ΚΟΡΑ ΚΑΡΒΟΥΝΗ: “Η ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΕΙΝΑΙ ΚΑΘΡΕΦΤΗΣ ΟΛΩΝ ΜΑΣ”

Η αγαπημένη και ίσως η πιο δημοφιλής τραγωδία του Σοφοκλή, η Αντιγόνη, επιστρέφει στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου για να ανοίξει τα φετινά Επιδαύριο σε μία μεγάλη συμπαραγωγή του Φεστιβάλ Αθηνών με το Εθνικό Θέατρο

Πρόκειται για μια παγκόσμια πρεμιέρα υψηλών προσδοκιών, σε σκηνοθεσία του Ούλριχ Ράσε, που το 2022 μας είχε συγκλονίσει με τον υπνωτιστικό Αγαμέμνονα του Αισχύλου. Αυτή τη φορά, ο Γερμανός σκηνοθέτης συνεργάζεται με το Εθνικό Θέατρο και το Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, για ένα γεγονός που θα παιχτεί αποκλειστικά και μόνο για τρεις νύχτες, στις 27, 28 και 29 Ιουνίου, αναδεικνύοντας τη μοναδικότητα του ιερού αυτού χώρου.

Την Κόρα Καρβούνη – μία από τις σημαντικότερες πρωταγωνίστριες του ελληνικού θεάτρου, με μια πορεία που συνδυάζει το σπάνιο ταλέντο, τη διαρκή αναζήτηση και την ακατάπαυστη δουλειά πάνω στο σώμα και τη φωνή – την είδαμε προπέρσι ως Φαίδρα στον “Ιππόλυτο” της Κατερίνας Ευαγγελάτου σε μια ερμηνεία γεμάτη πάθος και εκρηκτική δύναμη. Τώρα, επιστρέφει στην Επίδαυρο για να ενσαρκώσει έναν άλλο μυθικό γυναικείο ρόλο: την Αντιγόνη, στην παγκόσμια πρεμιέρα που σκηνοθετεί ο Ούλριχ Ράσε.

Σε έναν κόσμο που διαρκώς “περιστρέφεται”, η Ελληνίδα ηθοποιός καλείται να δώσει πνοή στην Αντιγόνη – μια γυναίκα που βαδίζει με πάθος προς το αναπόφευκτο τέλος της, προσφέροντας μια σπάνια σωματική και ψυχική κατάθεση.

Η παράσταση αυτή, όπως αναφέρει στη συζήτησή μας, δεν είναι ένα ακόμα ανέβασμα της σοφόκλειας τραγωδίας. “Είναι μια εμπειρία που μοιάζει με το να παλεύεις με τη φύση – με τον ίδιο σου τον εαυτό. Η σκηνή του Ράσε είναι ένα σύμπαν αέναης κίνησης: τρεις περιστρεφόμενοι δίσκοι μετατρέπουν τον τόπο σε έναν μη-τόπο. Πάνω σε αυτούς κάθε βήμα συνιστά έναν μικρό άθλο. Τίποτα δεν επιτρέπεται να είναι ρεαλιστικό σαν εικόνα, σαν κίνηση, σαν έκφραση. Όλα ανήκουν σε έναν κόσμο που δεν μιμείται τη ζωή, αλλά φτιάχνει μια νέα πραγματικότητα – ένα ποιητικό τοπίο γεμάτο ένταση και μόχθο”.

Και συνεχίζει λέγοντας “από την πρώτη στιγμή, ένιωσα ότι αυτό που κάνουμε εδώ είναι κάτι παραπάνω από μια παράσταση. Είναι ένας διαρκής αγώνας. Στη σκηνή, δεν υπάρχει χώρος για εφησυχασμό. Πρέπει να συνδυάσω την ακρίβεια της κίνησης με την καθαρότητα του λόγου, ενώ παράλληλα το σώμα μου να υπομένει τη συνεχή περιστροφή, το ασταμάτητο ταξίδι.

