ΒΒC: Οι τρεις επιλογές του Τραμπ για τη σύγκρουση Ισραήλ – Ιράν

Οι δηλώσεις του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ σχετικά με τη σύγκρουση μεταξύ Ισραήλ και Ιράν έχουν κυμανθεί από ένθερμη υποστήριξη προς τα ισραηλινά χτυπήματα έως και σαφή αποστασιοποίηση από αυτά — και πάλι πίσω.

Η ασάφειά του έχει ενισχύσει το αίσθημα αβεβαιότητας, καθώς η ίδια η σύγκρουση κλιμακώνεται. Σύγχυση επικράτησε και κατά την εσπευσμένη αποχώρησή του από τη σύνοδο της G7 στον Καναδά.

Υπενθυμίζεται πως, λίγο πριν η Κάρολαϊν Λέβιτ ανακοινώσει πως ο Αμερικανός πρόεδρος επιστρέφει εσπευσμένα από τη σύνοδο της G7 στον Καναδά στην Ουάσινγκτον, όπου αναμένεται να προεδρεύσει σε έκτακτη συνεδρίαση του συμβουλίου εθνικής ασφαλείας, ο Τραμπ, με ανάρτησή του στο Truth Social προειδοποιούσε τον κόσμο «να απομακρυνθούν από την Τεχεράνη αμέσως». «Το Ιράν έπρεπε να είχε υπογράψει τη ‘συμφωνία’ που τους είπα να υπογράψουν. Τι κρίμα, τι χαράμισμα ανθρωπίνων ζωών», έγραφε ακόμα ο 79χρονος Ρεπουμπλικάνος δισεκατομμυριούχος.

«Για να ειπωθεί απλά, το Ιράν δεν μπορεί να έχει πυρηνικό όπλο», πρόσθεσε στην ανάρτησή του ο Αμερικανός πρόεδρος, γράφοντας αυτή την τελευταία φράση με όλα τα γράμματα κεφαλαία.

Λίγες ώρες αργότερα, ο πρόεδρος των ΗΠΑ δήλωσε ότι η εσπευσμένη αναχώρησή του από τη σύνοδο κορυφής της G7 «δεν έχει καμία σχέση» με μια εκεχειρία μεταξύ του Ισραήλ και του Ιράν, κατηγορώντας τον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν ότι «δεν κατανοεί τίποτα».

«Ο πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν της Γαλλίας, για να διαφημιστεί, δήλωσε λανθασμένα ότι έφυγα από τη σύνοδο κορυφής της G7 στον Καναδά για να επιστρέψω στην Ουάσινγκτον και να εργαστώ πάνω σε μια ‘εκεχειρία’ μεταξύ του Ισραήλ και του Ιράν», έγραψε ο Τραμπ στο Truth Social καθώς αναχωρούσε για τις ΗΠΑ.

«Λάθος! Δεν έχει καμία ιδέα για τον λόγο για τον οποίο βρίσκομαι τώρα καθ’ οδόν προς την Ουάσινγκτον, αλλά αυτό σίγουρα δεν έχει σχέση με μια εκεχειρία. Είναι πολύ μεγαλύτερο από αυτό. Σκόπιμα ή μη ο Εμανουέλ δεν κατανοεί ποτέ τίποτα», πρόσθεσε. Ο Γάλλος πρόεδρος είχε δηλώσει στη διάρκεια συνέντευξης Τύπου στο περιθώριο της συνόδου κορυφής της G7 ότι «έγινε μια πρόταση» από την πλευρά των Αμερικανών για «μια συνάντηση και συνομιλίες» με τους Ιρανούς, ενώ είχε προσθέσει: «Αν οι ΗΠΑ μπορούν να πετύχουν μια εκεχειρία, αυτό είναι πολύ καλό».

Νωρίτερα, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός, Μπενιαμίν Νετανιάχου, ανέφερε ότι οι επιθέσεις ήταν «πλήρως συντονισμένες» με τις ΗΠΑ. Σε ανάλυσή του, το BBC εξετάζει ποιοι παράγοντες επηρεάζουν τον Τραμπ και, το κυριότερο, ποιες είναι οι επιλογές του από εδώ και πέρα;

1. Να υποκύψει στην πίεση του Νετανιάχου

Καθώς ισραηλινοί πύραυλοι έπληξαν την Τεχεράνη την Πέμπτη, ο Τραμπ απείλησε τους ηγέτες του Ιράν με «ακόμα πιο βίαιες» επιθέσεις από τον ισραηλινό του σύμμαχο, οπλισμένο με αμερικανικές βόμβες.

