ΣΤΟ ΠΟΛΥΒΟΥΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ, ΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ ΠΑΡΑΔΟΘΗΚΕ ΞΑΦΝΙΚΑ ΣΤΗ ΦΥΣΗ

Ο άνεμος “σφυρίζει” καθώς περνά ανάμεσα στα ψηλά δέντρα. Συννεφιασμένος ουρανός. Η βροχή πλησιάζει. Ήχος οπλών στη γη. Μια περήφανη ελαφίνα σκύβει στο ρυάκι και πίνει νερό, πριν χαθεί ανάμεσα στις καλαμποκιές. Παίζει με τους καρπούς, τους κουνά με το κορμί της, τρίβεται πάνω τους σαν να θέλει να αφήσει μια μικρή υπογραφή παρουσίας. Κλαδιά που σπάνε. Μια προειδοποίηση…

Ένα αυτοκίνητο απομακρύνεται, κι εκείνη περνά τον δρόμο, φτάνει σε μια φάρμα. Μια αγελάδα είναι ετοιμόγεννη. Τα κεφάλια τους σχεδόν αγγίζονται. Βήματα μιας αγρότισσας· το ελάφι απομακρύνεται. Η ώρα της γέννας έχει έρθει. Το μοσχαράκι βγαίνει, τυλιγμένο στον ατμό της πρώτης του ανάσας, και αμέσως θηλάζει.

Ο λόγος για το “Cow | Deer”, που παρουσιάζεται στο Εθνικό Θέατρο. Μια παράσταση έξω από τα συνηθισμένα, που για να την παρακολουθήσεις πρέπει πρώτα να φρενάρεις. Να πάρεις δύο βαθιές ανάσες. Να επιτρέψεις στους ήχους να σε παρασύρουν. Να κλείσεις τα μάτια και να αφεθείς σε κάτι πρωτόγονο, σχεδόν αρχέγονο. Γιατί η παράσταση δεν αφηγείται με λόγια, αφηγείται με κόσμους ολόκληρους φτιαγμένους από ήχους.

Η σχέση μου με τη φύση και τα ζώα είναι βαθιά προσωπική, συχνά αναζητώ αυτή την επιστροφή, αυτή την αθόρυβη συμφιλίωση με το χώμα, το νερό, τις μυρωδιές και τους ήχους. Υπάρχει μια μοναδική, σχεδόν τελετουργική «επανεκκίνηση» στο να περπατάς στο δάσος και να αφήνεις τον τόπο να σου μιλήσει: το χορτάρι κάτω από τα πόδια σου, τα κλαδιά που υποχωρούν,τα έντομα που αιωρούνται γύρω σου και βουίζουν, τα φτερά ενός γερακιού, που σκίζουν σαν μαχαίρι τον αέρα, ένα φίδι ή μία σαύρα να γλιστράει απότομα μπροστά σου. Αν δεν τα έχεις ακούσει αυτά ποτέ, έχεις σίγουρα χάσει κάτι πολύτιμο.

Το Cow | Deer λειτουργεί ως μια συλλογική εμπειρία και ταυτόχρονα ως ένα ηχητικό κάλεσμα: να αναθεωρήσουμε τη θέση μας στον κόσμο. Όχι ως κυρίαρχοι, αλλά ως μέλη ενός εύθραυστου, αλληλένδετου οικοσυστήματος.

Οι τέσσερις ερμηνευτές (Αλέξανδρος Ζοτάι, Χρήστος Θάνος, Κορίνα Κόκκαλη, Ιωάννα Τουμπακάρη) δεν παράγουν απλούς θορύβους. Γίνονται γέφυρες, ενδιάμεσοι κρίκοι ανάμεσα στον άνθρωπο και τον κόσμο των ζώων. Μεταμορφώνουν την αναπνοή τους, τα χέρια τους, το ρυθμό τους σε αφηγηματικό υλικό. Με ζωντανά ηχητικά εφέ, τεχνικές Foley και αυθεντικές ηχογραφήσεις, η αίθουσα μετατρέπεται σε λιβάδι, δάσος, καταφύγιο, απειλή. Είναι μια ζωντανή σύνθεση όπου κάθε ήχος — από το βάδισμα ενός ζώου ως το θρόισμα του αέρα — δημιουργείται μπροστά στα μάτια σου.

Με συμμέτοχο το κοινό

Το κοινό δεν παρακολουθεί απλώς — ακούει, εισπνέει τη μυρωδιά του φρέσκου χορταριού, βλέπει τα χέρια των ερμηνευτών να παράγουν ήχους που θα ορκιζόσουν ότι είναι πραγματικοί.