Αυτή η εμπειρία είναι πολυεπίπεδη και εγώ τουλάχιστον διακρίνω τρία επιπεδα: βλέπω την τραγική ηρωίδα να βαδίζει προς την πτώση της, βλέπω τον άνθρωπο που παλεύει με την ίδια του την ύπαρξη, και βλέπω τον ηθοποιό που παλεύει να επιβιώσει – και να μεταφέρει το μνημειώδες αυτό έργο στο κοινό”.

Ποια είναι όμως αυτή η Αντιγόνη;

“Η Αντιγόνη που ενσαρκώνω δεν είναι απλώς μια ανυπάκουη νεαρή γυναίκα. Είναι απόλυτα πιστή στα πιστεύω της – τόσο που δεν την ενδιαφέρει αν το τέλος της είναι ο θάνατος. Γι’ αυτήν, ο θάνατος είναι δόξα. Κι όμως, εγώ δεν μπορώ να ταυτιστώ απόλυτα μαζί της. Βλέπω την απόλυτη πίστη της, αλλά και μια μορφή ύβρεως. Η Αντιγόνη μπαίνει χαμογελώντας – και το χαμόγελό της δεν συμβολίζει απλώς την αποφασιστικότητά της.
Είναι και έπαρση. Η ηρωίδα συγκρίνεται με θεούς. Ξεχνάει ότι είναι θνητή, ξεχνάει ότι έχει όρια. Αυτή η έπαρση, αυτή η πεποίθηση πως μοιάζει με Θεά με τρομάζει. Γιατί ενώ μπορώ να δεχτώ τη δύναμη κάποιου που παίρνει τη ζωή του στα χέρια του, δεν μπορώ να δεχτώ τον φανατισμό – κι αυτή η Αντιγόνη είναι φανατισμένη”, σημειώνει.

Ο Ούρλιχ Ράσε στήνει έναν μη ρεαλιστικό σκηνικό τόπο, παράλληλα βασίζεται στην εμβληματική μετάφραση του Νίκου Α. Παναγιωτόπουλου – είναι η μετάφραση που είχε χρησιμοποιήσει και ο Λευτέρης Βογιατζής στη δική του θρυλική Αντιγόνη.

“Ναι, και αυτό είναι βασικό. Δεν πρόκειται για μία διασκευή. Τα λόγια του Σοφοκλή ακούγονται ως έχουν. Και όταν διαβάζω το κείμενο, καταλαβαίνω ότι έγραψε μία τραγωδία για δύο ανθρώπους που συγκρούονται επειδή ακολουθούν πιστά, ακραία, αυτό που θεωρούν σωστό. Αυτό είναι που με καθηλώνει – και που κάνει αυτό το έργο αξεπέραστο και αδιάλειπτα επίκαιρο.

Η Αντιγόνη που υποδύομαι δεν είναι αγία. Είναι ένας άνθρωπος με μεγάλα πιστεύω, μεγάλα πάθη και μεγάλες αδυναμίες. Και ίσως, κάπου μέσα της, καθρεφτίζονται όλα τα δικά μας διλήμματα – γι’ αυτό και εξακολουθεί να μας συγκινεί αιώνες μετά.

Η σκηνοθετική ματιά του Ούλριχ Ράσε δεν μας ζητά να τη δικαιολογήσουμε. Μας ζητά να δούμε καθαρά τη σύγκρουση: δύο κόσμοι που συγκρούονται με ίση ένταση, με ίσο δίκιο. Ο Κρέοντας υπερασπίζεται τους νόμους της πόλης, την τάξη, τη συνοχή. Η Αντιγόνη υπερασπίζεται τους άγραφους νόμους, τους θεϊκούς νόμους. Και οι δύο καταρρέουν, κι αυτό είναι το συγκλονιστικό: ότι δεν υπάρχει ούτε σωστό ούτε λάθος, παρά μόνο το ανθρώπινο πάθος που οδηγεί στην πτώση”.