Όπως και ο Νετανιάχου, έτσι και ο Τραμπ δηλώνει ότι το Ιράν δεν πρέπει να αποκτήσει πυρηνικό όπλο. Το κρίσιμο είναι ότι ο Τραμπ έχει αναφέρει πως η προτιμώμενη επιλογή του (σε αντίθεση με τον Νετανιάχου) είναι μέσω μιας συμφωνίας ανάμεσα στις ΗΠΑ και το Ιράν — κάτι που συμβαδίζει με την εικόνα που θέλει ο ίδιος να παρουσιάζει για τον εαυτό του, ως έναν «παγκοσμίου κλάσης διαπραγματευτή».

Ωστόσο, ο ίδιος δεν φαίνεται να ακολουθεί μία σταθερή προσέγγιση καθώς άλλοτε επιλέγει την απειλή της στρατιωτικής ισχύος και άλλοτε προωθεί τη διπλωματία. Την προηγούμενη εβδομάδα είπε, σχεδόν στην ίδια πρόταση, ότι μια ισραηλινή επίθεση κατά του Ιράν θα μπορούσε είτε να βοηθήσει τη συμφωνία είτε να την «τινάξει στον αέρα», σημειώνει το BBC.

Η απρόβλεπτη στάση του Τραμπ παρουσιάζεται μερικές φορές από τους υποστηρικτές του, εκ των υστέρων, ως στρατηγική — η αποκαλούμενη «θεωρία του τρελού» (“madman” theory) στη διεθνή πολιτική. Η θεωρία αυτή, που είχε χρησιμοποιηθεί και για τον Πρόεδρο Ρίτσαρντ Νίξον στον Ψυχρό Πόλεμο, υποστηρίζει ότι η σκόπιμη ασάφεια στις προθέσεις μπορεί να οδηγήσει τους αντιπάλους (ή ακόμα και τους συμμάχους) να υποχωρήσουν.

Κάποιοι από τους συμβούλους και υποστηρικτές του Τραμπ υποστηρίζουν την προσέγγιση της «μέγιστης πίεσης» σε σχέση με το Ιράν. Πιστεύουν δηλαδή ότι οι απειλές τελικά θα αποδώσουν, καθώς ισχυρίζονται ότι το Ιράν δεν έχει πρόθεση για πραγματική διαπραγμάτευση — παρά το γεγονός ότι το 2015 υπέγραψε τη συμφωνία για τα πυρηνικά υπό την ηγεσία Ομπάμα, την οποία ο Τραμπ αργότερα εγκατέλειψε.

Ο Νετανιάχου ασκεί διαρκή πίεση στον Τραμπ ώστε να ακολουθήσει τη στρατιωτική και όχι τη διπλωματική οδό, και ο Αμερικανός πρόεδρος — παρά την επανειλημμένη επιθυμία του να κερδίσει το Νόμπελ Ειρήνης — ίσως τελικά θεωρήσει αναγκαίο να υλοποιήσει τις πιο επιθετικές του απειλές προς την ηγεσία του Ιράν.

Το Ισραήλ μπορεί επίσης να ασκήσει επιπλέον πίεση παρασκηνιακά, ζητώντας την άμεση εμπλοκή των ΗΠΑ, ώστε, όπως το βλέπει η ισραηλινή πλευρά, «να ολοκληρωθεί η αποστολή». Οι ΗΠΑ διαθέτουν βόμβες οι οποίες, σύμφωνα με το Ισραήλ, θα μπορούσαν να καταστρέψουν το υπόγειο εργοστάσιο εμπλουτισμού ουρανίου στο Φορντό.

Καθώς η σύγκρουση κλιμακώνεται, αυξάνεται και η πίεση στον Τραμπ από το φιλοπόλεμο μπλοκ των Ρεπουμπλικανών στο Κογκρέσο, που εδώ και καιρό ζητούν αλλαγή καθεστώτος στο Ιράν.

Ο Τραμπ ενδέχεται επίσης να υιοθετήσει το επιχείρημα ότι μια επίδειξη ισχύος θα εξαναγκάσει το Ιράν να διαπραγματευτεί μαζί του βρισκόμενο σε πιο αδύναμη θέση. Όμως το γεγονός παραμένει: το Ιράν ήδη βρισκόταν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, καθώς ένας έκτος γύρος συνομιλιών είχε προγραμματιστεί την Κυριακή στο Ομάν με απεσταλμένο του Τραμπ, τον Στιβ Γουίτκοφ. Οι συνομιλίες πλέον έχουν εγκαταλειφθεί.

