Εσείς ξέρατε πώς λέγονται οι “φώναξέ μου τον υπεύθυνο”;

Δεν χρειάζεται να ζείτε στην Αμερική για να έχετε συναντήσει μια “Karen” ή έναν “Kevin”. Μπορεί να βρίσκονται μπροστά σας στο ταμείο, να γράφουν σχόλια σε δημόσιες αναρτήσεις ή να διαμαρτύρονται στην πολυκατοικία επειδή «δεν είναι ώρα για παιχνίδια» (χωρίς να είναι ώρα κοινής ησυχίας).

Είναι εκείνος ο τύπος ανθρώπου που νιώθει ότι έχει έναν άτυπο ρόλο – ή μάλλον μια υποχρέωση προς την κοινότητα/κοινωνία: να βάζει τάξη στους άλλους, να ζητά τον «υπεύθυνο», να εξηγεί πώς πρέπει να λειτουργεί ο κόσμος γύρω του. Και όσο εύκολο είναι να τον αναγνωρίσεις στους άλλους, τόσο δύσκολο είναι να παραδεχτείς ότι —έστω για λίγο— μπορεί να έχεις βρεθεί κι εσύ στη θέση του.

Τι σημαίνουν ακριβώς οι όροι “Karen” και “Kevin”

Ο όρος “Karen” ξεκίνησε ως meme στις ΗΠΑ για να περιγράψει συνήθως μια λευκή γυναίκα μέσης ηλικίας που κάνει υπερβολικά παράπονα για ασήμαντα πράγματα, μιλάει με τόνο εξουσίας και θεωρεί αυτονόητο ότι οι υπόλοιποι πρέπει να συμμορφωθούν με τις απαιτήσεις της.

Το ανδρικό αντίστοιχο, ο “Kevin”, έχει ακριβώς την ίδια ψυχολογία: μια αίσθηση προνομίου, υπερβολικής βεβαιότητας και ανάγκης επιβολής.

Με τα χρόνια, ο όρος έπαψε να αφορά μόνο την «ξινή κυρία της γειτονιάς» και έγινε σύμβολο μιας νοοτροπίας που μπορεί να εμφανιστεί οπουδήποτε: από τη γκρίνια στο σχολικό chat μέχρι την απαίτηση για «λίγη ησυχία επιτέλους» στην… παιδική χαρά.

Οι “Karens” και οι “Κevins” δεν υψώνoυν ποτέ τη φωνή τους «επειδή έχουν νεύρα». Φωνάζουν «γιατί έχουν δίκιο». Και είναι ακριβώς αυτή η πεποίθηση που τους κάνει αναγνωρίσιμους: ο κόσμος πρέπει να λειτουργεί όπως θεωρούν οι ίδιοι — με κανόνες που δεν αποφάσισε κανείς άλλος, αλλά που οφείλουν όλοι να τηρήσουν.

Κι αν όλα αυτά μοιάζουν υπερβολικά, ρίξτε μια ματιά γύρω σας: πόσες φορές έχουμε δει ανθρώπους να απειλούν με «καταγγελία» για κάτι εντελώς παράλογο, να απειλούν ότι θα καλέσουν ή να καλούν όντως την αστυνομία γιατί κάποιος πάρκαρε (νόμιμα φυσικά) σε μία θέση που θεωρούσαν δικαιωματικά δική τους, να μιλούν για «αλητείες» επειδή μερικά παιδιά παίζουν δυνατά ή να εξηγούν στο προσωπικό ενός καταστήματος πώς θα έπρεπε να κάνουν τη δουλειά τους; Αυτή η μικρή —και συχνά κοινωνικά αποδεκτή— διάθεση για έλεγχο είναι ο πυρήνας της Karen-ικής και Kevin-ικής συμπεριφοράς.

Γιατί τα συγκεκριμένα ονόματα

Ο όρος “Karen” δεν προέκυψε τυχαία. Στις ΗΠΑ, το όνομα αυτό ήταν εξαιρετικά συνηθισμένο ανάμεσα σε λευκές γυναίκες μεσοαστικής τάξης που γεννήθηκαν τη δεκαετία του ’60 και ’70, ένα δημογραφικό στο οποίο συχνά αποδίδεται η συγκεκριμένη συμπεριφορά ελέγχου και «δικαιωματισμού». Χρησιμοποιήθηκε αρχικά σε stand-up κωμωδίες και viral βίντεο για να περιγράψει τη γυναίκα που απαιτεί να «μιλήσει με τον διευθυντή», θεωρώντας αυτονόητο ότι η άποψή της έχει μεγαλύτερη βαρύτητα από όλων των υπολοίπων. Το «Karen» επικράτησε γιατί είναι σύντομο, ηχηρό και αναγνωρίσιμο.

Αντίστοιχα, το ανδρικό όνομα Kevin (ή σε κάποιες εκδοχές «Ken», «Kyle») καθιερώθηκε ως το αντρικό αντίστοιχο, γιατί παραπέμπει σε έναν τύπο άνδρα που μιλά με τόνο αυθεντίας, διορθώνει τους άλλους, εξηγεί πώς «πρέπει» να γίνονται τα πράγματα και θεωρεί λογικό να καλεί τις Αρχές για να επιβάλουν αυτό που ο ίδιος αντιλαμβάνεται ως «τάξη».