Ακούει τις ανάσες δύο ζώων — μιας αγελάδας και μιας ελαφίνας. Και ζει τον δικό τους κύκλο ζωής. Ο καλπασμός της ελαφίνας στα χορτάρια, η κίνηση της ουράς της, το τίναγμα του κορμιού της, το νερό που πίνει πλαταγίζοντας της γλώσσα της από ένα ρυάκι, οι πετρούλες στην όχθη που μετακινούνται. Ακούς τις μύγες που στροβιλίζονται γύρω της, υπερηχητικά αεροπλάνα που περνούν ψηλά, τα αυτοκίνητα μακριά — ολόκληρος ο κόσμος συμπυκνωμένος σε ένα ηχητικό τοπίο όπου κάθε ήχος είναι μια ιστορία επιβίωσης.

Και εκεί, ανάμεσα στη γέννηση ενός μοσχαριού και στον φόβο ενός ελαφιού μπροστά στην ανθρώπινη απειλή, συνειδητοποιείς κάτι βαθύτερο: κάθε ήχος — μια ανάσα, ένα γάβγισμα, ένα πουλί που κελαηδά — είναι υπενθύμιση ότι η ζωή δεν είναι αποκλειστικό προνόμιο του ανθρώπου. Ότι οι τόποι που θεωρούμε δεδομένους ανήκουν σε πολλά είδη. Ότι η επιβίωση είναι κοινό δικαίωμα.

Είναι υπενθύμιση ότι το να ακούμε συνιστά πράξη συνύπαρξης. Είναι πρόσκληση να ξαναμάθουμε τον κόσμο όχι μέσα από εικόνες, αλλά μέσα από την παλμική του αλήθεια. Εδώ είναι που αναδύεται και η πιο ποιητική διάσταση του Cow | Deer: το ζώο αποκτά φωνή μέσα από τον άνθρωπο και ο άνθρωπος συναντά μια πλευρά του εαυτού του που έχει ξεχάσει. Η φύση δεν λειτουργεί ως σκηνικό, αλλά ως καθρέφτης του ψυχικού μας τοπίου. Οι ήχοι, οι κινήσεις, οι μικρές δονήσεις της ζωής πάνω στη σκηνή, ενεργοποιούν μνήμες και ένστικτα που συνήθως μένουν θαμμένα μέσα στον θόρυβο της καθημερινότητας.

Σε μια εποχή υπερθορύβου, ψυχικής κόπωσης και ασφυκτικής καθημερινότητας, τέτοιες παραστάσεις λειτουργούν ως πραγματικό αντίβαρο. Ως ένας αναγκαίος χώρος στο περιθώριο του χρόνου, όπου ο άνθρωπος θυμάται την ίδια του τη φύση. Ότι δεν είναι μηχανή, δεν είναι ρυθμός, δεν είναι άγχος.

Αυτή λοιπόν η πρωτοποριακή σύλληψη των Katie Mitchell, Nina Segal και Melanie Wilson που παρουσιάζεται -σε συνεργασία στη σκηνοθεσία για την Ελλάδα με την Ειρήνη Φαναριώτη – σε συμπαραγωγή με το Royal Court Theatre του Λονδίνου, στη Νέα Σκηνή «Νίκος Κούρκουλος» του Εθνικού Θεάτρου με ελληνική τετράδα ερμηνευτών μας προσκαλεί σε μια εμπειρία που κινείται ανάμεσα στο θέατρο, την εγκατάσταση και το ηχητικό τοπίο.

Συμπέρασμα

Το Cow | Deer δεν είναι θεατρική παράσταση με την κλασική έννοια. Είναι ένα κράμα θεάτρου, ηχητικής εγκατάστασης και σωματικού δρώμενου — ένα είδος immersive theatre που δεν επιδιώκει να διηγηθεί μια ιστορία, αλλά να προκαλέσει μια εμπειρία.

Με οικολογική διάσταση, ψυχολογικό βάθος και ποιητική απλότητα, το έργο λειτουργεί σαν τελετουργία συμφιλίωσης με τη φύση. Μια υπενθύμιση ότι, πέρα από τις λέξεις και τις εικόνες, ο κόσμος μιλάει με τρόπους που έχουμε ξεχάσει να ακούμε. Και αυτή η παράσταση μας προσφέρει μια σπάνια ευκαιρία να ανοίξουμε ξανά αυτή την πόρτα.