2. Να υιοθετήσει μία ενδιάμεση λύση

Μέχρι στιγμής, ο Τραμπ επαναλαμβάνει ότι οι ΗΠΑ δεν συμμετέχουν στις επιθέσεις του Ισραήλ.

Η κλιμάκωση συνεπάγεται σημαντικούς και ενδεχομένως καθοριστικούς κινδύνους για την πολιτική του κληρονομιά. Αμερικανικά αντιτορπιλικά και χερσαίες πυραυλικές συστοιχίες ήδη συμμετέχουν στην άμυνα του Ισραήλ απέναντι στην ιρανική αντεπίθεση.

Ορισμένοι από τους συμβούλους του Τραμπ στο Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας πιθανότατα τον προειδοποιούν να μην προβεί σε ενέργειες που θα μπορούσαν να εντείνουν τις ισραηλινές επιθέσεις κατά του Ιράν τις επόμενες ημέρες — ειδικά καθώς ορισμένοι ιρανικοί πύραυλοι έχουν καταφέρει να διαπεράσουν την κοινή ισραηλινο-αμερικανική αεράμυνα με θανατηφόρες συνέπειες.

Ο Νετανιάχου υποστηρίζει πλέον ότι μια επίθεση κατά του Ανώτατου Ηγέτη του Ιράν, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, θα έβαζε τέλος στη σύγκρουση αντί να την κλιμακώσει.

Ωστόσο, ένας ανώνυμος Αμερικανός αξιωματούχος ενημέρωσε ορισμένα μέσα ενημέρωσης το Σαββατοκύριακο ότι ο Τραμπ ήταν ξεκάθαρος στην αντίθεσή του προς μια τέτοια κίνηση.

3. Να ακούσει τις φωνές του κινήματος “MAGA”

Ένας από τους βασικούς πολιτικούς παράγοντες που φαίνεται να απασχολεί τον Τραμπ είναι η εγχώρια εκλογική του βάση.

Οι περισσότεροι Ρεπουμπλικανοί στο Κογκρέσο εξακολουθούν να υποστηρίζουν σταθερά το Ισραήλ, συμπεριλαμβανομένης της συνέχισης της αμερικανικής στρατιωτικής βοήθειας προς τη χώρα. Πολλοί εξέφρασαν ανοιχτά τη στήριξή τους στις επιθέσεις του Ισραήλ κατά του Ιράν.

Ωστόσο, υπάρχουν πλέον σημαντικές φωνές μέσα στο κίνημα “Make America Great Again” (MAGA) του Τραμπ, που απορρίπτουν ρητά αυτή την παραδοσιακή, “ακλόνητη” υποστήριξη στο Ισραήλ.

Τις τελευταίες ημέρες, πολλοί από αυτούς αναρωτιούνται γιατί οι ΗΠΑ ρισκάρουν να εμπλακούν σε πόλεμο στη Μέση Ανατολή, δεδομένης της υπόσχεσης του Τραμπ για εξωτερική πολιτική στο ύφος: “America First” (Πρώτα η Αμερική).

Ο φιλοτραμπικός δημοσιογράφος Tucker Carlson έγραψε σφοδρή κριτική την Παρασκευή, υποστηρίζοντας ότι οι ισχυρισμοί της κυβέρνησης πως δεν εμπλέκεται δεν είναι αληθινοί, και ότι οι ΗΠΑ θα πρέπει “να εγκαταλείψουν το Ισραήλ”.

Ο Carlson υποστήριξε ότι ο Νετανιάχου και η “πολεμοχαρής κυβέρνησή του” ενεργούν με τρόπο που θα παρασύρει τις ΗΠΑ σε πολεμική σύγκρουση για λογαριασμό τους.

Το Ιράν, ήδη, έχει απειλήσει με επίθεση σε αμερικανικές βάσεις στην περιοχή εάν, η Ουάσιγκτον συνεχίσει να υποστηρίζει την άμυνα του Ισραήλ.

Ο κίνδυνος απωλειών σε αμερικανικές ζωές θα μπορούσε να ενισχύσει το αφήγημα του “MAGA” για απομόνωση του Ισραήλ, προσθέτοντας περαιτέρω πίεση στον Τραμπ να αποστασιοποιηθεί από τον Νετανιάχου και να τον παροτρύνει να τερματίσει την επίθεση το συντομότερο δυνατό.