμε για αφηρημένα πράγματα: Μιλάμε για ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης από την πολιτική επιρροή, μιλάμε για μέτρα κατά της διαφθοράς, για εγγυήσεις για τους δημοσιογράφους ώστε να μην γίνουν φερέφωνα κομμάτων ή επιχειρήσεων. Σε όλα τα κράτη-μέλη αυτό είναι ένα συνεχές έργο. Τον Ιούλιο θα δημοσιεύσουμε την φετινή έκδοση της έκθεσης για το κράτος δικαίου που θα αξιολογεί την κατάσταση σε όλες τις χώρες της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας. Θα συζητήσω με την κυβέρνηση τα σχέδιά της για την αντιμετώπιση των ανησυχιών, αλλά θέλω επίσης να αναγνωρίσω ότι υπήρξε καλή πρόοδος σε ορισμένα ζητήματα τα τελευταία χρόνια”.

Σε όλη την ΕΕ εντείνονται οι ανησυχίες σχετικά με την προστασία της ακεραιότητας των εκλογών από εσωτερικές και εξωτερικές απειλές. Εκτιμάτε ότι ο κώδικας δεοντολογίας που εφαρμόζεται για τις ευρωεκλογές με δική σας πρωτοβουλία είναι ένα ικανό εργαλείο για να καμφθούν αυτές οι ανησυχίες;

“Δεν υπάρχει μαγική λύση για τη διασφάλιση της ακεραιότητας των εκλογών. Όλοι πρέπει να κάνουμε το καθήκον μας: πολιτικοί, εταιρείες τεχνολογίας, αρχές, Μέσα Ενημέρωσης και ψηφοφόροι. Και εργαζόμαστε σε όλα αυτά τα μέτωπα.

Ο Κώδικας Δεοντολογίας είναι σαν μια υπόσχεση για δίκαιη προεκλογική εκστρατεία και χαίρομαι που τα ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα τον υιοθέτησαν. Είναι κάτι πολύ συγκεκριμένο, με πρακτικά μέτρα. Πιστεύω ότι το να παίζεις δίκαια αποδίδει.

Περιμένουμε από τις διαδικτυακές πλατφόρμες να μην επιτρέπουν τεχνολογία deepfake ή ψεύτικα likes – αυτό ήταν το μήνυμά μου μαζί με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη όταν οι εταιρείες τεχνολογίας υπέγραφαν τη συμφωνία για την Τεχνητή Νοημοσύνη. Αλλά πρέπει, επίσης, να περιμένουμε από τους πολιτικούς να απέχουν από τη χρήση ύπουλων μεθόδων.

Ελπίζω ότι αυτός ο κώδικας θα αποτελέσει έμπνευση για τα πολιτικά κόμματα και τους υποψηφίους και σε εθνικό επίπεδο. Θα ενθάρρυνα μάλιστα όλα τα ελληνικά πολιτικά κόμματα να προσπαθήσουν να συμφωνήσουν σε έναν τέτοιο κώδικα. Υπάρχουν εμπειρογνώμονες, όπως ο Διεθνής Οργανισμός IDEA, που μπορούν να βοηθήσουν σε αυτό”.

Τα κόμματα που εκπροσωπούν την εθνικιστική δεξιά και την ακροδεξιά στα κράτη-μέλη της ΕΕ οδεύουν προς τις ευρωκάλπες με μεγάλες προσδοκίες. Ακόμα και αν κεντροδεξιά, που φαίνεται να έχει το προβάδισμα, αρνηθεί να συνεργαστεί με τα ολοένα και πιο ισχυρά κόμματα του πολιτικού περιθωρίου, η ακροδεξιά θα μπορούσε, για πρώτη φορά, να επηρεάσει την πολιτική ατζέντα της Ευρώπης. Θα μπορούσε όμως να συγκεντρώσει αρκετή εξουσία ώστε να απειλήσει «ιερές αξίες» της ΕΕ όσον αφορά το κράτος δικαίου και τα ανθρώπινα δικαιώματα και να ανατρέψει άλλους νόμους;

“Αυτό είναι ένα ερώτημα που θα μπορούσαμε να συζητάμε για πολλές ώρες. Αλλά ας προσπαθήσουμε να είμαστε πιο σύντομοι. Η απόφαση για το ποιος είναι στην εξουσία ανήκει στους ψηφοφόρους. Αυτοί είναι τα αφεντικά μας. Τώρα, το καλό με την ΕΕ και τις δημοκρατίες μας είναι ότι οι αξίες κατοχυρώνονται στη νομοθεσία. Μιλάμε εδώ για τα ατομικά μας δικαιώματα και για ελευθερίες, όπως το δικαίωμα σε δίκαιη δίκη, η ισότητα απέναντι στο νόμο, το δικαίωμα να εκφράζουμε ελεύθερα τις απόψεις μας, μεταξύ πολλών άλλων. Και δεν νομίζω ότι οι άνθρωποι θέλουν να παραιτηθούν από τα δικαιώματά τους. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο δεν νομίζω ότι αυτό θα συμβεί και μετά τις εκλογές στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Αλλά πρέπει να προσπαθήσουμε να καταλάβουμε γιατί οι άνθρωποι στρέφονται όλο και περισσότερο προς τις εξτρεμιστικές δυνάμεις. Νομίζω ότι εν μέρει οφείλεται στο γεγονός ότι οι κεντρώοι, δημοκρατικοί πολιτικοί έκαναν λάθη ή δεν κατάφεραν να αντιμετωπίσουν τις ανησυχίες των ανθρώπων. Και εδώ υπάρχει χρόνος για βελτίωση.

Τέλος, προσωπικά ανησυχώ περισσότερο για δημοκράτες πολιτικούς που δανείζονται ιδέες από τα αυταρχικά εγχειρίδια και προσπαθούν να ελέγξουν πάρα πολλούς τομείς της δημοκρατικής σφαίρας. Για παράδειγμα, προσπαθούν να ασκήσουν πίεση στα Μέσα Ενημέρωσης και να επιβάλουν τους ‘δικούς τους’ δικαστές ή ανεξάρτητες αρχές. Η δημοκρατία στηρίζεται στους αυτοπεριορισμούς όσων βρίσκονται στην εξουσία, στη διάκριση και τους περιορισμούς των εξουσιών. Οι πολιτικοί πρέπει πραγματικά να το θυμούνται αυτό”.