ΠΟΙΟΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΤΟΛΜΗΡΟΙ ΑΝΤΡΕΣ ΠΟΥ ΘΑ ΣΤΑΘΟΥΝ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΕ ΠΕΝΤΕ ΦΛΕΓΟΜΕΝΕΣ ΜΗΔΕΙΕΣ
Μιλήσαμε με τους τρεις πρωταγωνιστές της παράστασης της πολυαναμενόμενης "Μήδειας" του Φρανκ Κάστορφ που θα παρουσιαστεί στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου στις 21 και 22 Ιουλίου.
Την προσοχή μας στα φετινά Επιδαύρια, μαγνητίζει η παγκόσμια πρεμιέρα της “Μήδειας” του σπουδαίου Γερμανού σκηνοθέτη Φρανκ Κάστορφ.
Ο καινοτόμος ιστορικός διευθυντής της βερολινέζικης Φολκσμπίνε, που σφράγισε από τη δεκαετία του 1990 το «γερμανικό στιλ», θα πάρει το επιδαύριο βάπτισμά του στο αργολικό θέατρο, στις 21 και 22 Ιουλίου, με τη δική του εκδοχή της “Μήδειας” και θα συνεργαστεί με την αφρόκρεμα των Ελλήνων ηθοποιών παντρεύοντας τον αναρχικό τρόπο παιξίματος, τον αυτοσχεδιασμό και την υποκριτική ελευθερία με την σύγχρονη ελληνική σκηνή σε μια εκρηκτική σκηνοθετική πρόταση.
Να θυμίσουμε πως δουλειές του Κάστορφ έχουμε δει άλλες δύο φορές στο πλαίσιο του φεστιβάλ Αθηνών. Το 2007 παρουσίασε το Nord (1960), πρώτο μέρος της Γερμανικής Τριλογίας του Σελίν και επανήλθε επ’ αφορμή του μεγάλου αφιερώματος στη Φολκσμπίνε στην Πειραιώς 260 το 2017 με τον Παίκτη, που βασίστηκε στο έργο του Ντοστογιέφσκι.
Δουλεύοντας πάνω σε επόμενες πλάνες
“Δουλεύω πάνω στις επόμενες πλάνες μου”, μας εξομολογήθηκε ο Κάστορφ στη συνέντευξη Τύπου που έδωσε στην Αθήνα επικαλούμενος τον Μπέρτολτ Μπρεχτ. Όπως και μας αποκάλυψε πως έχει ιδεες πολλές και συνειρμικές. Σβήνει, καταστρέφει και ξαναγράφει. Συνθέτει πάνω στα ερείπια που ο ίδιος δημιουργεί.
Ο Κάστορφ υπηρετεί ένα θέατρο ακραίο και ρηξικέλευθο με υλικά μια έντονα εικαστική γλώσσα και μια σύγχρονη υποκριτική υψηλής θερμοκρασίας. Συνηθίζει να συνθέτει διαφορετικά κείμενα ανεξαρτήτως εποχής με στόχο να αναδείξει τον στοχασμό και τη φιλοσοφική αντιπαράθεση στο υπόστρωμα της κάθε ιστορίας.
Στη δική του εκδοχή της Μήδειας αντλεί μεν από το υλικό του Ευριπίδη, αλλά το συμπληρώνει με τρία σχετικά κείμενα του Χάινερ Μύλλερ (του συγγραφέα που όπως αποκάλυψε έχει επηρεάσει νευραλγικά τον τρόπο που βλέπει τον κόσμο), τα “Μήδειας υλικό“, “Ρημαγμένη όχθη” και “Τοπίο για Αργοναύτες“, με ποιήματα του Ρεμπώ, αποσπάσματα άλλων συγγραφέων, καθώς και πολλές δικές του ιδέες που προκύπτουν μέσα από το συνειδητό και ασυνείδητο του μυαλού του.
Για αυτόν η Μήδεια έχει πέντε πρόσωπα που τα υποδύονται πέντε ηθοποιοί (Στεφανία Γουλιώτη, Σοφία Κόκκαλη, Μαρία Ναυπλιώτου, Αγγελική Παπούλια, Ευδοκία Ρουμελιώτη). Και είναι “μια γυναίκα έξω από τα κοινωνικά όρια της εποχής της, που αφήνει πίσω της ένα κόσμο φλεγόμενο, και ανεβαίνει στον ουρανό με ένα χρυσό άρμα”. Πιστεύει πως σε κάθε γυναίκα υπάρχει η δυνατότητα μιας Μήδειας, οπότε όλες οι γυναίκες της παράστασης θα παίξουν τη Μήδεια φέρνοντας, όμως, η καθεμία κάτι διαφορετικό στη σκηνή.
