ΟΤΑΝ ΛΕΙΠΕΙ Η ΑΓΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΜΑΜΑΣ

Μπαίνοντας στον παιδικό σταθμό του Κέντρου βρεφών «Η Μητέρα» η πρώτη αντίδραση πολλών παιδιών είναι το να έρθουν κοντά σου, να σε περιεργαστούν, να σου πιάσουν το χέρι και κυρίως να ζητήσουν μια αγκαλιά. Η επιμονή στην αγκαλιά είναι κάτι πολύ χαρακτηριστικό για μερικά από αυτά. 

«Όλη μέρα θέλει αγκαλιές το Μαράκι μας» θα μου πει μια από τις παιδαγωγούς που βρίσκονται στο χώρο λίγο πριν την σηκώσει στην αγκαλιά της. 

Τα παιδιά που φιλοξενεί το «Μητέρα» αλλά και τα παραρτήματά του, είτε έχουν εγκαταλειφθεί είτε έχουν απομακρυνθεί από τις οικογένειές τους με εισαγγελική εντολή επειδή δεν μπορούσαν να τους προσφέρουν την φροντίδα και την ασφάλεια που χρειάζονταν. 

«Ο στόχος είναι πάντα η οικογενειακή αποκατάσταση είτε στη βιολογική οικογένεια -εφόσον διορθωθούν τα προβλήματα και ξεπεραστεί η κρίση που βιώνουν- είτε μέσω αναδοχής και υιοθεσίας» τονίζει η Σεμίνα Χατζηαναγνώστου, παιδαγωγός πρώιμης προσχολικής ηλικίας στο «Μητέρα», θέλωντας να δώσει έμφαση στις προσπάθειες αποιδρυματοποίησης που καταβάλλουν ώστε η παραμονή των παιδιών να είναι όσο το δυνατόν πιο σύντομη. 

Για όσο μείνουν στη δομή όμως, οι εργαζόμενες στα βρεφοκομεία γίνονται -έστω και προσωρινά- τα πρόσωπα εκείνα που θα δώσουν την θαλπωρή που τόσο αναζητούν αυτά τα παιδιά. 

«ΠΡΟΣΩΡΙΝΕΣ» ΜΑΜΑΔΕΣ

«Καμια φορά όταν έκανα δουλειές στο σπίτι μου και ετοιμαζόμουν να πάω στην δουλειά σκέφτομουν “μαγείρεψα για τα παιδιά μου, ώρα να πάω και στα άλλα παιδιά μου”» μου λέει η Παρθένα Χόρτη, βρεφονηπιοκόμος στο Αναρρωτήριο Πεντέλης (παράρτημα του Μητέρα) όπου δουλεύει τα τελευταία 40 χρόνια. 

Όλα αυτά τα χρόνια, όπως υπολογίζει, έχουν περάσει πάνω από 4.000 παιδιά από τις βάρδιές της, παιδιά τα οποία φρόντισε να ντύνει, να χτενίζει, να ταΐζει, να κοιμίζει, να λέει παραμύθια, να πηγαίνουν εκδρομές, να οργανώνει παιδικά πάρτι, να είναι εκεί μαζί τους Πάσχα και Χριστούγεννα ή στα νοσοκομεία, όποτε την χρειάζονταν, χωρίς ωράρια.

Παιδιά, τα οποία τα καλοκαίρια έπαιρνε στην αγκαλιά για να φύγουν από τις φωτιές που ξεσπούσαν στην περιοχή και για τα οποία φρόντιζε σε κάθε αρρώστια. «Για το δικό μου παιδί μπορούσα να εκτιμήσω ότι μπορεί να μην χρειαζόταν γιατρό. Αυτά τα παιδιά όμως με το παραμικρό πάντα τα πηγαίναμε αμέσως στο γιατρό. Είναι τεράστιο το αίσθημα ευθύνης που υπάρχει» λέει. 

«Μητέρα τους δεν είμαι. Αλλά με μερικά παιδιά υπάρχει μεγάλο δέσιμο και θέλω να είμαι σαν μαμά τους. Δημιουργείται ένα δέσιμο και ας μην μας λένε “μαμά”» θα πει η ίδια τονίζοντας ότι σε καμία περίπτωση δεν είναι ο ρόλος τους να αντικαταστήσουν τις μητέρες των παιδιών αυτών -με τις οποίες πολλά εξακολουθούν να έχουν επαφή- αλλά αντιθέτως γίνονται τα πρόσωπα αναφοράς τους. 

