ΜΠΗΚΑΜΕ ΣΤΟ ONASSIS READY- ΕΚΕΙ ΠΟΥ Ο TELLER ΚΑΝΕΙ ΤΗΝ ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΤΕΧΝΗ

Στην καρδιά του Αγίου Ιωάννη Ρέντη, στην οδό Στρατή Τσίρκα, εκεί όπου κάποτε λειτουργούσε ένα εργοστάσιο πλαστικών, έχει στηθεί κάτι που δεν θυμίζει ούτε κέντρο πολιτισμού ούτε γκαλερί με την κλασική έννοια. Το Onassis Ready, το νέο πεδίο δράσης του Ιδρύματος Ωνάση, δεν φοβάται να φανεί «ημιτελές», αντίθετα, μοιάζει να το επιδιώκει.

Είναι ενδιαφέρον πώς η ίδια η θέση του στον χάρτη της πόλης κλείνει μέσα της αυτή την αντίφαση του «ανάμεσα». Βρισκόμαστε σε έναν χώρο που, από τη μια, ενσωματώνει το βιομηχανικό τοπίο του Πειραιά με τις αποθήκες, τις βιοτεχνίες και τα εργοστάσια, και από την άλλη, βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής από το χάος της Αθήνας. Ανάμεσα σε σιδεράδικα, δίπλα σε ένα προπονητικό κέντρο ποδοσφαίρου, ο χώρος τοποθετείται σε ένα σημείο-μεταίχμιο, εκεί όπου το «παλιό» και το «καινούριο» συνυπάρχουν χωρίς να προσποιούνται ότι κάτι από τα δύο είναι απόλυτο.

Από μακριά είναι ορατή η τεράστια αφίσα της έκθεσης του Juergen Teller με τον τίτλο “You are invited” που λειτουργεί σαν ένα παράξενο κάλεσμα: όχι μόνο από τον ίδιο τον καλλιτέχνη, αλλά και από το ίδιο το κτίριο. Τα 3.760 τετραγωνικά μέτρα του χώρου απλώνονται σαν ένας νέος, άγραφoς χάρτης, ένας τόπος που δεν έχει ακόμη διαμορφώσει τα όριά του – κι αυτό είναι το πιο ενδιαφέρον χαρακτηριστικό του.

Τα μεταλλικά δοκάρια της πρόσοψης και μεγάλοι σωλήνες είναι βαμμένα με χρυσή ματ μπογιά, γυαλίζουν στον ήλιο σαν να έχουν τοποθετηθεί εκεί για να μπερδέψουν το βλέμμα: δεν δηλώνουν πολυτέλεια, μοιάζουν περισσότερο με ένα ειρωνικό σχόλιο πάνω στην ανάγκη μας να εντυπωσιαζόμαστε πριν ακόμη δούμε το περιεχόμενο.

Η Αφροδίτη Παναγιωτάκου, Καλλιτεχνική Διευθύντρια του Ιδρύματος Ωνάση αναφέρει: “Το Onassis Ready, ο νέος χώρος του Ιδρύματος Ωνάση, ξεκίνησε ως εργοστάσιο. Και έτσι συνεχίζει. Αλλά, πλέον, μιλάμε για ένα “Εργοστάσιο Περιπέτειας”, ένα “Εργοστάσιο Ονείρων και Ιδεών”, όπως το αποκαλούμε τρυφερά μεταξύ μας. Αν είσαι καλλιτέχνης και κάποιος σου προσφέρει χρόνο –το πιο πολύτιμο πράγμα–, μαζί με χώρο και χρήματα για να κάνεις ό,τι θέλεις, αυτό μοιάζει με όνειρο. Εδώ, λοιπόν, οι καλλιτέχνες θα έχουν ό,τι χρειάζονται: green screens και editing rooms, στούντιο, υπολογιστές για επεξεργασία εικόνας και εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης, αλλά και αίθουσες για πρόβες, για έρευνα και πειραματισμό και πάγκους εργασίας. Πάνω από όλα, ανθρώπους για να συνδράμουν στις ανάγκες και τις επιθυμίες τους. Εδώ θα συμβαίνει και ό,τι ταιριάζει: εκθέσεις, συναυλίες και πάρτι”.