Ένα κοινό ανδρικό μέτωπο απέναντι στη γυναικεία δύναμη
Με την ίδια λογική προσεγγίζει και τους ανδρικούς ρόλους με τρεις ηθοποιούς, τον Αινεία Τσαμάτη, τον Νικόλα Χανακούλα και τον Νίκο Ψαρρά. Πολλές φορές θα δούμε, δηλαδή, τα λόγια του Ιάσονα να μπερδεύονται με αυτά του Κρέοντα ή με αυτά του Αιγέα δημιουργώντας ένα κοινό μέτωπο απέναντι στη γυναικεία δύναμη.
Ο Νίκος Ψαρράς που στην παράσταση υποδύεται την τροφό, τον Αιγέα και τον αγγελιαφόρο αναφέρει χαρακτηριστικά στο NEWS 24/7 «Ο Κάστορφ, όπως οι περισσότεροι μεγάλοι σκηνοθέτες δεν εξηγεί. Σου δίνει τη συνθήκη και σου λέει “τώρα βούτηξε”. Δε θέλει ο ηθοποιός να νιώθει τη σιγουριά του. Είναι μέρος της διαδικασίας που δουλεύει. Μας λέει ας πούμε “δε θέλω να είστε έντονοι, θέλω να είστε σε νευρολογική έξαρση”. Έτσι σκέφτεται και τους χαρακτήρες της Μήδειας.
Πολλές φορές βλέπουμε ένα μυαλό που καλπάζει και μας σοκάρει η γνώση του για το ελληνικό στοιχείο, ακόμη και για τη μουσική. Δεν το περιμένεις αυτό από έναν Γερμανό.
Ο κόσμος που στήνει είναι τελείως διαφορετικός, έχει μεγάλο ενδιαφέρον και φοβερή συγκίνηση. Αρκεί ο κόσμος να αφεθεί και να ταξιδέψει. Και λέω “αρκεί” γιατί στην Ελλάδα υπάρχει ημιμάθεια. Και πολλοί δε δέχονται πως τα αρχαία κείμενα είναι ένας ζωντανός οργανισμός που αναπνέει και πως η Τέχνη πρέπει να προχωρά μπροστά».
Και συνεχίζει μιλώντας για την παράσταση: “Οι Μήδειες είναι πέντε. Αν ρωτούσα τον Κάστορφ “γιατί πέντε”, θα μου απαντούσε “να μη σε νοιάζει”. Κανείς δεν μπορεί να δώσει απάντηση, μόνο ο ίδιος. Το έργο είναι όλο ιδωμένο μέσα από μία εντελώς άλλη οπτική και σκιαγραφεί τη σχέση της γυναίκας και του άνδρα και το πώς η γυναίκα γίνεται μέχρι και εμπόρευμα.
Ο άνδρας σε αυτή τη Μήδεια είναι επιπόλαιος, αφελής, κουτοπόνηρος. Και εγώ ερχόμενος σαν Ιάσονας από μία άλλη Μήδεια, αυτή του Βασίλιεφ, όπου ο ίδιος ήταν πεπεισμένος πως ο ήρωας αυτός ενδιαφερόταν πάρα πολύ για την ψυχή του, εκπλήσσομαι. Γιατί έρχομαι αντιμέτωπος με μία εντελώς διαφορετική προσέγγιση. Και αυτό “κλωτσά” πολλές φορές μέσα μου. Ο Ιάσονας για μένα μετά το τέλος αυτής της παράστασης έχει τελειώσει, έχει κατά έναν τρόπο πεθάνει…”
Medea in a men’s world…
Ο Νικόλας Χανακούλας που στην παράσταση ενσαρκώνει τον Ιάσονα και τον Κρέοντα αναφέρει στο NEWS 24/7 πως «η Μήδεια, αυτή η πολυπρισματική προσωπικότητα που φέρει αυτό το τραγικό πρόσωπο, είναι μοιρασμένη σε πέντε πρόσωπα. Θα λέγαμε πως είναι πέντε Μήδειες σε έναν κόσμο ανδρών ή αλλιώς Medea in a men’s world…»
Και συνεχίζει προσπαθώντας να σκιαγραφήσει τον Ιάσονα: «Στη συγκεκριμένη δραματουργία νιώθω σαν να πλέουμε μέσα σε δύο κόσμους, έναν αρχαίο κι έναν σύγχρονο. Εγώ αναμετριέμαι με τον Ιάσονα στη σύγχρονη εποχή και ακολουθώ το “Μήδειας Υλικό”, του Χάινερ Μίλερ, ένα κείμενο πολύ συνοπτικό σε έκταση, αλλά πολύ περιεκτικό σε περιεχόμενο. Ουσιαστικά αποτελεί ένα ποιητικό απόσταγμα του μύθου του Ευριπίδη. Και ερμηνεύω έναν σύγχρονο ψυχαναλυμένο άνδρα, που φέρει όλη την ένταση και το στρες του σύγχρονου ανδρικού προτύπου.