Το ίδιο θα τονίσει και η κα Χατζηαναγνώστου «δεν είμαστε μητέρες τους, αλλά υποκαθιστούμε το γονεϊκό πρότυπο. Τα παιδιά αυτά αναζητούν την επαφή, το χαμόγελο, το άγγιγμα, το χάδι, την φροντίδα, και εμείς είμαστε τα άτομα που θα του τα προσφέρουμε και θα το βοηθήσουμε. Σκέφτομαι ότι αν ήμουν εγώ στην θέση τους θα ήθελα να υπάρχει ένας τέτοιος άνθρωπος, ο οποίος θα με αγκαλιάσει, θα με αποδεχτεί, θα είναι εκεί δίπλα μου να με βοηθήσει να ξεπεράσω αυτή τη δυσκολία. Γι’αυτό προσπαθώ να κάνω το καλύτερο που μπορώ για αυτά τα παιδιά».

«Υπάρχουν στιγμές που μας λένε “μαμά” αλλά τα διορθώνουμε και τους λέμε να μας φωνάζουν με τα ονόματά μας» λέει η κα Χατζηαναγνώστου και συνεχίζει «θυμάμαι ένα παιδί που έπαιζε με μια κούκλα και έκανε ότι φρόντιζε ένα μωρό και του έλεγε “είμαι η Σεμίνα σου”»

Όπως εξηγούν, ο κάθε φροντιστής κανονικά θα έπρεπε ναι να έχει 2-3 παιδιά για τα οποία θα γίνει το πρόσωπο αναφοράς, το πρόσωπο δηλαδή που θα εμπιστευτεί το παιδί, θα νιώσει ασφάλεια και θα αναπτύξουν μια σχέση. 

Ένα σημαντικό πρόβλημα όμως τα τελευταία χρόνια είναι ότι η υποστελέχωση έχει οδηγήσει την αναλογία παιδιών ανά φροντιστή να αυξάνεται, δυσχεραίνοντας το ρόλο που πρέπει να επιτελέσουν, μοιράζοντας την προσοχή τους σε περισσότερα παιδιά από όσα θα έπρεπε. 

Ο ΑΠΟΧΩΡΙΣΜΟΣ

Πολλά από αυτά συνδέονται με τις βρεφοκόμους και παιδαγωγούς που τα φρόντισαν πολύ πιο βαθιά από όσο θα μάθουν. Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι κάποια από τα μωράκια που φτάνουν στα βρεφοκομεία δεν έχουν όνομα και έτσι οι φροντιστές τους τα «βαφτίζουν» άτυπα μέχρι να βρεθούν σε μια οικογένεια, η οποία συχνά κρατάει αυτό το όνομα. 

«Είχε έρθει ένα κοριτσάκι πριν από πολλά χρόνια που όταν το είδα έμοιαζε πάρα πολύ με την μητέρα μου λόγω του κατσαρού μαλλιού που είχε. Δεν είχε όνομα και ξεκίνησα να το λέω σαν την μαμά μου. Το αγαπούσα πολύ αυτό το κοριτσάκι. Όταν ήρθαν οι θετοί γονείς του, τους άρεσε το όνομα και το κράτησαν. Κάποια άλλη στιγμή είχε έρθει ένα παιδί από τον σεισμό στην Καλαμάτα και ήταν αβάπτιστο. Μου ζήτησα να το βαφτίσω -έγινα η νονά του- και του έβαλα το όνομα του μπαμπά μου» λέει η κα Χόρτη. 

Παρά τον δεσμό και την σύνδεση που αναπτύσσεται, ο αποχωρισμός αποτελεί μονόδρομο και ένα χαρμόσυνο γεγονός παρότι δεν επιτρέπεται να κρατούν επαφή με τα παιδιά.

«Είναι μέρος της δουλειάς μας και προετοιμαζόμαστε και εμείς και τα παιδιά γι’ αυτό. Εμείς ουσιαστικά γινόμαστε μια γέφυρα επικοινωνίας και μετάβασης. Υπάρχουν πολλές στιγμές που θυμόμαστε τα παιδιά που έχουν φύγει και αναρωτιόμαστε τι να κάνουν, αλλά είναι πολύ ευχάριστο και είναι μεγάλη χαρά που βρίσκονται σε μια οικογένεια και υπάρχει αποκατάσταση. Στενοχωριέμαι για το αντίθετο. Όταν δεν υπάρχει αυτή η εξέλιξη, όταν παραμένουν εδώ περισσότερο χρόνο από όσο πρέπει» λέει η κα Χατζηαναγνώστου.  

Και οι δύο καταλήγουν όμως ότι δεν πρόκειται για μια απλή δουλειά. Πρόκειται για κάτι με το οποίο οι εργαζόμενοι συνδέονται βαθια, δίνοντας πέρα από τον χρόνο τους και την ψυχή τους για να δουν αυτά τα παιδιά να εξελίσσονται και να ανθίζουν.  

«Σκέφτομαι τη μέρα που δεν θα μπορώ να ξαναπάω επειδή σε λίγο καιρό βγαίνω στην σύνταξη» λέει η κα Χόρτη προβληματισμένη, «σκέφτομαι ότι θα σηκωθώ ένα πρωί και δεν θα πάρω το λεωφορείο για να πάω να βρω τα παιδιά μου. Αυτό είναι που με στενοχωρεί».