Και συνεχίζει: “Διαλέξαμε έναν τέτοιο βιομηχανικό χώρο γιατί μας αρέσει η αδρή υφή του τσιμέντου, μας αρέσει που βρισκόμαστε σε έναν χώρο όπου πάντα κάτι φτιαχνόταν. Αυτή η ομορφιά μας ταιριάζει. Μια ομορφιά που αφήνει να φαίνονται όντως οι πόροι και οι ρυτίδες του δέρματος. Όπως συμβαίνει στις φωτογραφίες του Juergen.”

Μπαίνοντας μέσα στην αίθουσα του ισογείου, η πρώτη αίσθηση είναι η μυρωδιά. Αυτή η ωμή, καθαρή μυρωδιά φρεσκοβαμμένου χώρου, που ακόμη δεν έχει συνηθίσει τους επισκέπτες του. Όλα αποπνέουν αυτή την αίσθηση του “μόλις δημιουργήθηκε”. Ο Juergen Teller είναι εκεί, παρών, ντυμένος με ένα έντονο ροζ χρώμα που έχει γίνει πια σήμα κατατεθέν του”. Ένα ροζ φουτεράκι ριγμένο στους ώμους, ένα φούξια σορτσάκι και αθλητικά παπούτσια. Αντισυμβατικός, όπως ακριβώς πρέπει.

“Επέλεξα τον τίτλο you are invited ως κάτι θετικό, μια πρόσκληση να κοιτάξεις, να βιώσεις, να σκεφτείς, να ονειρευτείς. Προσκαλώ τον καθένα να το βιώσει. Αντικατοπτρίζει τον τρόπο με τον οποίο βιώνω κι εγώ τη ζωή, το πώς αντιμετωπίζω τις τραγωδίες της, την ομορφιά της και όλα τα ενδιάμεσα. Όποτε κάνω μια έκθεση, λαμβάνω πάντα υπόψη τον τόπο και την κουλτούρα της εκάστοτε τοποθεσίας” αναφέρει χαρακτηριστικά στη συζήτηση που είχε με την Αφροδίτη Παναγιωτάκου.

Στο ισόγειο της έκθεσης

Μπροστά μας ένας τοίχος με μικρές φωτογραφίες του: Συνειδητοποιώ πως πρόκειται δύο παραλληλόγραμμα, το ένα μέσα στο άλλο, σαν διπλό περίβλημα. Σαν ο Teller να σε βάζει να κάνεις κύκλους γύρω του πριν σε αφήσει να τον πλησιάσεις. Η πρώτη εικόνα που σε υποδέχεται μόλις εισέλθεις στον χώρο είναι ένα λευκό πιάτο, πάνω στο οποίο έχει τοποθετηθεί με προσοχή ένα νεκταρίνι και ένα σαλιγκάρι. Η σύγκρουση των στοιχείων μοιάζει σχεδόν καθημερινή — τόσο αθώα, και τόσο εκτός τόπου και χρόνου. Η αφήγηση ξεκινά από τις πρώτες του φωτογραφίες, από εκείνη την εποχή που δεν ήταν ακόμη “ο Juergen Teller”, αλλά ένας νεαρός με κάμερα και μια ακατέργαστη ανάγκη να εκτεθεί πριν αρχίσει να εκθέτει τους άλλους.

Και αυτή η ανάγκη είναι παντού. Οι τοίχοι γεμάτοι γυμνά του σώματα και γυμνές φωτογραφίες της γυναίκας του — όχι ως αισθητικό παιχνίδι ή πρόκληση, αλλά ως καθαρή δήλωση παρουσίας. Δεν μοιάζουν με “καλλιτεχνικά γυμνά” όπως τα έχουμε συνηθίσει. Είναι ωμά, αστεία, άβολα, σχεδόν σαν να τραβήχτηκαν στον χρόνο ανάμεσα σε δύο στιγμές, όταν δεν είσαι σίγουρος αν θες να φωτογραφηθείς ή όχι.