Κανένα από τα δύο ονόματα δεν έχει κάποιο βαθύ νόημα από μόνο του· απλώς κουμπώνουν ηχητικά και πολιτισμικά πάνω σε ένα συγκεκριμένο κοινωνικό στερεότυπο: λευκοί, μεσαίας τάξης, περίπου άνω των 45, με έντονη αίσθηση ότι ο δημόσιος χώρος πρέπει να λειτουργεί με τους δικούς τους κανόνες.

Οι ρατσιστές “Karen” και “Kevin”

Από μία “έρευνα” στα memes και τα reels που κυκλοφορούν γύρω από το θέμα φαίνεται πως ο περισσότερος κόσμος – κυρίως στο εξωτερικό – διαχειρίζεται την κάθε “Karen” και τον κάθε “Kevin” που θα βρεθεί στον δρόμο του είτε αγνοώντας τους είτε αντιμετωπίζοντάς τους (όχι πάντα με τον σωστό τρόπο).

Ωστόσο, όλο αυτό έχει και μια πολύ πιο σοβαρή διάσταση: οι Karens και Kevins συνδέθηκαν στο εξωτερικό με περιπτώσεις ρατσιστικών καταγγελιών, όπου κάποιος καλεί την αστυνομία για ανθρώπους που απλώς… υπάρχουν σε δημόσιο χώρο. Από μαύρους εφήβους που κάθονται σε πάρκα μέχρι οικογένειες μεταναστών που κάνουν μπάρμπεκιου, καταγράφηκαν δεκάδες περιστατικά στις ΗΠΑ όπου μια «ενοχλημένη» Karen έγινε ο καταλύτης για αστυνομικές επεμβάσεις χωρίς λόγο — πολλές φορές με επικίνδυνες ή τραγικές συνέπειες.

Και εδώ βρίσκεται η ουσία: η Karen-ική συμπεριφορά δεν είναι απλώς γκρίνια, αλλά μια μορφή μικρο-εξουσίας που στρέφεται ενάντια σε μειονότητες, παιδιά, νέους ή ανθρώπους που – υποτίθεται- πως «δεν ταιριάζουν στο περιβάλλον» των “Karen” και “Kevin”.

Σε βίντεο που αναρτήθηκε στο TikTok – μαγνητοσκοπημένο από την πλευρά του θύματος – μία γυναίκα με τα “χαρακτηριστικά” της “Karen” αμφισβητεί ότι ένας μαύρος γείτονάς της κατοικεί όντως στον ίδιο δρόμο με εκείνη. Από όσο μπορούμε να καταλάβουμε, φαίνεται πως η γυναίκα μοιάζει να πιστεύει πως ο άνδρας δεν “ανήκει” (κοινωνικά) σε αυτή τη γειτονιά και πως μάλλον κάτι ύποπτο συμβαίνει. Αξίζει να σημειωθεί πως όσο η γυναίκα φωνάζει ο άνδρας βρίσκεται στο αυτοκίνητό του και όταν μάλιστα του λέει πως θα καλέσει την αστυνομία εκείνος της απαντά πως δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα και την προτρέπει να το κάνει. Τότε εκείνη προσποιείται ότι οπλοφορεί και πως “κρατιέται” για να μην στρέψει το ” “όπλο” της εναντίον του.

Nα θυμίσουμε επίσης πως “Κaren” αποκαλούσαν τα παιδιά της γειτονιάς και την Σούζαν Λόριντς, την “Τέλεια Γειτόνισσα” που φιγουράρει πλέον στα true crime documentaries του Netflix καθώς όχι μόνο παρενοχλούσε, χρησιμοποιώντας ρατσιστικούς χαρακτηρισμούς, τα μαύρα παιδιά της γειτονιάς της αλλά σκότωσε και μια μαύρη γειτόνισσά της, μητέρα τεσσάρων παιδιών.

Κάπως έτσι αντιλαμβανόμαστε ότι ο όρος που γεννήθηκε στο ίντερνετ δεν είναι απλώς μια χιουμοριστική ταμπέλα. Είναι μια κοινωνική υπενθύμιση να μάθουμε να ξεχωρίζουμε τα όρια ανάμεσα στο παράπονο, την ανάγκη να ακουστεί μια ενόχληση και στην επιβολή μιας προσωπικής «κανονικότητας» πάνω στους άλλους. Γιατί άλλο να ζητάς σεβασμό – και άλλο να απαιτείς συμμόρφωση με βάση τα δικά σου παράλογα – πόσο μάλλον ρατσιστικά – πρότυπα.

Ίσως, λοιπόν, η πραγματική αξία των όρων “Karen” και “Kevin” να βρίσκεται στη δυνατότητα να αναγνωρίσουμε πότε ο εκνευρισμός μας μετατρέπεται σε ανάγκη άσκησης εξουσίας. Και να το λύνουμε.