Είναι ένας άνδρας που μου είναι δύσκολο να σκιαγραφήσω, γιατί μέσα μου έρχεται σε συγκρουση ο άνδρας του Κάστορφ με το δικό μου πρότυπο. Του Κάστορφ ανήκει σε μια άλλη γενιά, πιο δυναμική, πιο σκληρή, είναι ο άντρας της κατάκτησης, αυτός που άνοιγε δρόμους τον προηγούμενο αιώνα. Σήμερα ζούμε στην εποχή της συμπερίληψης. Προσωπικά επηρεάζομαι και από την εμπειρία του ότι έχω γίνει πρόσφατα πατέρας και έχω μία κόρη. Οφείλω λοιπόν να είμαι πιο μαλακός και πιο “στρογγυλός”. Και είναι δύσκολο γιατί από τη μία έχουμε την κυριαρχία των “strong men” και από την άλλη έναν διάλογο για την ταυτότητα.
Στον αρχαίο κόσμο όμως, αυτόν του Ευριπίδη, τα πράγματα ήταν αλλιώς. Στην παράσταση ενσαρκώνω και τον Κρέοντα, έναν ογκόλιθο δύναμης και πατριαρχίας. Και υπάρχει ένα πολύ ωραίο σημείο που οι δύο βασιλιάδες, ο Αιγέας και ο Κρέοντας, παζαρεύουν μία γυναικεία ψυχή. Όσο άγριο και να είναι αυτό, είναι μία αποτύπωση του τότε κόσμου».
Ο αγώνας είναι άνισος εξαρχής
Ο Αινείας Τσαμάτης που υποδύεται τον Ιάσονα αναφέρει πως «η δραματουργία που προτείνει ο Κάστορφ πάνω στη Μήδεια είναι εμπλουτισμένη με αποσπάσματα του Μίλερ και του Ρεμπώ με αποτέλεσμα να υπάρχει εξαρχής μια ποιητική ανάγνωση. Οι πέντε Μήδειες έχουν υπόσταση και ως ομάδα, αλλα και ως μονάδες, κουβαλώντας η κάθε μια ένα άλλο πρόσωπο της Μήδειας, αλλά και διαφορετικές δυναμικές. Η σκηνογραφία, η μουσική, αλλά και η κάμερα που κυκλοφορεί μονίμως ανάμεσά μας συμβάλλουν στο να δημιουργηθούν εικονες, αλλα και συναισθήματα που επιτρέπουν μια διαφορετική θέαση με πυρήνα την ποίηση».
Σκιαγραφώντας τον Ιάσονα αναφέρει πως «για τον Ιάσονα του Κάστορφ το πιο σημαντικο πράγμα είναι το Χρυσόμαλλο Δέρας. Τα θέλει όλα δικά και την εξουσία και την Γλαύκη και τη Μήδεια και τα παιδιά του. Έχει πάρει μια απόφαση, να αφήσει την Μήδεια και να παντρευτεί την Γλαύκη. Πράγμα για το οποίο αναρωτιέται μέχρι και την τελευταία στιγμή αν ειναι σωστό ή λάθος. Είναι ένας Ιάσονας που αφήνεται να εννοηθεί πως κατα βάθος μπορεί να είναι ακόμα ερωτευμένος με την Μήδεια. Αλλά τα Πάθη και το Χρήμα είναι πιο ισχυρά για να τον κάνουν να γυρίσει πίσω».
Και συνεχίζει: «Μπροστά σε πέντε φλεγόμενες Μήδειες που είναι ένας συμπαγής πυρήνας, φοβιστικές και έτοιμες για όλα, ο Ιάσονας μόνος του στέκει αδύναμος και ανήμπορος. Ένας Ιάσονας για πέντε Μήδειες. Ο Αγώνας είναι άνισος εξαρχής. Προσπαθεί να τις αντιμετωπίσει και να διαχειριστεί την οργή τους, χωρίς αποτέλεσμα. Υπάρχουν και συναντήσεις όμως (τρυφερές θα έλεγα) που γίνονται πρόσωπο με πρόσωπο (δηλαδή μια Μήδεια και ο Ιάσονας) και τότε τα πράγματα είναι πιο βατά για εκείνον. Κατά βάση όμως είναι σαν Ερινύες έτοιμες να τον καταβροχθίσουν».