Εκεί αρχίζει το παιχνίδι: ο Teller δεν ζητά να τον κοιτάξεις, σχεδόν σε προκαλεί να τον κρίνεις — κι από τη στιγμή που το κάνεις, παγιδεύεσαι. Γιατί συνειδητοποιείς ότι δεν βλέπεις απλώς έναν καλλιτέχνη που εκθέτει το σώμα του, αλλά έναν άνθρωπο που εκθέτει την εικόνα του πριν του τη διαμορφώσει η φήμη. Και αυτό, σε μια εποχή όπου η εικόνα μας είναι πάντα επιμελημένη, σε σταματά διακριτικά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η φωτογραφία που ο ίδιος είναι γυμνός στον τάφο του πατέρα του πίνοντας ένα μπουκάλι μπύρα.

Συνεχιζοντας να περπατάς στις πρώτες του φωτογραφίες και ξαφνικά συνειδητοποιείς η έκθεση είναι γεμάτη από καθηλωτικά έργα, φωτογραφίες που αποτυπώνουν θρυλικές φυσιογνωμίες όπως ο Iggy Pop, ο Alexander Skarsgård, η Kate Moss, η Ιζαμπέλ Ιπέρ, η Charlotte Rampling, και φυσικά, το ιστορικό πορτραίτο του Πάπα Φραγκίσκου μέσα σε γυναικεία φυλακή κατά τη διάρκεια της Μπιενάλε της Βενετίας το 2024.

Αλλά οι εικόνες του Teller δεν περιορίζονται στους διάσημους. Υπάρχουν και στιγμές με το παρελθόν που κατακτούν την καρδιά του θεατή: από τη φόρμα του Άουσβιτς με αφορμή την 80ή επέτειο της απελευθέρωσης, μέχρι τις φωτογραφίες νεκρής φύσης και υπαίθρου, που φέρνουν στον νου την αδυσώπητη αλήθεια της ανθρώπινης ύπαρξης μέσα από το αντικείμενο και την εγκατάσταση.

Η ώριμη πια καλλιτεχνική του πορεία δεν είναι μόνο μια τεχνική εξέλιξη, αλλά και μια βαθιά, συναισθηματική επιστροφή στις ρίζες της ύπαρξης. Για τα τελευταία οκτώ χρόνια, ο Teller συνεργάζεται στενά με τη σύζυγό του, Dovile Drizyte, και τα έργα τους αντανακλούν τις διάφορες όψεις της σχέσης τους, το ταξίδι της γονεϊκότητας και τη γέννηση της κόρης τους. Αυτές οι φωτογραφίες, γεμάτες συναισθηματική φόρτιση και ανθρώπινη τρυφερότητα, εκπροσωπούν την καθημερινότητα, την οικειότητα, το χιούμορ, αλλά και την γκροτέσκα αντίθεση που καθορίζει το καλλιτεχνικό ύφος του Teller.

Χαρακτηριστικά είναι τα όσα είπε για τον χώρο της έκθεσης ο αντισυμβατικός καλλιτέχνης: “Είναι σημαντικό για μένα το ότι η έκθεση εδώ είναι site-specific, προσαρμοσμένη στο κτίριο, στην πόλη, στη χώρα. Δεν θέλω μια σειρά από πανομοιότυπες φωτογραφίες σε κορνίζες να ταξιδεύουν από πόλη σε πόλη. Δεν είναι αυτός ο τρόπος με τον οποίο δουλεύω ή ονειρεύομαι – κάτι τέτοιο θα ήταν βαρετό. Θέλω κι εγώ ο ίδιος να ενθουσιάζομαι. Είναι ζωτικής σημασίας να αναπνέεις, να ζεις και να αξιολογείς τα πράγματα τη στιγμή που συμβαίνουν. Θέλω να νιώθω ζωντανός, νέος και φρέσκος.

Η ζωή είναι τραγική και η ζωή είναι τα πάντα, είναι σαν ένα όνειρο, σαν μια φαντασία, όπου μπορείς να δημιουργήσεις υπέροχα πράγματα. Και πρέπει να έχει χιούμορ. Το παίρνω πολύ σοβαρά αυτό – και ειδικά το δικό μου χιούμορ.»