Τι θα έλεγε η Κόρα Καρβούνη πως τη συγκινεί ιδιαίτερα;
“Με συγκινεί που αυτή η παράσταση φέρνει στο προσκήνιο και την πλευρά του Κρέοντα – όχι για να τον λυπηθούμε, αλλά για να τον καταλάβουμε. Δεν είναι απλώς ο «κακός» της ιστορίας. Προσπαθεί να κρατήσει την τάξη και το κράτος του. Το ίδιο ισχύει και για την Αντιγόνη: δεν θέλουμε να την εξιδανικεύσουμε. Θέλουμε να την καταλάβουμε. Θέλω το κοινό να φύγει από την παράσταση έχοντας δει την αλαζονεία, τον πόνο, το μεγαλείο και την πτώση αυτών των ηρώων – και να πει: «Ευτυχώς δεν το έκανα εγώ». Αυτή είναι, για μένα, η ουσία της κάθαρσης”.

Υπάρχουν σύγχρονες Αντιγόνες αλήθεια;

Η Κόρα Καρβούνη είναι κάθετη πως δεν υπάρχουν. Και σημειώνει “Ο σύγχρονος άνθρωπος είναι χαμένος. Ζει βουτηγμένος μέσα σε μια ψεύτικη αυτοπροβολή, στα social media, στη λατρεία του μικρόκοσμού του. Δεν υπάρχει πια η ίδια πίστη, η θέληση να παλέψεις για κάτι που ξεπερνά το εγώ σου. Κι έτσι, αυτή η Αντιγόνη μένει να είναι για μένα μια υπενθύμιση – ότι υπάρχουν αξίες πέρα από την προσωπική μας βολή. Αλλά και μια προειδοποίηση – ότι η απόλυτη πίστη, ο φανατισμός, καταστρέφουν όχι μόνο εμάς αλλά και όσους αγαπάμε”.

Οδεύοντας στην Επίδαυρο με έναν τόσο ιδιοσυγκρασιακό δημιουργό και με μία τέτοια τεχνική…
“Η τεχνική της παράστασης είναι αμείλικτη” λέει με αγωνία η Κόρα Καρβούνη. “Πρέπει να είμαι σε απόλυτη σωματική και ψυχική συγκέντρωση. Κάθε κίνηση μετράει, κάθε ανάσα πρέπει να είναι ακριβής. Έχω άγχος – ποιος δεν θα είχε, πηγαίνοντας στην Επίδαυρο και δουλεύοντας πάνω σε κάτι τόσο απαιτητικό; Αλλά με καθησυχάζει η σκέψη ότι το άγχος μου είναι μικρό μπροστά στο ίδιο το έργο. Αυτό που πρέπει να γίνει, γίνεται αιώνες τώρα. Κι εγώ είμαι απλώς μία φωνή, μία μικρή ψηφίδα μέσα σε αυτή τη μεγάλη ιστορία.
Καθώς πλησιάζουν οι τρεις μοναδικές βραδιές στην Επίδαυρο, ξέρω πως αυτό που με περιμένει είναι σωματικά και ψυχικά απαιτητικό – αλλά και ανεκτίμητο.

Αυτή η Αντιγόνη δεν είναι ηρωίδα για να την αγαπήσουμε άκριτα. Είναι καθρέφτης όλων μας. Με τα μεγάλα της πιστεύω, με τα μεγάλα της λάθη, με την αδιαπραγμάτευτη πορεία της προς την πτώση. Κι εγώ, σαν ηθοποιός, βρίσκω παρηγοριά στο γεγονός ότι το άγχος μου και η προσπάθειά μου είναι πολύ μικρά μπροστά στην αιωνιότητα αυτού του έργου. Αυτή είναι η δική μου Αντιγόνη”.