Μέσα στην προσωπική του Κιβωτό

Κατεβαίνοντας στο υπόγειο του Onassis Ready, ο επισκέπτης εισέρχεται σε μια ξύλινη καμπύλη κατασκευή, η οποία τον περιβάλλει σαν μια κιβωτό. Ο χώρος είναι εκρηκτικά εντυπωσιακός. Μεγάλες φωτογραφίες μοντέλων, ντυμένων με χρωματιστά, εντυπωσιακά φορέματα, να φωτογραφίζονται έξω από εκκλησίες στην Ιταλία, καλύπτουν τους τοίχους και δημιουργούν την αίσθηση μιας τοιχογραφίας ενός ιδιωτικού κατανυκτικού ναού, όχι θρησκευτικού, αλλά προσωπικού.

Όπως εξηγεί ο Teller, «Το ιταλικό Harper’s Bazaar μου ανέθεσε να δημιουργήσω ένα ολόκληρο τεύχος, όχι απλώς 12 σελίδες». Η αποστολή περιλάμβανε 86 σελίδες, ένα “holy issue”, το «ιερό τεύχος», που αρχικά είχε σκεφτεί να φωτογραφηθεί σε τοποθεσίες όπως η Βενετία, η Ρώμη και το Μιλάνο. Αλλά ο Teller, όπως πάντα, ήθελε να απομακρυνθεί από τα αναμενόμενα και να φέρει την προσωπική του άποψη. «Ήμουν καθολικός, όπως και η γυναίκα μου, οπότε σκεφτήκαμε να φωτογραφίσουμε όλες αυτές τις εκκλησίες», προσθέτει. Αυτή η απόφαση τον οδήγησε να εξερευνήσει τις εκκλησίες της Ιταλίας, δημιουργώντας εικόνες γεμάτες θρησκευτική ένταση και ανθρώπινη συναισθηματική φόρτιση.

Στο κέντρο του, ένα κουβούκλιο προβάλλει το πεντάλεπτο φιλμ του «Men», όπου πρωταγωνιστεί ο ίδιος ο Teller με το χαρακτηριστικό ροζ σορτσάκι που φοράει ακόμη και σήμερα, μαζί με τον Αλεξάντερ Σκάρσγκαρντ.

 

 

Στον χώρο της έκθεσης λειτουργεί βιβλιοπωλείο με τον κατάλογο της έκθεσης σχεδιασμένο από τον Peter Saville, memorabilia και προσεκτικά διαλεγμένους τίτλους από την πορεία του καλλιτέχνη, αλλά και μουσική, φαγητό και ποτό που σας καλούν να μείνετε λίγο παραπάνω.

Στον υπαίθριο χώρο έχει δημιουργηθεί ένα φιλόξενο χαλαρό lounge σε επιμέλεια της σκηνογράφου Όλγας Μπρούμα, με μουσική που επιμελείται το Stegi.Radio. Oι επισκέπτες μπορούν να απολαύσουν κρασιά από τον ελληνικό και γαλλικό αμπελώνα, καθώς και νέα κοκτέιλ με την υπογραφή του wine bar Επτά Μάρτυρες που έχει ήδη αφήσει την ξεχωριστή σφραγίδα του ως ένα από τα πιο ποιοτικά μπαρ της πόλης. Οι Επτα Μάρτυρες μεταφέρουν το πνεύμα που τους ξεχώρισε από τον Νέο Κόσμο στον Ρέντη, κρατώντας την ενέργεια, την ένταση και το στυλ τους.

Το μενού στο Onassis Ready, σχεδιασμένο αποκλειστικά για την έκθεση από το NOKELA PROJECT, αντλεί έμπνευση από την αισθητική και το έργο του φωτογράφου και προτείνει ένα street food concept που συνδυάζει διεθνείς επιρροές με ελληνικές πρώτες ύλες, φρέσκες και προσεκτικά επιλεγμένες, για μια αξέχαστη γευστική εμπειρία.

Tip

Αν προσπαθήσετε να βρείτε τον Juergen Teller στα social media, δεν θα τα καταφέρετε. Ο καλλιτέχνης απέχει ενσυνείδητα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, καθώς δεν τον εκφράζει ο τρόπος που διαμοιράζονται οι πληροφορίες εκεί, ούτε η ταχύτητα με την οποία εξελίσσονται τα πράγματα. Αντί να επικοινωνεί μέσω social media, ο Teller προτιμά να εκφράζεται μέσω των έργων του και των εκθέσεών του. Άλλωστε, τα έργα του τα προβάλλουν τόσο οι συνεργάτες του όσο και το ίδιο το κοινό του.